Φως στα «κρυφά» των δημοσκοπήσεων
από τον Καθηγητή Συγκριτικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Γεράσιμο Μοσχονά
Κανένα κόμμα δεν μπορεί να κερδίσει την αυτοδυναμία και το εκλογικό τοπίο παραμένει πολυκερματισμένο. Αυτό είναι το πολιτικό συμπέρασμα που εξάγεται από τις πρόσφατες δημοσκοπήσεις.
Οι προσπάθειες της κυβέρνησης και του Κυριάκου Μητσοτάκη σε πολιτικό, οικονομικό κι επικοινωνιακό επίπεδο απέδωσαν οριακά αποτελέσματα, κάνοντας τη ΝΔ να ανακτήσει το ψυχολογικό όριο του 30%, ωστόσο τα προοδευτικά κόμματα παραμένουν σε ελεύθερη πτώση. Είναι εντυπωσιακό ότι παρά τη δεδομένη κυβερνητική φθορά ούτε το ΠΑΣΟΚ, ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ, ούτε η Νέα Αριστερά μπορούν να εισπράξουν ψηφοφόρους και να αυξήσουν τα ποσοστά τους. Ο μεγάλος «χαμένος» για ακόμα μια φορά… αναδεικνύεται το ΠΑΣΟΚ που πέφτει ακόμα χαμηλότερα, ενώ η οριακή αύξηση μισής ποσοστιαίας μονάδας που εμφανίζει το κόμμα του Αλέξη Χαρίτση βρίσκεται στα όρια του στατιστικού λάθους. Τα χαμηλά δημοσκοπικά ποσοστά προκαλούν νέο κύκλο εσωστρέφειας σε όλο το πολιτικό φάσμα της Κεντροαριστεράς.
Ωστόσο, σε σύγκριση με την παραδοσιακή αντιπολίτευση και τις αντισυστημικές δυνάμεις, η Νέα Δημοκρατία καταφέρνει να προβάλλει μια εικόνα συνέχειας και σχετικής αξιοπιστίας. Παρά τις διαβεβαιώσεις του πρωθυπουργού για εξάντληση της τετραετίας, δεν πρέπει να αποκλειστεί η πρόωρη προσφυγή στις κάλπες, αν η συγκυρία καταστήσει εφικτό τον στόχο της τρίτης θητείας. Σταδιακά η ΝΔ μπορεί να ανακάμψει στην περιοχή του 30%-32%, αν δεν σημειωθεί κάποια νέα γκάφα. Η κύρια απειλή παραμένει στα δεξιά της.
Σταθεροί οι Νεοδημοκράτες
Μέσα σε ένα ρευστό, πολυκομματικό και κατακερματισμένο πολιτικό τοπίο, η ΝΔ παραμένει το μοναδικό κόμμα του συστήματος. Αυτό αποτυπώνεται μεταξύ άλλων στη μεγάλη έρευνα του Ινστιτούτου Eteron. Πιο συγκεκριμένα, οι ψηφοφόροι της ΝΔ εκδηλώνουν τη μεγαλύτερη εμπιστοσύνη, ή τη μικρότερη δυσπιστία, προς τον τρόπο που λειτουργεί η δημοκρατία, όπως και προς τους θεσμούς που τη συγκροτούν. Παρά τη δεδομένη κυβερνητική φθορά, το εκλογικό σώμα της ΝΔ συγκροτεί, περισσότερο από το 2023, τον κεντρικό συστημικό πόλο στήριξης (παρότι πλέον μειοψηφικής) του πολιτικού συστήματος. Όπως μας εξηγεί ο καθηγητής Συγκριτικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Γεράσιμος Μοσχονάς, που υπογράφει, μαζί με τον Πέτρο Ιωαννίδη, τα συμπεράσματα της έρευνας: «Παρά το γεγονός ότι η ΝΔ έχει μειώσει τα εκλογικά ποσοστά της, ωστόσο δεν έχει αλλάξει ο ρόλος της μέσα στο σύστημα. Το εκλογικό της σώμα είναι το πιο φιλοευρωπαϊκό, γεγονός που καθιστά τη ΝΔ το κατεξοχήν “κόμμα της Ευρώπης” στην Ελλάδα, είναι επίσης το εκλογικό σώμα που δείχνει τη μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στους θεσμούς και είναι εκείνο που εκφράζει κυρίως τους οικονομικά “ικανοποιημένους” και τις ανώτερες και μεσαίες τάξεις.Είναι, από αυτή την τριπλή σκοπιά, το “κόμμα του συστήματος”, ιδιαίτερα καθώς το εκλογικό σώμα του ΠΑΣΟΚ έχει γίνει πιο “αντιπολιτευτικό”.Επίσης, το εκλογικό της σώμα είναι σήμερα λιγότερο πολυσυλλεκτικό».
Χαλαρές και «σκόρπιες»
Τα κόμματα στα δεξιά της ΝΔ έχουν αρκετές διαφορές μεταξύ τους. Και το εκλογικό σώμα της Ελληνικής Λύσης και της Φωνής Λογικής, και τα δύο είναι εθνικιστικά, συντηρητικά, αντι-μεταναστευτικά, περιέχουν αξιοσημείωτους αυταρχικούς πυρήνες, είναι έντονα δύσπιστα προς τους θεσμούς και υπέρ του νόμου και της τάξης. Ωστόσο, διαφέρουν σημαντικά.Οι εκλογείς της Ελληνικής Λύσης προέρχονται πιο πολύ από τα κάτω «σκαλοπάτια» της κοινωνικής ιεραρχίας και τις λαϊκές τάξεις. Οι επιλογές τους είναι λιγότερο νεοφιλελεύθερες, λιγότερο δομημένες και περισσότερο «χαλαρές» και «σκόρπιες» σε σύγκριση με εκείνες, ευκρινώς πιο δεξιές, πιο νεοφιλελεύθερες και πιο συνεκτικές, των εκλογέων της Φωνής Λογικής.
«Και για τα κόμματα στα δεξιά της ΝΔ και για τα κόμματα στα αριστερά της ισχύει όμως το εξής: Οι ηγεσίες των κομμάτων διαφέρουν περισσότερο μεταξύ τους από όσο διαφέρουν οι εκλογείς. Η πολυμορφία μεταξύ των εκλογικών σωμάτων της Κεντροαριστεράς/Αριστεράς δεν είναι τόσο μεγάλη, όσο την εμφανίζουν οι ηγεσίες τους (με την εξαίρεση των εκλογικών σωμάτων του ΚΚΕ και του ΜέΡΑ25). Το ίδιο ισχύει και μεταξύ της Ελληνικής Λύσης και της Φωνής Λογικής: Τα εκλογικά σώματα, παρά τις μεγάλες τους διαφορές, είναι πιο συγγενή από όσο δείχνει ο μεγάλος ανταγωνισμός των ηγεσιών τους», δηλώνει ο Γ. Μοσχονάς.
Επιπλέον, αξιολογείται ως κρίσιμο για τη ταυτότητα της ΝΔ το ότι οι εκλογείς της διαφοροποιούνται σημαντικά από τη γενική τάση δυσαρέσκειας, καθώς η μεγάλη πλειοψηφία τους (75,8%) εκφράζει ικανοποίηση από τη λειτουργία της Ελληνικής Δημοκρατίας (έναντι μόνο 25,2% στον γενικό πληθυσμό). Οι εκλογείς του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, οι οποίοι το 2023 εξέφραζαν σε ποσοστό (40,7%) -ιδιαίτερα υψηλότερο του τότε μέσου όρου (2023, γενικό κοινό: 29,9%)- την ικανοποίησή τους για τη λειτουργία της Δημοκρατίας, ακολουθούν πλέον (με 27,9%) τη γενική τάση χαμηλής ικανοποίησης (25,2%).
Δυσδιάκριτες «γραμμές»
Ταυτόχρονα, οι ιδεολογικές γραμμές Αριστεράς – Δεξιάς έχουν «ξεθωριάσει», καθώς μόλις το 32,9% θεωρεί σήμερα σημαντική τη διάκριση, ενώ το 36% δηλώνει ότι δεν τον εκφράζει κανένας από τους δύο πόλους του άξονα «συστημικός -αντισυστημικός».
Είναι ενθαρρυντικό το γεγονός ότι, παρά την αμφιθυμία απέναντι στις ταυτότητες και τις κατηγοριοποιήσεις, το 74,7% των πολιτών δηλώνει ότι ενδιαφέρεται αρκετά και πολύ για την πολιτική, δείχνοντας ότι το ενδιαφέρον παραμένει υψηλό.
Με δεδομένη την εν εξελίξει μεγάλη κρίση της ευρείας Κεντροαριστεράς/Αριστεράς, το ελληνικό εκλογικό σώμα είναι τριμερώς δομημένο, και στο ερώτημα «ποιο, κατά τη γνώμη σας, ευρύτερο ιδεολογικό ρεύμα ή παράταξη θα μπορούσε να διασφαλίσει περισσότερο ένα καλύτερο μέλλον για την Ελλάδα και τους πολίτες της;», το 28,5% απαντά η Κεντροδεξιά/Δεξιά, το 32,1% η Κεντροαριστερά/Αριστερά και το 34% «καμία εκ των δύο».
της Άννας Καραβοκύρη
