Ένα νέο κεφάλαιο για τις Ένοπλες Δυνάμεις ανοίγει το υπουργείο Εθνικής Άμυνας με το νομοσχέδιο «Χάρτης μετάβασης στη νέα εποχή».
Η δημόσια διαβούλευση ξεκίνησε το βράδυ της Πέμπτης και θα διαρκέσει έως τις 5 Δεκεμβρίου. Πρόκειται για μια από τις πιο σημαντικές στρατιωτικές μεταρρυθμίσεις των τελευταίων δεκαετιών, που αγγίζει κάθε πτυχή της λειτουργίας του στρατεύματος: από τη σταδιοδρομία και την εκπαίδευση μέχρι τη θητεία, την εφεδρεία και τη συμμετοχή των γυναικών στις Ένοπλες Δυνάμεις.
Τι περιλαμβάνει
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Βασίλη Σκουλαράκου για την Political, το νομοσχέδιο συμπληρώνει την Ατζέντα 2030 και επικεντρώνεται στη διαχείριση του προσωπικού των Ενόπλων Δυνάμεων. Περιλαμβάνει νέο βαθμολόγιο, νέο μισθολόγιο, σύστημα υπηρεσιακής σταδιοδρομίας, αναβάθμιση ακαδημαϊκής εκπαίδευσης, νέο μοντέλο θητείας και εφεδρείας, εθελοντική στράτευση γυναικών και ευρύτερες ρυθμίσεις για τη μέριμνα προσωπικού. Στόχος είναι η ουσιαστική αξιοποίηση των ανθρωπίνων πόρων και η ενίσχυση της επιχειρησιακής ικανότητας των Ενόπλων Δυνάμεων μέσα από ένα πιο ευέλικτο και αποδοτικό σύστημα.
Σταδιοδρομία και οργανωτική δομή
Το νέο πλαίσιο στοχεύει στην αξιοποίηση των στελεχών με βάση τις πραγματικές ανάγκες του στρατεύματος. Μέσω της νέας δομής καθιερώνονται αντικειμενικότερο σύστημα αξιολόγησης και προαγωγών, νέο μισθολόγιο που συνδέει αμοιβές με ευθύνη και αναβάθμιση των ακαδημαϊκών προγραμμάτων. Το αποτέλεσμα θα είναι ένα πιο σύγχρονο, ευέλικτο και αποτελεσματικό στράτευμα.
Γιατί χρειάζεται αλλαγή στη δομή του προσωπικού; Όπως επισημαίνουν πηγές του υπουργείου Άμυνας, η σημερινή ιεραρχία έχει καταλήξει σε «ανεστραμμένη πυραμίδα» με πολλαπλάσιους ανώτερους αξιωματικούς απ’ ό,τι προβλέπεται οργανικά, γεγονός που υπονομεύει τη λειτουργία των μονάδων. Το νομοσχέδιο επαναφέρει τη λογική ιεραρχία, θέτει ανώτατα όρια οργανικών θέσεων και εισάγει νέο σύστημα προαγωγών που βασίζεται στα κενά των προβλεπόμενων θέσεων.
Στον προβληματισμό των υπαξιωματικών για το αν υποβαθμίζεται ο ρόλος τους, ξεκαθαρίζεται πως όχι μόνο δεν ισχύει αυτό, αλλά αποκτούν διακριτή θέση, ενισχυμένες αρμοδιότητες, νέο επιτόκιο διοίκησης και συμμετοχή στα Συμβούλια Κρίσεων. Θα έχουν εκπροσώπηση σε όλες τις βαθμίδες ιεραρχίας, ακόμη και δίπλα στον αρχηγό ΓΕΕΘΑ.
Όπως επισημαίνεται, η μεταβατική περίοδος θα διαρκέσει έως το 2045, οπότε και θα εκλείψει σταδιακά η δυνατότητα προαγωγής πάνω από τον ανθυπασπιστή διοίκησης. Υπαξιωματικοί με πτυχίο ΑΕΙ θα μπορούν να μεταταγούν σε αξιωματικούς μετά το 14ο έτος υπηρεσίας και να εισαχθούν στα ΑΣΕΙ μέσω κατατακτήριων εξετάσεων.
Μισθολόγιο και οικονομική αναβάθμιση
Το νομοσχέδιο προβλέπει νέες μισθολογικές ρυθμίσεις με σκοπό τη βελτίωση του εισοδήματος των στελεχών και την έμπρακτη αναγνώριση των υπηρεσιών τους.
Στο νέο μισθολόγιο οι αυξήσεις καλύπτουν όλο το φάσμα των στελεχών, από ανθυπολοχαγούς μέχρι κυβερνήτες φρεγατών, με ποσοστά που κυμαίνονται από 13% έως 24%. Αν προστεθούν και τα επιδόματα παραμεθορίου, διοίκησης και ευθύνης, οι καθαρές αποδοχές ανεβαίνουν ακόμη περισσότερο: ένας ανθυπολοχαγός με τρία έτη υπηρεσίας σε παραμεθόριο βλέπει αύξηση 31,7%, ένας ταγματάρχης διοικητής υπομονάδας 24,4%, ενώ ένας κυβερνήτης φρεγάτας φτάνει έως 52,3%. Η αλλαγή αυτή δείχνει ότι πλέον η αμοιβή συνδέεται άμεσα με την ευθύνη και την απόδοση – και όχι απλώς με τον βαθμό.
Στο ερώτημα αν οι υπαξιωματικοί είναι αυτοί που θα πληρώνονται λιγότερο, από τη λεωφόρο Μεσογείων η απάντηση είναι αρνητική. Οι αυξήσεις είναι σημαντικές και σταθερές, επηρεάζοντας θετικά και τη σύνταξη. Το νέο ειδικό μισθολόγιο αποσυνδέει μισθό από βαθμό και καθιερώνει επίδομα διοίκησης και ευθύνης.
Ο στόχος για ένα πιο σύγχρονο και αποτελεσματικό στράτευμα
Με το σχέδιο νόμου που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση, οι Στρατιωτικές Σχολές αναβαθμίζονται, μιας και εισάγονται 5ετείς κύκλοι σπουδών με προσδιορισμένο επιστημονικό αντικείμενο και τυποποιημένο τίτλο σπουδών. Οι Σχολές Υπαξιωματικών ανωτατοποιούνται, δίνοντας δυνατότητα μεταπτυχιακών και εισαγωγής στα ΑΣΕΙ μέσω κατατακτήριων.
Θητεία και εφεδρεία
Το νομοσχέδιο φέρνει και αναθεώρηση της νομοθεσίας για τη στρατολογία των αρρένων Ελλήνων πολιτών και αύξηση της επιχειρησιακής ετοιμότητας των εφέδρων. Παράλληλα, δημιουργείται ο θεσμός του ενεργού εθελοντή εφέδρου και παρέχεται δυνατότητα σε Ελληνίδες να κατατάσσονται εθελοντικά για παροχή ένοπλης στρατιωτικής υπηρεσίας.
Όσον αφορά τη στρατιωτική θητεία, αναδιαρθρώνεται με τέσσερις ΕΣΣΟ, βασική εκπαίδευση 10 εβδομάδων και ειδική τεσσάρων εβδομάδων, ακολουθούμενη από επιχειρησιακή εκπαίδευση 12 εβδομάδων. Προβλέπεται παραμονή στην παραμεθόριο για 9μηνη θητεία ή μετάθεση κοντά στον τόπο συμφερόντων για 12μηνη.
Μεγάλη έμφαση δίνεται στον θεσμό της εφεδρείας, όπου δημιουργείται σώμα 150.000 ενεργών εφέδρων, με επέκταση έως 60 ετών, αξιοποίηση στρατευσίμων σε Ειδικές Δυνάμεις και δυνατότητα ενεργού εθελοντή εφέδρου. Προβλέπονται εκπαιδεύσεις, μετεκπαιδεύσεις και κίνητρα όπως πρόσβαση σε στρατιωτικά νοσοκομεία και πρατήρια.
Στο ερώτημα αν οι γυναίκες μπορούν πλέον να στρατευθούν, η απάντηση είναι «ναι». Πιλοτικά 200 γυναίκες το 2026 θα υπηρετήσουν 12μηνη θητεία. Θα πραγματοποιηθούν εκπαίδευση στη Λαμία, απόδοση ειδικότητας και μετάθεση κοντά στον τόπο συμφερόντων. Υπάρχουν κίνητρα, όπως αναγνώριση θητείας ως προϋπηρεσίας, πρόσβαση σε στρατιωτικά νοσοκομεία, πρατήρια και μοριοδότηση από ΑΣΕΠ.
«Φρένο» στις απαλλαγές
Ο μεγάλος αριθμός απαλλαγών και αναβολών που παρατηρήθηκε τα τελευταία χρόνια -30.000 για λόγους υγείας και πάνω από 36.000 ανυπότακτοι μέχρι το 2025- οδήγησε σε έναν αναγκαίο εξορθολογισμό. Το νέο πλαίσιο προβλέπει αυστηρότερες διαδικασίες για αναβολές λόγω προβλημάτων ψυχικής υγείας, με μέγιστη διάρκεια πέντε ετών και έλεγχο από αρμόδιες ιατρικές και στρατιωτικές αρχές.
Παράλληλα, εξορθολογίζεται η διάρκεια αναβολών για λόγους σπουδών: για τους φοιτητές ΑΕΙ είναι ν+2 έτη, για υποψήφιους διδάκτορες έως το 30ό έτος, ενώ για τις Ανώτερες Σχολές Επαγγελματικής Κατάρτισης έως το 22ο έτος. Υπάρχει επίσης η δυνατότητα εξαγοράς της θητείας μετά το 40ό έτος με μηνιαίο κόστος 1.500 ευρώ και προβλεπόμενο χρόνο μετάβασης.
Μια καινοτομία είναι η κατάταξη πρωτόκλητων αμέσως μετά τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, με 9μηνη θητεία, που στοχεύει στην καλύτερη ενσωμάτωση νέων στρατευσίμων και στην ισχυροποίηση της επιχειρησιακής ετοιμότητας.
Νέα εποχή
Ο «Χάρτης μετάβασης» δεν είναι απλώς νομοσχέδιο, είναι στρατηγικό εργαλείο αναβάθμισης και εκσυγχρονισμού. Από την αξιοκρατία, την ακαδημαϊκή εκπαίδευση και το μισθολόγιο μέχρι τη θητεία, την εφεδρεία και τη συμμετοχή των γυναικών, οι Ένοπλες Δυνάμεις αποκτούν τη δομή και τα μέσα να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του μέλλοντος, διασφαλίζοντας την επιχειρησιακή ετοιμότητα και την αξιοπιστία τους για δεκαετίες.
