Γιατί η τραγωδία των Τεμπών έγινε το βατερλό του Νίκου Ανδρουλάκη
Η τραγωδία των Τεμπών δεν προκάλεσε απλώς εθνικό σοκ. Αποτέλεσε και πολιτικό σεισμό για σύσσωμο το πολιτικό σύστημα, όμως οι συνέπειές του φάνηκαν γρήγορα στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ. Το κόμμα του Νίκου Ανδρουλάκη επέλεξε να καθυστερήσει τη δημόσια τοποθέτησή του μέχρι να σταθμίσει πολιτικά τις αντιδράσεις της κοινωνίας. Χαρακτηριστικό είναι ότι το πρώτο μεγάλο συλλαλητήριο για τα Τέμπη στις 26 Ιανουαρίου
2025 δεν είχε απολύτως καμία σοβαρή στήριξη από την πλευρά του ΠΑΣΟΚ.
Από τη σιωπή στην κλιμάκωση της δημαγωγίας
Μόλις στις 28 Ιανουαρίου, δηλαδή δύο ημέρες αργότερα, και αφού το κόμμα είχε «μετρήσει τον παλμό» της κοινωνίας, εκδόθηκε η πρώτη ανακοίνωση με εμφανή διάθεση να εργαλειοποιήσει το θέμα. Σε
αυτό το πλαίσιο, ξεκίνησε μια ρητορική κλιμάκωσης, με αποκορύφωμα την περίφημη τοποθέτηση του Μανώλη Χριστοδουλάκη περί «τριών χαμένων βαγονιών». Ήταν η στιγμή που το ΠΑΣΟΚ υιοθέτησε πλήρως το αφήγημα των θεωριών συνωμοσίας που έως τότε συντηρούσαν η Ζωή Κωνσταντοπούλου και ο Κυριάκος Βελόπουλος.
Την ημέρα της δημοσιοποίησης του πορίσματος του ΕΟΔΑΣΑΑΜ για την τραγωδία, ο ίδιος ο Νίκος Ανδρουλάκης εμφανίστηκε στον τηλεοπτικό σταθμό ΣΚΑΪ και προανήγγειλε πρόταση δυσπιστίας χωρίς καν να έχει διαβάσει το πόρισμα. Μια κίνηση προδήλως σπασμωδική και καθαρά δημαγωγική. Όσο η Κωνσταντοπούλου ανέβαζε τους τόνους, άλλο τόσο υψωνόταν και η ρητορική του ΠΑΣΟΚ, το οποίο φαινόταν να κινείται αντιδραστικά, χωρίς αυτόνομη στρατηγική.
Το ρίσκο με την Προανακριτική
Η πολιτική αυτή κορυφώθηκε στις 19 Μαΐου, όταν το ΠΑΣΟΚ υπέβαλε πρόταση για σύσταση Προανακριτικής Επιτροπής με στόχο τον Κώστα Καραμανλή και τρεις υφυπουργούς. Παρά το γεγονός ότι η Δικαιοσύνη δεν έχει ακόμη εκδώσει τελεσίδικες κρίσεις, το ΠΑΣΟΚ προεξόφλησε ποινικές ευθύνες κακουργηματικού χαρακτήρα, χωρίς να έχει μελετήσει τη δικογραφία των 70.000 σελίδων. Η πρόταση στηρίχτηκε σε νομικές ακροβασίες, επικαλούμενη τον Ποινικό Κώδικα (άρθρο 291) και τον «ενδεχόμενο δόλο» (dolus eventualis) για να «δέσει» τους κατηγορούμενους, στη βάση ελλιπούς χρηματοδότησης και στελέχωσης. Για να διατηρηθούν πολιτικές ισορροπίες, η πρόταση επιχειρεί να επιμερίσει ευθύνες και στην περίοδο ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, κυρίως στον Χρήστο
Σπίρτζη για την παράταση της σύμβασης 717, «αγνοώντας» ότι τα όποια αδικήματα έχουν παραγραφεί με βάση το τότε συνταγματικό πλαίσιο. Επιπλέον, το ΠΑΣΟΚ αξιοποιεί την απόφαση 966/2024 του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, που επιδίκασε αποζημιώσεις με βάση την «αιτιώδη συνάφεια» μεταξύ τεχνολογικής ανεπάρκειας και δυστυχήματος, επιχειρώντας να τη μεταφέρει αυτούσια στο πεδίο του Ποινικού Δικαίου. Πρακτική νομικά αστήρικτη και πολιτικά επικίνδυνη.
Η πρόταση χαρακτηρίστηκε από κυβερνητικά στελέχη ατεκμηρίωτη και νομικά διάτρητη, με την προσδοκία ότι η ΝΔ θα κινηθεί, όπως στην περίπτωση Τριαντόπουλου, στη λογική του πλημμελήματος. Πράγματι, η Βουλή τον παρέπεμψε στο Δικαστικό Συμβούλιο για παράβαση καθήκοντος, χωρίς να τεκμηριώνεται αλλοίωση στοιχείων.
Το ΠΑΣΟΚ εγκλωβίστηκε σε μια επικίνδυνη λογική πολιτικής ποινικοποίησης, βασίζοντας τη στρατηγική του στο «τι θα είχε συμβεί αν…», όπως στην περίπτωση των ηχητικών αρχείων, της τεχνολογίας που δεν υπήρχε ή του εξοπλισμού που δεν είχε εγκατασταθεί. Όμως, η ίδια η ζωή αποδεικνύει ότι καμία τεχνολογία δεν
αποκλείει το ανθρώπινο λάθος -ακόμη και πλοία εμβολίζουν αγκυροβολημένα σκάφη, παρά τα ραντάρ και τα AIS.
Η στρατηγική σύγχυση του ΠΑΣΟΚ εκδηλώθηκε και με τις δύο προτάσεις μομφής. Η πρώτη, στις 26 Μαρτίου 2024, στηρίχτηκε σε φθαρμένο δημοσίευμα περί «μονταρισμένων» ηχητικών. Η δεύτερη, στις 5 Μαρτίου 2025, συνυπογράφηκε με την Πλεύση Ελευθερίας και άλλες δυνάμεις, υιοθετώντας πλήρως τη ρητορική περί «συγκάλυψης» και «μπαζώματος». Και οι δύο κινήσεις κατέληξαν σε κοινοβουλευτικό φιάσκο.
Μείγμα πολιτικής υστερίας και συνωμοσιολογίας
Το ίδιο το κείμενο της πρότασης για σύσταση Προανακριτικής Επιτροπής αναφέρεται σε «έγκλημα», μιλά για «χαλκευμένες θεωρίες του ανθρώπινου λάθους», για «εύφλεκτα υλικά» και «απόκρυψη στοιχείων». Ένα μείγμα πολιτικής υστερίας και συνωμοσιολογίας, που αντλεί κατευθείαν από το ρεπερτόριο της Κωνσταντοπούλου.
Η ταύτιση αυτή δεν είναι τυχαία. Ούτε και η επίμονη ρητορική περί «ουγγαροποίησης», οι επιθέσεις στον πρωθυπουργό για «διευθέτηση ολιγαρχιών», η αναφορά στην υποτιθέμενη απόκρυψη νεκρών από
την καταιγίδα «Daniel». Όλα αυτά συνθέτουν ένα αφήγημα που δεν έχει καμία επαφή με την πραγματικότητα.
Δημοσκοπικά, το ΠΑΣΟΚ αδυνατεί να ανακάμψει. Διεκδικεί τη δεύτερη θέση χωρίς στρατηγική, χωρίς αφήγημα και χωρίς εναλλακτική πρόταση. Επιμένει σε αντιδεξιά ρητορική χωρίς πολιτικό περιεχόμενο, απορρίπτει ακόμη και τα αυτονόητα – όπως τη μείωση του ελλείμματος μέσω σύλληψης της φοροδιαφυγής- και παραβλέπει ότι η Ελλάδα κατατάσσεται διεθνώς στην 25η θέση ως πλήρης δημοκρατία. Η κινδυνολογία για το κράτος δικαίου έχει
καταρριφθεί από τους ίδιους τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, που αναγνωρίζουν τις προόδους και την πρόθεση συνεργασίας της ελληνικής κυβέρνησης με την Κομισιόν.
Επιστροφή στις ρίζες του λαϊκισμού
Το ΠΑΣΟΚ, ένα κόμμα με ιστορικό ρόλο στη Μεταπολίτευση, συμπεριφέρεται πλέον σαν αντισυστημική σέχτα. Εγκλωβισμένο σε παρωχημένα σύνδρομα, αντιγράφει τον πιο ακραίο λόγο της Κωνσταντοπούλου και μετατρέπεται σε φωνή διαμαρτυρίας χωρίς πυξίδα. Για να αποδώσουμε βέβαια «τα του Καίσαρος τω Καίσαρι και τα του Θεού τω Θεώ», η μήτρα αυτού του ακραίου λαϊκισμού βρίσκεται στο ίδιο το ΠΑΣΟΚ της δεκαετίας του ’80 και του πρωτομάστορα του λαϊκισμού Ανδρέα Παπανδρέου, οπότε σήμερα θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι ολοκληρώνει έναν πλήρη κύκλο επιστροφής στις «ρίζες».
Αν το ΠΑΣΟΚ θέλει να επιβιώσει πολιτικά, πρέπει να επανασυνδεθεί με τον ρεαλισμό, να ανακτήσει το κύρος ενός σύγχρονου κόμματος εξουσίας και να σταματήσει να άγεται και να φέρεται από τους θορύβους του δρόμου και τις κορόνες της Κωνσταντοπούλου. Αλλιώς, όλα τα υπόλοιπα είναι απλώς λόγια του αέρα.
Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Political»
