Η νέα «Μεγάλη Ιδέα» με φυσικό αέριο, ηλεκτρικό ρεύμα, υποθαλάσσια καλώδια και ΑΠΕ να συνδέουν Ευρώπη, Ασία και Αφρική με συμφωνίες στις οποίες πρωτοστατούμε.
Η Ελλάδα πέρασε από την κλασική Μεγάλη Ιδέα τής εδαφικής ολοκλήρωσης σε μια νέα, σύγχρονη Μεγάλη Ιδέα: την ενεργειακή κυριαρχία μέσω σύνδεσης. Δεν μιλάμε για σύνορα που αλλάζουν αλλά για ροές που ενώνονται: φυσικό αέριο, ηλεκτρική ενέργεια, ΑΠΕ, υποθαλάσσια καλώδια και διεθνείς συμφωνίες που «δένουν» Ευρώπη, Ασία και Αφρική. Αυτό το αφήγημα, όπως σημειώνει ρεπορτάζ του Χρήστου Μυτιλινιού στην εφημερίδα «Political», δεν είναι ρητορεία. Είναι υποδομές και θεσμικές πράξεις που αλλάζουν τη θέση της χώρας στον χάρτη.
Το σήμα θα δοθεί σήμερα στο Ζάππειο. Η Διατλαντική Διάσκεψη για την Ενεργειακή Συνεργασία (P-TEC) φέρνει στην Αθήνα Αμερικανούς και Ευρωπαίους αξιωματούχους, ρυθμιστές και εταιρείες. Μετά την ανατροπή που έφερε η κρίση εφοδιασμού στην Ευρώπη, η Ουάσιγκτον και οι Βρυξέλλες αναζητούν σταθερούς, νόμιμους και ανθεκτικούς διαδρόμους. Και η Ελλάδα προσέρχεται με χειροπιαστή πρόταση: κόμβος τριών ηπείρων επάνω σε τέσσερις θάλασσες: Αδριατική, Ιόνιο, Αιγαίο-Κρητικό Πέλαγος, Ανατολική Μεσόγειος. Το πολιτικό μήνυμα είναι απλό: ενώνοντας ισχυροποιούμαστε.
P-TEC στο Ζάππειο: Η διατλαντική σφραγίδα
Η P-TEC δεν είναι απλώς ακόμη ένα συνέδριο. Είναι μηχανισμός ευθυγράμμισης πολιτικών, χρηματοδοτήσεων και τεχνικών προτύπων μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ. Η φιλοξενία της στην Αθήνα υπογραμμίζει ότι η Ελλάδα δεν παρακολουθεί τις εξελίξεις· τις οργανώνει. Στη διατλαντική ατζέντα δεσπόζουν τρία θέματα: η ασφάλεια εφοδιασμού, οι πράσινες ροές και η διαλειτουργικότητα δικτύων. Σε όλα η χώρα εμφανίζεται με πλεονέκτημα.
Πρώτον, στο φυσικό αέριο: Η Ρεβυθούσα -η ιστορική πύλη LNG- λειτουργεί με ενισχυμένη χωρητικότητα και σταθερές εισροές. Το FSRU της Αλεξανδρούπολης δουλεύει ήδη ως κεντρικός σταθμός αεριοποίησης που τροφοδοτεί τα Βαλκάνια. Μέσω του Κάθετου Διαδρόμου (Vertical Gas Corridor) οι ποσότητες κατευθύνονται σε Βουλγαρία, Ρουμανία, Ουγγαρία, Σλοβακία, με δυνατότητες αντιστροφής ροής προς τις παλαιές γραμμές του Trans-Balkan.
ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗ ΔΙΑΤΛΑΝΤΙΚΗ ΔΙΑΣΚΕΨΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ
Το σχήμα συμπληρώνουν ο IGB (Κομοτηνή-Stara Zagora) και ο TAP, που ενώνει την Ελλάδα με την Ιταλία και την ευρωπαϊκή αγορά. Προστίθενται η νέα διασύνδεση Ελλάδας – Βόρειας Μακεδονίας (Νέα Μεσήμβρια – Negotino) και το υπό σχεδιασμό FSRU Κορίνθου (Dioriga Gas) για πλεονάζουσα ασφάλεια. Εδώ η παρουσία αμερικανικού LNG δίνει το διατλαντικό βάρος που ζητά η P-TEC: διαφοροποίηση πηγών, όχι εξάρτηση από έναν προμηθευτή.
Δεύτερον, στο ηλεκτρικό σύστημα: Η Αριάδνη, η υποθαλάσσια διασύνδεση Αττικής – Κρήτης, βρίσκεται σε εμπορική λειτουργία και αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής αρχιτεκτονικής. Προς δυσμάς το νέο GRITA-2 (Ελλάδα – Ιταλία) θα διπλασιάσει τη δυναμικότητα με HVDC 1 GW, ανοίγοντας χώρο για περισσότερες ΑΠΕ και διασυνοριακό εμπόριο ρεύματος. Προς ανατολάς, ο Great Sea Interconnector (Ισραήλ – Κύπρος – Ελλάδα) ενώνει Ασία και Ευρώπη με καθαρή γραμμή 2 GW. Προς τον Νότο το GREGY (Αίγυπτος – Ελλάδα) θα φέρει 3 GW πράσινης ενέργειας από αφρικανικά πάρκα στην ευρωπαϊκή αγορά μέσω Ελλάδας, ενώ το EuroAfrica Interconnector προσθέτει εναλλακτική διαδρομή και πλεονασμό. Αυτό είναι το ενεργειακό ισοδύναμο της «σιδηροδρομικής διαλειτουργικότητας»: ασφαλείς, πολλαπλές και συντονισμένες οδεύσεις.
Τρίτον, στη θεσμική σταθερότητα: Η χώρα είναι κράτος-μέλος ΕΕ και Ευρωζώνης με αξιόπιστους ρυθμιστές και προβλεψιμότητα δικαίου. Για τα αμερικανικά και ευρωπαϊκά κεφάλαια που θα συζητηθούν στο Ζάππειο, αυτό είναι προϋπόθεση. Η P-TEC λοιπόν δεν έρχεται για φωτογραφίες· έρχεται για να κλειδώσει τις μεγάλες κατευθύνσεις στις οποίες η Ελλάδα ήδη τρέχει.
Μεγαβάτ και συμφωνίες ΑΟΖ τα σύγχρονα και ειρηνικά όπλα
Η νέα Μεγάλη Ιδέα είναι στρατηγική μετρημένη σε MW, bcm και χιλιόμετρα καλωδίων, σε συμβάσεις Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης και κανόνες ρυθμιστικών αρχών, αλλά και στη διεθνή εμπιστοσύνη που απολαμβάνει η Ελλάδα ως οικοδέσποινα της P-TEC
Η νέα Μεγάλη Ιδέα δεν στηρίζεται σε έναν άξονα. Στηρίζεται σε πολυπλοκότητα μέσων και πλειάδα διαδρομών. Το LNG -ως καύσιμο μετάβασης- δίνει ευελιξία και ταχύτητα. Οι αγωγοί δίνουν σταθερότητα και ροή. Τα υποθαλάσσια καλώδια δίνουν πράσινη προοπτική. Η Ελλάδα συνδυάζει και τα τρία.
Στο αέριο η θέση είναι καθαρή: η χώρα λειτουργεί ως διανομέας σταθερότητας. Από τη Ρεβυθούσα έως την Αλεξανδρούπολη οι εισαγωγές κατευθύνονται με την ακρίβεια δικτύου που προσφέρουν ο IGB, ο TAP και σύντομα η γραμμή προς Βόρεια Μακεδονία. Αυτό δεν είναι τεχνικό διάγραμμα. Είναι γεωπολιτική αξία: όσο περισσότερες πύλες, τόσο ισχυρότερη η ασφάλεια εφοδιασμού σε μια Ευρώπη που απέδειξε πόσο ευάλωτη μπορεί να γίνει.
Αέριο και ηλεκτρικές διασυνδέσεις
Στο ρεύμα οι ηλεκτρικές γέφυρες μεταμορφώνουν τον χάρτη. Η Αριάδνη καθιστά την Κρήτη ενεργειακό κόμβο και όχι νησί. Το GRITA-2 βάζει την Ιταλία στην καθημερινή ισορροπία του ελληνικού συστήματος. Ο Great Sea Interconnector συνδέει την Ασία (Ισραήλ) με την Ευρώπη μέσω Ελλάδας – κρίσιμη προοπτική για μια Ανατολική Μεσόγειο, όπου η Chevron ήδη δραστηριοποιείται στο Leviathan.
Το GREGY φέρνει την Αφρική στην εξίσωση με πράσινη ισχύ, επιτρέποντας στην ΕΕ να εισάγει ΑΠΕ όπως εισάγει σήμερα καύσιμα. Όλα μαζί εκφράζουν την ουσία της σύγχρονης ισχύος: συνδεσιμότητα.
Και εδώ ακριβώς αποκτά νόημα το σχήμα «τρεις ήπειροι – τέσσερις θάλασσες». Ευρώπη μέσω Ιταλίας και Βαλκανίων. Ασία μέσω Κύπρου και Ισραήλ. Αφρική μέσω Αιγύπτου. Και τέσσερις θαλάσσιες λεκάνες που υποδέχονται ή εκχέουν ροές: Αδριατική, Ιόνιο, Αιγαίο-Κρητικό, Ανατολική Μεσόγειος. Αυτό δεν είναι σύνθημα· είναι ο ενεργειακός χάρτης της χώρας.
Η θεσμική θωράκιση της νέας ισχύος
Καμιά ενεργειακή στρατηγική δεν αντέχει χωρίς δίκαιο της θάλασσας. Η ΑΟΖ Ελλάδας – Ιταλίας (2020) επέκτεινε τη συμφωνία υφαλοκρηπίδας του 1977 σε πλήρη θαλάσσια ζώνη εκμετάλλευσης, κατοχυρώνοντας δικαιώματα σε Ιόνιο – Αδριατική. Την ίδια χρονιά η μερική ΑΟΖ με την Αίγυπτο έθεσε θεσμικό ανάχωμα στην τουρκολιβυκή αυθαιρεσία και άνοιξε τον δρόμο για ηλεκτρική/ενεργειακή συνεργασία μεγάλης κλίμακας. Ο διάλογος με τη Λιβύη επανεκκινεί για οριστική οριοθέτηση, ενώ με την Αλβανία η διαφορά έχει παραπεμφθεί στη Χάγη, όπως αρμόζει σε χώρες που σέβονται το διεθνές δίκαιο.
Πάνω σε αυτό το υπόβαθρο έρχεται η επιστροφή στο υπέδαφος. Η είσοδος της Chevron σε κοινοπραξία με τη Helleniq Energy, ως προτιμητέος επενδυτής για τέσσερα θαλάσσια «οικόπεδα» νοτίως της Πελοποννήσου και της Κρήτης, δεν είναι απλώς νέα επιχειρηματική κίνηση. Είναι πολιτικό σήμα: οι ΗΠΑ συνδέουν θεσμικά την παρουσία τους στην Ανατολική Μεσόγειο με την ελληνική υφαλοκρηπίδα.
Οι σεισμικές έρευνες προγραμματίζονται να εκκινήσουν από το 2026 με γεωτρήσεις σε ορίζοντα μετά το 2030. Δεν υπόσχονται «θαύματα», υπόσχονται σοβαρότητα: εξορύξεις με κανόνες, περιβαλλοντικές δικλίδες, φορολογική διαφάνεια και -το κυριότερο- σύζευξη με τα δίκτυα που ήδη χτίζουμε. Έτσι, υπέδαφος και υποδομές παύουν να είναι παράλληλες ιστορίες. Γίνονται ενιαίος σχεδιασμός: ό,τι ανακαλύπτεται ή εισάγεται, διανέμεται. Ό,τι παράγεται από ΑΠΕ, εξάγεται. Ό,τι λείπει, ισοζυγίζεται μέσα από διασυνδέσεις που έχουν ευρωπαϊκό και διατλαντικό αποτύπωμα.
Διεθνής εμπιστοσύνη
Η νέα Μεγάλη Ιδέα δεν είναι ρομαντισμός. Είναι στρατηγική μετρημένη σε MW, bcm και χιλιόμετρα καλωδίων· μετρημένη σε συμβάσεις ΑΟΖ και κανόνες ρυθμιστικών αρχών· μετρημένη στη διεθνή εμπιστοσύνη που φέρνει αύριο η P-TEC στο Ζάππειο. Από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, ο οποίος θεμελίωσε μια εξωστρεφή Ελλάδα, στον Κυριάκο Μητσοτάκη, ο οποίος υπογράφει την Ελλάδα της ενεργειακής συνδεσιμότητας, το νήμα είναι κοινό: το εθνικό συμφέρον μέσα από συμμαχίες και κανόνες.
Η Ελλάδα των τριών ηπείρων και των τεσσάρων θαλασσών δεν είναι σύνθημα για αφίσα. Είναι πολιτική κατεύθυνση για μια χώρα που επιλέγει να είναι γέφυρα και όχι αδιέξοδο· κόμβος και όχι παρυφή. Με έργα που λειτουργούν, συμφωνίες που δεσμεύουν και συνεκτικό αφήγημα που ενώνει την ιστορία με το αύριο. Αυτό παρουσιάζουμε στην P-TEC. Αυτό υπηρετούμε στην πράξη. Και αυτό θα κρίνει τη θέση μας στον κόσμο την επόμενη δεκαετία.
Δείτε LIVE το Συνέδριο
