Η δύναμη του Κόι στο πλαίσιο της ζωοθεραπείας
Όταν ο Κόι βρέθηκε δίπλα σε ένα αγόρι τεσσάρων ετών, ήταν ήδη αρκετό καιρό εκπαιδευμένος ώστε να λειτουργεί ως συνθεραπευτής στο πλαίσιο της ζωοθεραπείας. Το αγόρι, που είχε αλλάξει σχολικό περιβάλλον επειδή εκεί θεωρούσαν ότι εκδηλώνει επιθετικότητα, έκανε κάποιες έντονες κινήσεις καθώς αντιμετώπιζε ψυχικές δυσκολίες, λόγω ενός πολύ ζορισμένου οικογενειακού περιβάλλοντος.
Στην αρχή άγγιξε τον Κόι και άρχισε να τον χαϊδεύει, ενώ κάποια στιγμή μπορεί να τον πίεζε πολύ. Βλέποντας ότι ο Κόι δεν αντιδρούσε και δεν ανταπέδιδε την κακή συμπεριφορά, το παιδί ρώτησε αν πονάει, για να πάρει την απάντηση από την εκπαιδεύτρια ότι πονάει, αλλά δεν θέλει να του κάνει κακό. Τότε συνέβη κάτι συγκλονιστικό: το μικρό αγόρι, γνωρίζοντας την αποδοχή από τον σκύλο – συνθεραπευτή γενίκευσε και το ίδιο την καλή του συμπεριφορά απέναντι στους άλλους ανθρώπους.
Η εκπαιδεύτρια, ειδική παιδαγωγός και ζωοθεραπεύτρια Ευγενία Καραζιώτη και η ψυχολόγος του παιδιού διαπίστωσαν ότι ο Κόι είχε λειτουργήσει καταλυτικά, σε τέτοιο βαθμό που αυτό δεν θα ήταν εφικτό είτε με τα λόγια είτε μέσα από το παιχνίδι, σε ένα παιδί τόσο μικρής ηλικίας. Άλλωστε, ο ίδιος ο Κόι είχε γνωρίσει την αγάπη και την ασφάλεια από την εκπαιδεύτριά του, μπορούσε να διαχειριστεί με θετικό τρόπο μικρά παιδιά που αντιμετωπίζουν διάφορες δυσκολίες και γνώριζε ότι η παρουσία της διασφάλιζε τον έλεγχο της κατάστασης.
«Η ζωοθεραπεία είναι μια μέθοδος θεραπείας ή παρέμβασης ή εκπαιδευτική μέθοδος, ανάλογα με το ποιο επάγγελμα την εξασκεί, στην οποία χρησιμοποιείται ένα ζώο, ένα κατοικίδιο που έχει εκπαιδευτεί ειδικά για το σκοπό αυτό, ώστε να είναι συνεργάτης και συνθεραπευτής. Το ζώο αυτό διαμεσολαβεί σε όλους τους στόχους της παρέμβασης. Εγώ ως ειδική παιδαγωγός δουλεύω εδώ και 8 χρόνια με τον σκύλο μου, τον Κόι», τόνισε, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, η κ. Καραζιώτη, και διευκρίνισε ότι τον ρόλο του συνθεραπευτή μπορούν επίσης να αναλάβουν εκπαιδευμένες γάτες, γαϊδουράκια, άλογα ή κατσικάκια, πάντα με σεβασμό στις ιδιαιτερότητες κάθε ζώου και υπό συγκεκριμένες διαδικασίες και προϋποθέσεις.
Για τον τρόπο με τον οποίο επιτυγχάνονται οι στόχοι της θεραπείας, εξήγησε ότι «ένα ζώο εμπλουτίζει το περιβάλλον με έναν τρόπο που κανένας άνθρωπος δεν μπορεί». «Ένα ζώο, μπορεί να μην μιλάει, αλλά επικοινωνεί με τα παιδιά, με πολλούς μη λεκτικούς τρόπους, που τα βοηθούν να γίνουν λειτουργικά. Μπορούν εκείνα να αγγίξουν το τρίχωμά του, να δουν την κίνησή του στο χώρο, να έρθουν σε επαφή με την τροφή και το νερό του, να το χτενίσουν. Γύρω από το ζώο χτίζονται παιχνίδια και αλληλεπιδράσεις, μορφές κοινωνικοποίησης και η εμπλοκή του έχει μεγαλύτερο αποτύπωμα, αισθητηριακό, γνωστικό, βιωματικό, συναισθηματικό», συμπλήρωσε.
Περιγράφοντας ένα παράδειγμα μιας τέτοιας αλληλεπίδρασης, τόνισε: «Μικρά παιδιά για τα οποία υπάρχουν ενδείξεις κάποιων δυσκολιών ή διαγνώσεις είτε αναπτυξιακών είτε ψυχικών δυσκολιών, πρέπει να μάθουν να ξεχωρίζουν τα χρώματα και αυτό δεν είναι καθόλου δεδομένο. Ο Κόι τα βοηθάει με τον τρόπο του καθώς ξέρει να φέρνει το μπλε και κίτρινο. Το παιδί ρίχνει τα τουβλάκια κάτω και η εκπαιδεύτρια ή ο εκπαιδευτής ζητάει από τον Κόι να φέρνει το μπλε. Το παιδί, βιώνοντας αυτή τη συνθήκη, κάνει τη σύνδεση του ονόματος με το χρώμα, ενώ έχει και το κίνητρο της σχέσης του με το ζώο, στοιχείο που ενισχύει τη διαδικασία και επιταχύνει το αποτέλεσμα». Σε μια άλλη περίπτωση ανέφερε ότι κατά την παρέμβαση που έγινε με τη βοήθεια του Κόι σε ένα παιδάκι που δεν είχε επικοινωνιακό λόγο, εκείνο προσπαθούσε να συγχρονίσει το βλέμμα του με το βλέμμα του σκύλου ώστε να του πετάξει την μπάλα. Τότε φώναξε ξαφνικά «Κόε» και αυτή η παράφραση του ονόματός του ήταν ουσιαστικά η πρώτη αληθινή επικοινωνία του παιδιού με κάποιον άλλον.
Η ζωοθεραπεία εφαρμόζεται στο πρόγραμμα «Ζεστή Αγκαλιά», ένα τμήμα πρώιμης παρέμβασης που λειτουργεί μέσα σε ένα νηπιαγωγείο, τη Μέριμνα του Παιδιού, στη Θεσσαλονίκη. «Δεν είναι ούτε ένα τμήμα ειδικού σχολείου, ειδικού νηπιαγωγείου, ούτε ένα τμήμα όπου όλα τα παιδάκια είναι τυπικής ανάπτυξης. Ο στόχος μας είναι να έχουμε μικρά παιδιά από 2,5 μέχρι 5 ετών. Δεν μας νοιάζει, αν έχουν διάγνωση ή αξιολόγηση. Έρχονται εφόσον υπάρχουν κάποιες ενδείξεις δυσκολιών: είτε αναπτυξιακές δυσκολίες, είτε κάποιες πιο έντονες ψυχικού τύπου δυσκολίες ή κάποια προωρότητα, με κάποιες άλλες δυσκολίες στην ανάπτυξη, ευρύτερες· όχι αυτισμό απαραίτητα ή κάποια σύνδρομα. Ο σκοπός μας είναι να αναπτύξουμε το δυναμικό τους, δηλαδή να μπορέσουν όσο το δυνατόν περισσότερο να αναπτύξουν το κομμάτι των δυνατοτήτων και των δεξιοτήτων τους, για να έχουν τα παιδαγωγικά και γνωστικά εφόδια, όπως και εφόδια κοινωνικοποίησης. Στη συνέχεια γίνεται η ένταξή τους στα γενικά τμήματα», τόνισε η κ. Καραζιώτη, η οποία είναι υπεύθυνη της «Ζεστής Αγκαλιάς».
«Το να υπάρχει ένα τμήμα μέσα σε σχολείο είναι για τα ελληνικά δεδομένα και πρωτοτυπία και πρωτοπορία. Όλη αυτή η σκέψη ξεκίνησε από τον κ. Γρηγόρη Αμπατζόγλου, που είναι πλέον ομότιμος καθηγητής παιδοψυχιατρικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Για πολλά χρόνια, την ευθύνη είχε η κλινική ψυχολόγος Χριστίνα Χατζηδημητρίου και πλέον έχει την επιστημονική εποπτεία του τμήματος», πρόσθεσε.
Σύμφωνα με την ίδια, η ζωοθεραπεία εφαρμόζεται στο εξωτερικό, ενώ σαν μέθοδος στην Ελλάδα είναι κάτι καινούριο. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να απευθύνονται στο Ελληνικό Ινστιτούτο Ζωοθεραπείας, το οποίο λαμβάνει τις κατευθυντήριες γραμμές από το Γαλλικό Ινστιτούτο Ζωοθεραπείας. Το αίτημα για τη ζωοθεραπεία είναι συνήθως ένα αίτημα για μια κανονική θεραπεία. Αν ένας γονιός έχει ένα παιδί που δυσκολεύεται σε ένα μαθησιακό θέμα ή σε ένα ψυχοπαιδαγωγικό ζήτημα και απευθυνθεί σε έναν ειδικό παιδαγωγό ή έναν ψυχολόγο, ενδέχεται εκείνος να εργάζεται με συνθεραπευτές ζώα και να περνάει μέσα από αυτά τη θεραπεία και την επίτευξη των στόχων, της ανάγνωσης, του διαβάσματος, της συμπεριφοράς κ.ά.
Σχετική παρουσίαση για την ζωοθεραπεία είχε γίνει, άλλωστε, στο πλαίσιο ειδικής εκδήλωσης, που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στο δημαρχείο Θεσσαλονίκης, με θέμα τη σημασία της πρώιμης παρέμβασης στην προσχολική ηλικία και διοργανωτές το Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο, τον Επιστημονικό Σύλλογο Μέριμνας Παιδιού και Εφήβου και το Σωματείο Μέριμνας Παιδιού.
