Ανοίγει ο δρόμος για τουριστική αξιοποίηση των χώρων της
Με μια δικαστική απόφαση-σοκ, το αιγυπτιακό κράτος επιχειρεί να αλλάξει την ιστορία της Ιεράς Μονής Αγίας Αικατερίνης του Σινά, του αρχαιότερου εν ενεργεία μοναστηριού της Ορθοδοξίας.
Πρόκειται για την απόφαση του Πολιτικού Δικαστηρίου Αλεξανδρείας της 28ης Μαΐου 2025, η οποία απορρίπτει τις εφέσεις της Μονής και δεν αναγνωρίζει τα ιδιοκτησιακά της δικαιώματα σε δεκάδες εκτάσεις, κελιά, ναούς, αποθήκες, κατοικίες και καλλιεργήσιμα εδάφη γύρω από το μοναστηριακό συγκρότημα.
«Τελεσίγραφο»
Η απόφαση χαρακτηρίζει τις εκτάσεις «δημόσια ή εθνική περιουσία», στερώντας από τη Μονή κάθε έλεγχο και ανοίγοντας τον δρόμο για απαλλοτρίωση, κρατικοποίηση ή ακόμα και τουριστική-εμπορική αξιοποίηση των χώρων. Παρότι δεν διατάσσεται άμεσα το κλείσιμο της Μονής, το καθεστώς αυτοδιοίκησης, αυτοχρηματοδότησης και λατρευτικής ελευθερίας τίθεται de facto υπό αναίρεση.
Το έγγραφο, που περιγράφεται ως «τελεσίγραφο», ακυρώνει ιστορικά δικαιώματα αιώνων, που είχαν εδραιωθεί τόσο μέσω εθιμικού δικαίου όσο και με διεθνείς συμφωνίες και νομικές παραδοχές. Η Μονή χάνει πλέον τη δυνατότητα να συντηρεί και να διαχειρίζεται τους ιερούς της χώρους χωρίς κρατική έγκριση, γεγονός που απειλεί τη βιωσιμότητα της μοναστικής ζωής και την παρουσία προσκυνητών. Επιπλέον, χωρίς τα μέσα για συντήρηση και φιλοξενία, διακυβεύεται η ίδια η λειτουργία του μνημείου ως ζωντανής εστίας προσευχής, πολιτισμού και ελληνικής παρουσίας.
Ένα παγκόσμιο μνημείο στο στόχαστρο
Η Ιερά Μονή της Αγίας Αικατερίνης αποτελεί παγκόσμιο πολιτιστικό και θρησκευτικό θησαυρό, λειτουργώντας αδιάλειπτα από τον 6ο αιώνα στο σημείο όπου, κατά την παράδοση, ο Μωυσής αντίκρισε τη Φλεγόμενη Βάτο. Προστατευόμενη από την UNESCO και υπό την πνευματική εποπτεία της Ορθόδοξης Εκκλησίας, η Μονή έχει συνδεθεί άρρηκτα με τον Ελληνισμό της Μέσης Ανατολής και διατηρεί μοναδική βιβλιοθήκη, σπάνιες εικόνες και μνημειώδη κελιά που διακονούν επί αιώνες τον χριστιανισμό.
Το ιστορικό βάρος της δεν περιορίζεται μόνο στην πίστη, αλλά εκτείνεται στον πολιτισμό, την τέχνη, την πνευματικότητα και τη γεωπολιτισμική κληρονομιά της ευρύτερης περιοχής. Ιδιαίτερο βάρος έχει το γεγονός ότι η Μονή είχε προστατευτεί ιστορικά ακόμα και από τον ίδιο τον Μωάμεθ, με την περίφημη «αχτιναμέ» που φέρει το αποτύπωμα της παλάμης του και δεσμευόταν να τη διαφυλάξει από επιθέσεις και αδικίες.
Αυτή η ιστορική συμφωνία όχι μόνο αναγνωρίζει την πνευματική ιδιαιτερότητα της Μονής, αλλά αποτελεί σύμβολο διαθρησκειακής ανεκτικότητας και συνύπαρξης, που σήμερα παραβιάζεται με τον πιο απροκάλυπτο τρόπο. Το αιγυπτιακό κράτος, επιχειρώντας να εκμηδενίσει τη θεσμική και πολιτισμική της υπόσταση, φέρει την ευθύνη για μια ιστορική ρήξη με ευρύτερες διεθνείς συνέπειες.
Γιατί δεν τηρήθηκε ο διακανονισμός
Το 2024 είχε επιτευχθεί, κατόπιν διαβουλεύσεων μεταξύ Καΐρου και Αθήνας, διακανονισμός που προέβλεπε την αναγνώριση των δικαιωμάτων της Μονής με αντάλλαγμα συνεργασία με την αιγυπτιακή Αρχαιολογική Υπηρεσία.
Τη συμφωνία αυτή είχαν χαιρετίσει δημόσια οι ηγέτες των δύο χωρών, Κυριάκος Μητσοτάκης και Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι, ως αποτέλεσμα μακρόχρονης διπλωματικής προσπάθειας για την εκτόνωση της διαμάχης που κρατούσε από το 2015. Η ελληνική πλευρά ανέμενε την ολοκλήρωση της διαδικασίας με την υπογραφή από το υπουργείο Δικαιοσύνης της Αιγύπτου.
Ωστόσο, αντί για κύρωση, ήρθε η αιφνιδιαστική έκδοση της απόφασης του δικαστηρίου, με πλήρη αγνόηση του διαλόγου που είχε προηγηθεί. Το γεγονός ότι η αιγυπτιακή πλευρά δεν ενημέρωσε καν επισήμως την Αθήνα για την απόφαση συνιστά θεσμική προσβολή και διπλωματική υπονόμευση, ρίχνοντας βαριά σκιά στην ειλικρίνεια της αιγυπτιακής στάσης.
Άμεση αντίδραση της κυβέρνησης
Άμεση ήταν η αντίδραση της ελληνικής κυβέρνησης. Ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης επικοινώνησε με τον Αιγύπτιο ομόλογό του και κατέστησε σαφές ότι δεν υφίσταται περιθώριο παρερμηνειών ή μονομερών ενεργειών.
Η εκπρόσωπος του ΥΠΕΞ Λάνα Ζωχιού ξεκαθάρισε ότι «οι κυβερνήσεις Ελλάδας και Αιγύπτου εργάστηκαν συστηματικά για μια συμφωνία που θα διασφάλιζε τον ιερό ελληνορθόδοξο χαρακτήρα της περιοχής». Το γεγονός ότι αυτή η κατανόηση παραβιάστηκε μονομερώς εντείνει τις διπλωματικές ευθύνες του Καΐρου
Παράλληλα, πηγές από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και την UNESCO φέρονται να εκφράζουν έντονο προβληματισμό, με το ενδεχόμενο επίσημης παρέμβασης να βρίσκεται πλέον στο τραπέζι. Η υπόθεση της Μονής του Σινά δεν αφορά μόνο την Ελλάδα, αλλά τη διεθνή κοινότητα συνολικά, καθώς η απειλή για το μέλλον του μνημείου συνιστά παγκόσμιο πολιτιστικό πλήγμα.
Σενάρια για εμπλοκή τρίτων
Το τι οδήγησε σε αυτήν την απόφαση, παρά τη δέσμευση του Αλ Σίσι στον Κυριάκο Μητσοτάκη, παραμένει άγνωστο. Σενάρια υπάρχουν πολλά, ακόμα και για εμπλοκή τρίτης χώρας, που θα την ενδιέφερε πολύ να δείξει ανεπάρκεια διαχείρισης της θρησκευτικής μας κληρονομιάς από τα σημερινά πατριαρχεία, ξεχνώντας όμως ότι και η ίδια είναι κομμάτι αυτής της κληρονομιάς. Αν ισχύει, τότε θα πρόκειται για την πιο εχθρική «αδελφική» κίνηση στην ιστορία της Ορθοδοξίας.
