Κρυμμένη πόλη 5.000 ετών κάτω από την άμμο
Για αιώνες, η αχανής έρημος Ρουμπ αλ-Χάλι, γνωστή και ως «Άδεια Χώρα», η οποία απλώνεται μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και του Ντουμπάι, θεωρούνταν ένας αφιλόξενος τόπος, χωρίς ίχνη ζωής, καλυμμένος από απέραντες εκτάσεις κινούμενης άμμου.
Σήμερα, όμως, αυτό το φαινομενικά αδιάφορο τοπίο αποκαλύπτει ένα συναρπαστικό μυστικό από τα βάθη της ιστορίας.
Το 2002, κατά τη διάρκεια πτήσης πάνω από την περιοχή, ο σεΐχης Μοχάμεντ μπιν Ρασίντ Αλ Μακτούμ, κυβερνήτης του Ντουμπάι, παρατήρησε παράξενους σχηματισμούς στους αμμόλοφους και μια εκτεταμένη σκοτεινή επιφάνεια. Αυτή η εικόνα πυροδότησε το ενδιαφέρον του και οδήγησε τελικά στην αποκάλυψη του αρχαιολογικού χώρου Σαρούκ Αλ-Χαντίντ — ενός σημαντικού κέντρου επεξεργασίας μετάλλων με ευρήματα που ανάγονται σε έναν χαμένο πολιτισμό πέντε χιλιάδων ετών, θαμμένο κάτω από στρώματα άμμου.
Σύμφωνα με τη Daily Mail, επιστήμονες ανακάλυψαν κατάλοιπα αυτής της αρχαίας κοινωνίας σε βάθος περίπου τριών μέτρων από την επιφάνεια, εκεί όπου οι σκληρές συνθήκες και οι μεταβαλλόμενοι αμμόλοφοι είχαν κρατήσει μυστικά για χιλιετίες.
Με έκταση που ξεπερνά τα 650.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, η Ρουμπ αλ-Χάλι είναι η μεγαλύτερη ενιαία αμμώδης περιοχή παγκοσμίως — και αυτή η ανακάλυψη ενισχύει τις αφηγήσεις γύρω από την μυθική «Ατλαντίδα της Άμμου».
Η μυθική πόλη Ουμπάρ, σύμφωνα με την τοπική παράδοση, καταστράφηκε και θάφτηκε κάτω από την άμμο είτε από φυσικό γεγονός είτε, όπως λένε κάποιες διηγήσεις, ως θεϊκή τιμωρία. Ο διάσημος Βρετανός αξιωματικός Τ.Ε. Λόρενς, γνωστός ως «Λόρενς της Αραβίας», είχε χαρακτηρίσει την Ουμπάρ ως «Ατλαντίδα της Άμμου» και περιέγραφε την πόλη ως «αμέτρητου πλούτου, κατεστραμμένη από τον Θεό για την αλαζονεία της, χαμένη για πάντα στην άμμο της Ρουμπ αλ-Χάλι».
Σήμερα, η επιστημονική έρευνα ενδεχομένως πλησιάζει πιο κοντά από ποτέ στη βάση αυτών των μύθων.
Επιστήμονες του Πανεπιστημίου Χαλίφα στο Αμπού Ντάμπι χρησιμοποίησαν τεχνολογία Radar Συνθετικού Διαφράγματος (SAR), μια μέθοδος που επιτρέπει την αποτύπωση εικόνων κάτω από την επιφάνεια του εδάφους χωρίς φυσική παρέμβαση. Η τεχνική αυτή λειτουργεί στέλνοντας παλμούς ενέργειας και μετρώντας το σήμα που επιστρέφει, παρέχοντας μια σαφή εικόνα του τι κρύβεται κάτω από τους αμμόλοφους.
Η ομάδα συνδύασε τις μετρήσεις SAR με δορυφορικές εικόνες υψηλής ευκρίνειας, αποκαλύπτοντας ενδείξεις για υπολείμματα κτιρίων, μεταλλουργικές εγκαταστάσεις και στρώματα που περιείχαν οστά ζώων, χαρακτηριστικά των λεγόμενων midden deposits (αρχαιολογικές αποθέσεις απορριμμάτων).
Μέσω προηγμένων τεχνικών τεχνητής νοημοσύνης, οι ερευνητές ανέλυσαν τα σήματα και εντόπισαν επαναλαμβανόμενα μοτίβα που παραπέμπουν σε ανθρώπινη παρουσία.
Η δρ Νταϊάνα Φράνσις, επικεφαλής του Εργαστηρίου Περιβαλλοντικών και Γεωφυσικών Επιστημών (ENGEOS) του Πανεπιστημίου Χαλίφα, εξήγησε τις δυσκολίες που υπάρχουν στην αναζήτηση αρχαιολογικών ευρημάτων στις περιοχές αυτές. «Με το κλίμα και το γεγονός ότι μεγάλο μέρος της χώρας είναι έρημος, ήταν εξαιρετικά δύσκολο να γίνει επιτόπια έρευνα,» δήλωσε. «Γι’ αυτό ήταν καθοριστικής σημασίας η χρήση δορυφορικών εικόνων. Χρειαζόμασταν εξοπλισμό που να μπορεί να δει κάτω από την άμμο».
Τα ευρήματα υποδεικνύουν μια σύνθετη και διασυνδεδεμένη κοινωνία που άνθισε στην περιοχή πριν από χιλιάδες χρόνια.
Οι ερευνητές εντόπισαν άγνωστους μέχρι σήμερα οικισμούς και οδικά δίκτυα, στοιχεία που μαρτυρούν μακροχρόνια κατοίκηση και οργανωμένο πολιτισμό.
Τα στρώματα στον χώρο περιλαμβάνουν βραχώδες υπόστρωμα, αμμόλοφους και περιοχές με άφθονα ευρήματα, όπως αρχαία μεταλλικά κατάλοιπα και οστά ζώων.
Η τεχνολογία SAR, όταν συνδυάζεται με τεχνητή νοημοσύνη, εξελίσσεται ραγδαία σε καθοριστικό εργαλείο για αρχαιολογικές έρευνες, ιδίως σε περιοχές όπου οι παραδοσιακές ανασκαφές είναι σχεδόν αδύνατες.
«Η μελέτη περίπτωσης της τοποθεσίας Σαρούκ Αλ-Χαντίντ καταδεικνύει τις δυνατότητες αυτών των τεχνολογιών να ενισχύσουν τις αρχαιολογικές έρευνες και να συμβάλλουν στις προσπάθειες διατήρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς», αναφέρει η δημοσίευση της μελέτης.
Για την επιβεβαίωση των δεδομένων τηλεπισκόπησης, οι ερευνητές τα συνέκριναν με υπάρχοντα αρχαιολογικά αρχεία και πραγματοποίησαν επιτόπιους ελέγχους.
Τα ευρήματα κρίθηκαν τόσο ακριβή, που προκάλεσαν την παρέμβαση του φορέα Dubai Culture, που είναι υπεύθυνος για την περιοχή. Οι Αρχές ενέκριναν πλέον νέες ανασκαφές στα πρόσφατα εντοπισμένα σημεία.
«Αυτές οι περιοχές παραμένουν σε μεγάλο βαθμό ανεξερεύνητες, αλλά γνωρίζουμε ότι φέρουν πολιτιστική ιστορία», δήλωσε η δρ Φράνσις.
Αν και λίγα είναι γνωστά για τους ανθρώπους που ζούσαν εκεί πριν από 5.000 χρόνια, η ανακάλυψη ενισχύει ήδη την κατανόησή μας για τους πρώιμους πολιτισμούς της Αραβικής Χερσονήσου.
