Το ενεργειακό παιχνίδι στην περιοχή χοντραίνει, η Ελλάδα δεν παίζει μόνη στο γήπεδο των εξαγωγών αμερικανικού LNG προς βορράν και ένα νέο πεδίο αντιπαράθεσης διαφαίνεται μετά την απόφαση της Τουρκίας, που είναι «πολύ μεγάλη για να αγνοηθεί», να μπει δυναμικά στο νέο τερέν.
Σύμφωνα με την Political και το ρεπορτάζ του Γιώργου Φιιντικάκη, σε μια κίνηση που ήταν αναμενόμενη, η Άγκυρα, που πιέζεται από τις ΗΠΑ να κόψει τους ενεργειακούς δεσμούς με τη Ρωσία, ανακοίνωσε ότι προτίθεται να εισαγάγει συνολικά 1.500 αμερικανικά φορτία LNG μέσα στην επόμενη 15ετία, επιδιώκοντας να εξελιχθεί σε κόμβο εξαγωγών για το «made in USA» αέριο στην περιοχή, όπως ακριβώς και η Ελλάδα.
Κυρίως όμως, έκανε γνωστό ότι βρίσκεται σε συζητήσεις με αμερικανικούς ενεργειακούς κολοσσούς, όπως η ExxonMobil και η Chevron, για να μπει επενδυτικά σε έργα παραγωγής φυσικού αερίου στις ΗΠΑ, όπως τα μεγάλα πεδία στο Τέξας, γεγονός που θα της δώσει όχι μόνο πρόσβαση σε τεχνογνωσία και παραγωγικές δυνατότητες γύρω από τις μεθόδους fracking, αλλά και θα της επιτρέψει να ελέγξει τα κόστη. Το συγκεκριμένο, με άλλα λόγια, αέριο θα μπορούσε ενδεχομένως να έχει χαμηλότερο κόστος συγκριτικά με αυτό που επιδιώκει να εξάγει η Ελλάδα στη ΝΑ Ευρώπη τα επόμενα χρόνια.
Μειώνει την πολιτική πίεση
Ταυτόχρονα, για να μειώσει την πολιτική πίεση που δέχεται για τις σχέσεις της με τη Μόσχα, όπως είχε εκφραστεί πρόσφατα από τους Τζέι Ντι Βανς και Μάρκο Ρούμπιο προς τον Χακάν Φιντάν, ο υπουργός Ενέργειας Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ ανακοίνωσε ότι η Τουρκία θα παρατείνει, αλλά μόνο βραχυπρόθεσμα, για ένα έτος τις συμβάσεις με την Gazprom, από την οποία προμηθεύεται το 40% των συνολικών αναγκών της.
Στο θέμα επανήλθε αυτή την εβδομάδα ο ίδιος και για να δείξει τον ρόλο που μπορεί να παίξει η γείτονα στα αμερικανικά σχέδια, ανακοίνωσε ότι η Τουρκία προτίθεται να προσθέσει δύο νέα πλωτά τέρμιναλ στον υφιστάμενο στόλο των πέντε FSRU, που απλώνεται από τη Θράκη μέχρι τα ανοιχτά της Σμύρνης και την Ανατολική Μεσόγειο, τα οποία έχουν ήδη αυξήσει την ημερήσια δυναμικότητα αεριοποίησης από 32 εκατομμύρια κυβικά μέτρα (mcm) σε 161 mcm. «Έχουμε συνάψει συμφωνίες υγροποιημένου φυσικού αερίου για πάνω από 150 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) έως το 2045 και ενισχύουμε τις υποδομές με νέες επενδύσεις», δήλωσε προ ημερών ο Μπαϊρακτάρ από το βήμα του 15ου Turkiye Energy Summit.
Η γείτονα έχει τέσσερις φορές μεγαλύτερη ικανότητα επαναεριοποίησης LNG από ό,τι η Ελλάδα, καθώς τα πέντε θαλάσσια και χερσαία τουρκικά τέρμιναλ (FSRU) έχουν capacity που αντιστοιχεί σε 625 τεραβατώρες τον χρόνο, έναντι 148 τεραβατωρών των δύο ελληνικών (Ρεβυθούσα, Αλεξανδρούπολη). Τις διαφορές αυτές ανέδειξε σε πρόσφατο δημοσίευμα το πρακτορείο Argus που συνέκρινε τα υπέρ και κατά των δύο χωρών στη μάχη για την τροφοδοσία της περιοχής.
Όμιλος Κοπελούζου, Helleniq Energy και Motor Oil «ζεσταίνουν» τις μηχανές τους
Το capacity των ελληνικών υποδομών (35 εκατ. κυβικά μέτρα την ημέρα) υπολείπεται σημαντικά των τουρκικών (161 εκατ. κυβικά την ημέρα) και προφανώς δεν επαρκεί για να καλύψει όλη τη ΝΑ Ευρώπη, όταν από το 2028 και μετά θα μπει οριστικά τέλος στο ρωσικό αέριο. Άλλωστε αυτός είναι και ο λόγος που οι τρεις παίκτες του χώρου, Όμιλος Κοπελούζου (Gastrade), Helleniq Energy και Motor Oil, «ζεσταίνουν» τις μηχανές τους για τα νέα FSRU στο Θρακικό πέλαγος, τον Θερμαϊκό και τους Αγίους Θεοδώρους αντίστοιχα, συζητώντας ορισμένοι εξ αυτών με τους Αμερικανούς και ειδικά με την αναπτυξιακή τράπεζα DFC να χρηματοδοτήσει και να μπει ακόμη και μετοχικά, όπως λέγεται, σε κάποια.
Το παιχνίδι του ανταγωνισμού, με άλλα λόγια, στην περιοχή θα ενταθεί και καλό είναι, πέραν του ενθουσιασμού και του επικοινωνιακού αντίκτυπου που συνοδεύουν τις ελληνοαμερικανικές συμφωνίες των τελευταίων εβδομάδων, να έχουμε πάντα στο μυαλό μας τη μεγάλη εικόνα.
Η πίεση που αισθάνεται η Τουρκία είναι μεγάλη, καθώς η ανάδειξη του Κάθετου Διαδρόμου για την απεξάρτηση της Ανατολικής Ευρώπης από τη Ρωσία υπονομεύει τις υποδομές που μεταφέρουν ρωσικό αέριο στο δικό της έδαφος, όπως ο TurkStream, και για αυτό δεν θα κάτσει με σταυρωμένα τα χέρια. Και επειδή δεν θα ανεχθεί κινήσεις αποκλεισμού της από το ενεργειακό γίγνεσθαι της περιοχής, είναι βέβαιο, όπως εκτιμούν οι ειδικοί, ότι προσεχώς θα δούμε νέα deals μεταξύ τουρκικών εταιρειών με Αμερικανούς παραγωγούς LNG σε συνέχεια όσων έκλεισαν το τελευταίο διάστημα.
Το σχέδιο για τουρκικές επενδύσεις σε αμερικανικά πεδία
Το πιο σημαντικό ωστόσο από όλα τα παραπάνω αφορά την είδηση ότι τουρκικές κρατικές εταιρείες συζητούν με αμερικανικούς κολοσσούς για να επενδύσουν σε αμερικανικά κοιτάσματα σχιστολιθικού αερίου (shale gas). Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι η γείτονα μπορεί θεωρητικά να γίνει και παραγωγός LNG στις ΗΠΑ, άρα θα ελέγχει τα κόστη και θα είναι σε θέση να ρίξει τις τιμές των εξαγωγών που θα φτάνουν τα επόμενα χρόνια στην Ευρώπη, εξασφαλίζοντας καλύτερα συμβόλαια έναντι του ανταγωνισμού.
Σαν κίνηση, η απόφαση της Άγκυρας θεωρείται υψηλού ρίσκου, τόσο γιατί για να επενδύσει κάνεις σε κοιτάσματα απαιτούνται μεγάλα κεφάλαια, όσο κυρίως γιατί το σχιστολιθικό αέριο έχει υψηλότερο κόστος παραγωγής από ό,τι το αέριο της Ρωσίας και του Κατάρ. Η ιστορική εμπειρία έχει δείξει ότι κάθε φορά που καταρρέουν οι διεθνείς τιμές του αερίου, οι Αμερικανοί παίκτες κλείνουν προσωρινά τα πηγάδια, καθώς τα υψηλά κόστη παραγωγής καθιστούν ασύμφορη τη συνέχιση των εξορύξεων.
Στη γείτονα ωστόσο, οι αποφάσεις για τον τομέα της ενέργειας λαμβάνονται πάντα με γεωπολιτικά κριτήρια και εξυπηρετούν πάντα την εξωτερική πολιτική της Τουρκίας, χωρίς να συνυπολογίζονται στον ίδιο βαθμό με τη Δύση οι εμπορικές και οικονομικές παράμετροι. Με τα ίδια κριτήρια είχε συνάψει η χώρα και τις συμφωνίες για το ρωσικό αέριο με τη Μόσχα.
Η απάντηση του Μπαϊρακτάρ
Στο μείζον ερώτημα τι αποφάσεις θα λάβει η Άγκυρα ως προς το ρωσικό αέριο, μια πρώτη απάντηση έδωσε προ ημερών ο ίδιος ο Μπαϊρακτάρ, λέγοντας ότι η κρατική εταιρεία Botas διαπραγματεύεται παράταση ενός έτους για δύο από τις μακροπρόθεσμες συμβάσεις της με την Gazprom. Στην πράξη, ένα σενάριο που φαίνεται να έχει την ανοχή των Αμερικανών είναι να συνεχίσει η Τουρκία να καλύπτει τις εσωτερικές ανάγκες της με ρωσικό αέριο, υπό την προϋπόθεση ότι θα σταματήσει να το εξάγει.
Σήμερα, εισάγει από τον βασικό προμηθευτή της, δηλαδή τη Ρωσία, περίπου 38 bcm, εκ των οποίων τα 22 bcm καλύπτουν τις δικές της ανάγκες, ενώ 16 bcm εξάγονται μέσω του TurkStream προς τη Βουλγαρία, υπό την ονομασία «Turkish blend» όταν είναι γνωστό ότι το χαρμάνι αφορά κυρίως ρωσικό αέριο. Το αέριο αυτό χρησιμοποιεί τις υποδομές του Διαβαλκανικού Διαδρόμου (Transbalkan pipeline). Στο ερώτημα τι θα απογίνει ο Διαβαλκανικός Διάδρομος στο σενάριο που καρποφορήσουν οι αμερικανικές πιέσεις και η Τουρκία σταματήσει να στέλνει στην Ευρώπη «καμουφλαρισμένο» ρωσικό αέριο, η απάντηση των ειδικών είναι ότι δεν θα μείνει ανενεργός.
Το παιχνίδι στη γειτονιά μας ανοίγει
Σύμφωνα με τα παραπάνω σενάρια, η Τουρκία θα επιδιώξει να αντικαταστήσει αυτά τα 16 bcm με αμερικανικό LNG, μέσω των σημερινών πέντε FSRU, αλλά και των καινούργιων που σχεδιάζει να ναυπηγήσει, προκειμένου να το εξάγει μέσω της ίδιας διαδρομής προς όλες τις χώρες της περιοχής.
Συνοψίζοντας, το παιχνίδι στη γειτονιά μας ανοίγει, η εικόνα που βλέπουμε σήμερα με την Ελλάδα να διεκδικεί βασικό ρόλο στο αμερικανικό σχέδιο είναι μόνο η μια όψη του νομίσματος και ο ανταγωνισμός για την κυριαρχία των ροών LNG προς την περιοχή θα ενταθεί, με ό,τι αυτό σημαίνει για τους ευρύτερους συσχετισμούς και με τον υπερατλαντικό παράγοντα. Τα κριτήρια με τα οποία αποφασίζουν οι ΗΠΑ είναι προφανώς αυτά που εξυπηρετούν καλύτερα τα εθνικά τους συμφέροντα και όσο περισσότεροι διάδρομοι εξαγωγών US LNG δημιουργηθούν προς τον Βορρά τόσο καλύτερα για τις ίδιες.
