Νωρίτερα από το αρχικό χρονοδιάγραμμα το Εθνικό Διαστημικό Πρόγραμμα
με πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης
Σε φάση πλήρους υλοποίησης εισέρχεται το Εθνικό Διαστημικό Πρόγραμμα. Τον Νοέμβριο του 2025 προγραμματίζεται η εκτόξευση δύο επιχειρησιακών δορυφόρων τεχνολογίας Radar (SAR), κατασκευασμένων από την ICEYE, καθώς και τριών πειραματικών μικροδορυφόρων, που θα ενισχύσουν την εθνική ικανότητα σε προηγμένες τεχνολογίες και θα επιτρέψουν την ανάπτυξη νέων εφαρμογών. Στη συνέχεια, θα ακολουθήσουν οι εκτοξεύσεις των επτά οπτικών δορυφόρων καθώς και των τεσσάρων θερμικών δορυφόρων, οι οποίοι θα παρέχουν πλήρη ημερήσια κάλυψη του ελληνικού χώρου.
Το πρόγραμμα, που σχεδιάστηκε και υλοποιείται από το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, τη Γενική Γραμματεία Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων και το Ελληνικό Κέντρο Διαστήματος, με την τεχνική επίβλεψη του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA), χρηματοδοτείται από το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0».
«Όταν αποφασίσαμε να επενδύσουμε ως χώρα στο διάστημα με μικροδορυφόρους που θα παρέχουν 24 ώρες το 24ώρο κρίσιμα δεδομένα για την πολιτική προστασία, την πολεοδομία, το περιβάλλον, πολλοί το θεώρησαν επιστημονική φαντασία. Σε συνεργασία όμως με την ESA, τρέξαμε όλες τις διαδικασίες πολύ γρήγορα, υπογράψαμε τις σχετικές συμφωνίες και μέσα σε μόλις έναν χρόνο θα τεθεί σε τροχιά ο πρώτος μικροδορυφόρος στο πλαίσιο του “Εθνικού Προγράμματος Μικροδορυφόρων”. Εντός του Νοεμβρίου θα γίνει η εκτόξευση», τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δημήτρης Παπαστεργίου.
Οι στόχοι του Εθνικού Διαστημικού Προγράμματος
Στόχος είναι η Ελλάδα να αποκτήσει άμεσα επιχειρησιακή δυνατότητα σε δορυφορικά δεδομένα και υπηρεσίες που θα συμβάλλουν στην προστασία του περιβάλλοντος, στην αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών και της κλιματικής αλλαγής, αλλά και σε εφαρμογές που σχετίζονται με την εθνική ασφάλεια και άμυνα, ενώ ταυτόχρονα θα ενισχυθεί η εγχώρια διαστημική βιομηχανία με γραμμές παραγωγής δορυφόρων και υποσυστημάτων.
Η επιδίωξη του προγράμματος είναι διττή: αφενός, η άμεση πρόσβαση σε δορυφορικά δεδομένα που θα ενισχύσουν την πολιτική προστασία, την περιβαλλοντική παρακολούθηση, την ανάλυση της κλιματικής αλλαγής και την εθνική ασφάλεια και αφετέρου, η σταδιακή ανάπτυξη αυτονομίας στην παραγωγή δορυφόρων, υποσυστημάτων και προηγμένων τεχνολογιών αιχμής.
Ήδη έχουν δρομολογηθεί επενδύσεις σε γραμμές παραγωγής, υποδομές δοκιμών και σταθμούς εδάφους, όπως η δημιουργία καθαρού χώρου AIT Facility (Assembly, Integration & Testing) 350 τ.μ. στην Τανάγρα για δοκιμές μικροδορυφόρων έως 500 κιλά, καθώς και η αναβάθμιση τριών τηλεσκοπίων (Χελμός, Σκίνακας, Χολομώντας) σε οπτικούς σταθμούς εδάφους για οπτικές και κβαντικές επικοινωνίες.
«Ακόμα πιο καθοριστικό είναι ότι ήδη σχεδιάζουμε το επόμενο βήμα μας, που προβλέπει ολοκληρωμένη παραγωγή δορυφόρων στην Ελλάδα για να εξυπηρετήσουμε την παγκόσμια αγορά. Ο επόμενος στόχος της εταιρείας είναι η παραγωγή πρωτογενούς τεχνολογίας μέσω δραστηριοτήτων R&D στην Ελλάδα, καθώς φιλοδοξούμε να συνεισφέρουμε στην ανάπτυξη της τεχνολογικής βάσης της χώρας, που αποτελεί το βασικό συστατικό για την τεχνολογική αυτονομία της Ελλάδας», επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο επικεφαλής της ICEYE, Βασίλης Χαλουλάκος και προσθέτει: «Όσον αφορά τη χρησιμότητα των δορυφόρων της ICEYE, το σύστημα SAR που φέρουν οι δορυφόροι της εταιρείας παράγει δορυφορικά δεδομένα τα οποία βοηθούν τις αρμόδιες Αρχές να απαντήσουν ταχύτερα και πιο αποτελεσματικά σε ένα ευρύ φάσμα επιχειρησιακών αναγκών και προκλήσεων. Πιο συγκεκριμένα, τα δορυφορικά δεδομένα της ICEYE συμβάλλουν στην αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών όπως πλημμύρες και πυρκαγιές έως την παροχή κρίσιμων και άμεσα αξιοποιήσιμων πληροφοριών για την ασφάλεια και την άμυνα της χώρας. Αυτό καθιστά τους δορυφόρους της ICEYE ένα εξαιρετικό εργαλείο για την Ελλάδα, η οποία έχει σημαντικές ανάγκες σε αυτούς τους τομείς».
Οι επιχειρησιακές δυνατότητες
Οι θερμικοί δορυφόροι θα υποστηρίζουν τη διαχείριση των δασικών πυρκαγιών, την παρακολούθηση θερμοκρασίας σε θάλασσα, έδαφος και αστικά κέντρα, συμβάλλοντας στην έγκαιρη ανίχνευση θαλάσσιων καυσώνων και στην προστασία της γαλάζιας οικονομίας (π.χ. υδατοκαλλιέργειες). Τα δεδομένα SAR θα επιτρέπουν την ακριβή χαρτογράφηση πλημμυρών, τον εντοπισμό σκαφών και οχημάτων σε θάλασσα και ξηρά, καθώς και την επιτήρηση θαλάσσιων περιοχών, κρίσιμων υποδομών και περιστατικών ρύπανσης.
Οι οπτικοί δορυφόροι θα επιτρέψουν την παραγωγή υψηλής ακρίβειας εθνικών χαρτογραφικών υποβάθρων, θα ενισχύσουν την παρακολούθηση των οικοσυστημάτων, των περιοχών Natura και της βιοποικιλότητας καθώς και την αγροτική παραγωγή μέσω χαρτογράφησης καλλιεργειών, εκτίμησης αποδόσεων και παρακολούθησης εδαφικής υγρασίας. Επιπλέον, τα δεδομένα θα αξιοποιηθούν για την παρακολούθηση αστικών θερμικών νησίδων, της ποιότητας αέρα και των εδαφικών παραμορφώσεων, προσφέροντας πολύτιμα εργαλεία σε δημόσιους φορείς, ερευνητικά ιδρύματα και υπηρεσίες πολιτικής προστασίας.
«Στην ICEYE είμαστε πολύ περήφανοι που κατασκευάσαμε και θα βάλουμε σε τροχιά τους πρώτους ελληνικούς δορυφόρους, μάλιστα νωρίτερα από το αρχικό χρονοδιάγραμμα. Η συνεργασία μας με το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης και το European Space Agency σε αυτό το κρίσιμο πρόγραμμα υπήρξε υποδειγματική και έδειξε την προστιθέμενη αξία που μπορούν να δώσουν επενδύσεις χρηματοδοτούμενες από το ταμείο ανάκαμψης. Παράλληλα, είμαστε ιδιαιτέρως χαρούμενοι για την ταχύτατη δημιουργία των ελληνικών γραφείων μας στην Αθήνα, τα οποία περιλαμβάνουν παραγωγική μονάδα όπου Έλληνες μηχανικοί και τεχνίτες κατασκευάζουν σημαντικά υποσυστήματα για τον παγκόσμιο δορυφορικό μας αστερισμό», τονίζει ο κ. Χαλουλάκος.
Τέλος, η ανάπτυξη του Κυβερνητικού Γεωπληροφοριακού Κόμβου θα επιτρέψει την ενιαία συλλογή, επεξεργασία και διάχυση δεδομένων, τόσο από τους ελληνικούς δορυφόρους όσο και από ευρωπαϊκά και διεθνή προγράμματα όπως το Copernicus και το Landsat, ενισχύοντας την αξιοποίηση δορυφορικών πληροφοριών για πολιτική προστασία, έρευνα, ασφάλεια και βιομηχανική ανάπτυξη.
«Με πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, η Ελλάδα αποκτά για πρώτη φορά τα δικά της “μάτια” στο διάστημα, που επιτρέπουν σε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς να χαράσσουν αποτελεσματικές πολιτικές και να παράγουν έξυπνες λύσεις. Και αυτή είναι μόνο η αρχή. Από το 2026 η χώρα θα διαθέτει πλήρη γραμμή παραγωγής ικανή να κατασκευάζει εξ ολοκλήρου δορυφόρους υψηλής τεχνολογίας, “made in Greece”, από το πρώτο εξάρτημα έως την τελική συναρμολόγηση. Η εξέλιξη αυτή σηματοδοτεί όχι μόνο την τεχνολογική μας αναβάθμιση, αλλά και μια μεγάλη ευκαιρία για brain regain. Έλληνες επιστήμονες και μηχανικοί επιστρέφουν στην πατρίδα ώστε να συμβάλλουν στη δημιουργία ενός ισχυρού εγχώριου διαστημικού οικοσυστήματος που θα τοποθετήσει την Ελλάδα στον ευρωπαϊκό διαστημικό χάρτη με αξιώσεις», καταλήγει ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Δημήτρης Παπαστεργίου, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
