Η πρώτη εμφάνιση στην Ελλάδα, το πολιτικό στοιχείο και η επίδραση του Charlie Hebdo
Στην αρχή, δημιουργοί και εκδότες στόχευαν τα παιδιά. Αργότερα, τους «ψαγμένους κουλτουριάρηδες» ενήλικες. Σήμερα, δεν υπάρχουν διακρίσεις σε ηλικία στο μεγάλο κοινό των κόμικς που θριαμβεύουν στην παγκόσμια αγορά.
Το ΑΠΕ-ΜΠΕ κατέγραψε ένα μικρό μέρος της ιστορίας των κόμικς στην Ελλάδα και τις επιρροές τους μέσα από μια ελεύθερη συνομιλία με τρείς γνωστούς καταξιωμένους Έλληνες κομίστες: Τον Αντώνη Νικολόπουλο γνωστό με το ψευδώνυμο Soloup, τον Ηλία Κυριαζή και την νεαρή και ανερχόμενη δημιουργό κόμικς Όλια Ντακογιάννη.
Άργησαν να έρθουν στην Ελλάδα
Συγκριτικά με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, στην Ελλάδα τα κόμικς ήρθαν αργά. «Πράγματι στην Ελλάδα, ουσιαστικά έχουμε ώριμα συνειδητά κόμικς, δηλαδή άνθρωποι που ασχολούνται με τα κόμικς από τη μεταπολίτευση και μετά», τονίζει ο Αντώνης Νικολόπουλος (Soloup) και εξηγεί: «Δεν είναι καθόλου τυχαίο αυτό. Στην Ευρώπη, στην Αμερική υπάρχουν τα κόμικς από τα τέλη του 19ου αιώνα. Έχουν μια ιστορική πορεία. Στην Ελλάδα έπρεπε να φτάσουμε μετά τα περιοδικά Βαβέλ, Παραπέντε, Μαμούθ, Κολούμπρα κλπ. ώστε να καταλάβουμε ότι τα κόμικς είναι μια ανεξάρτητη τέχνη».
Ο Αντώνης Νικολόπουλος με το ψευδώνυμο Soloup (μας εξηγεί είναι οι τελευταίες συλλαβές του επώνυμου του ανάποδα) είναι ένας από τους πιο αναγνωρισμένους δημιουργούς κόμικς στην Ελλάδα.
Συνδυάζει τη δημοσιογραφική ματιά με τη δύναμη της εικονογράφησης. Έχει εκδώσει πολλά βιβλία κομικς , κυκλοφορούν 14 άλμπουμ και έχει πάρει μέρος σε διεθνείς εκθέσεις και μουσεία. Το graphic novel “Αϊβαλί” (Κέδρος, 2014), το οποίο έχει μεταφραστεί στα Γαλλικά και τα Τουρκικά έχει βραβευτεί ως “Καλύτερο κόμικς” και “Καλύτερο Σενάριο” στα Ελληνικά Βραβεία Κόμικς 2015. Είναι διδάκτωρ Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας (Πανεπιστήμιο Αιγαίου) κι έχει σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες στο Πάντειο.
Το πολιτικό στοιχείο στα κόμικς
Από την αρχική εμφάνιση στα κόμικς στην Ελλάδα υπήρχε έντονα το πολιτικό στοιχείο. Σε τι οφείλεται αυτό ρωτάμε τον Soloup: «Την περίοδο που μιλάμε τώρα στην Ευρώπη, την περίοδο του ’60, έγινε μην ξεχνάμε και ο Μάιος του ’68. Υπάρχουν λοιπόν τα ανατρεπτικά κόμικς, τα οποία καθόλου τυχαία, την περίοδο της Χούντας και τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης, πολλοί Έλληνες βρίσκονται στην Ευρώπη, κυρίως σε Γαλλία και Ιταλία, ως φοιτητές. Αυτοί οι άνθρωποι είναι που διαβάζουν τα κόμικς της Ευρώπης, τα πολιτικοποιημένα και έρχονται μετά στην Ελλάδα και φτιάχνουν τα περιοδικά και την καινούργια γραφή. Επίσης ο Γιάννης Ιωάννου, σπουδασμένος στη Γαλλία, έχει άμεση επαφή με την κουλτούρα των πολιτικοποιημένων κόμικς και γελοιογραφιών και είναι μαζί με τον Γιάννη τον Καλαϊτζή, οι άνθρωποι που έρχονται στη μεταπολίτευση και κάνουν γελοιογραφία, πολιτική γελοιογραφία, πολιτικοποιημένη γελοιογραφία αριστερή, και ταυτόχρονα είναι και από τους πρώτους δημιουργούς κόμικς» τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Αντώνης Νικολόπουλος.
«Βλέπουμε πράγματα που είναι ξεκάθαρα πολιτικά, με πολύ συγκεκριμένη γραμμή, που έχουν συγκεκριμένα πράγματα να πούνε, συγκεκριμένο μήνυμα κτλ. Και υπάρχουν πράγματα και υπάρχουν και κόμικς που φαινομενικά το τελευταίο πράγμα με το οποίο θέλουν να ασχοληθούν είναι η πολιτική» μας λέει από την πλευρά του ο Ηλίας Κυριαζής ο οποίος είναι ένας από τους σημαντικότερους δημιουργούς της σύγχρονης ελληνικής σκηνής. Ο Ηλίας Κυριαζής σπούδασε διακοσμητική και δούλεψε στο χώρο του κινούμενου σχεδίου και της διαφήμισης. Κέρδισε το πρώτο βραβείο “Νέων Καλλιτεχνών” στον 1ο Πανελλήνιο Διαγωνισμό Κόμικς του “9” της Ελευθεροτυπίας (2001) Εκτός από το “Manifesto” στο “9” δημοσιεύτηκαν και οι σειρές “Blood Opera” (κυκλοφόρησε σε άλμπουμ το 2004), “Σε βλέπω”, σε σενάριο Λέανδρου, και “Blockbuster”. Έχει συμμετάσχει σε διάφορες εκθέσεις και διαγωνισμούς τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Το 2003 κέρδισε το πρώτο βραβείο σεναρίου στο Διαγωνισμό Κόμικς του Βελιγραδίου. Είναι συνιδρυτής της ομάδας δημιουργών κόμικς “Subart”.
Οι δουλειές του ξεχωρίζουν για την έντονη δράση και την κινηματογραφική αφήγηση. «Υπάρχουν μας λέει επιρροές από πολλά διαφορετικά είδη κόμικς δεν υπάρχει μια ενιαία σχολή. Δηλαδή το κοινό που έχουν οι Έλληνες καλλιτέχνες μεταξύ τους είναι ότι απλά ζουν και δημιουργούν στην Ελλάδα» υποστηρίζει ο Έλληνας κομίστας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. «Θα δει κάποιος τεράστιες διαφορές στο ύφος, στο στυλ, στις θεματικές και αυτό είναι κάτι που προσωπικά εμένα μου αρέσει».
Για το Charlie Hebdo
Μία από τις τραγικές στιγμές στην ιστορία των ευρωπαϊκών κόμικς ήταν η τρομοκρατική ενέργεια 7 Ιανουαρίου του 2015 στην Γαλλία κατά του σατυρικού περιοδικού «Charlie Hebdο». Κάτι που συγκλόνισε κυριολεκτικά την Ευρώπη. Πόσο επηρέασε τους Έλληνες κομίστες; «Είναι τρομερό, είναι τραγικό όταν συνέβη. Δεν πήγαινε το μυαλό σου ότι μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο. Ήταν μια ακραία κατάσταση ειδικά με τον ISIS τότε και όλο αυτό που έχει γίνει ουσιαστικά μετά τους δίδυμους πύργους. Όπου έχει αλλάξει πραγματικά όλη η χημεία του πλανήτη, η ισορροπία, η πολιτική και ο τρόπος που προσλαμβάνουν οι κοινωνίες κάποια πράγματα. Δεν υπάρχει πια η σάτιρα η οποία είναι στο απυρόβλητο.
Υπάρχει το «ή είσαι από εδώ ή είσαι από εκεί». Και μέσα σε αυτό το κλίμα έγινε το «Charlie Hebdo». Δηλαδή δεν χωράει πια το χιούμορ όπως χωρούσε πριν 20-30 χρόνια» τονίζει ο Αντώνης Νικολόπουλος. «Είναι ένα θέμα που αντιμετωπίζει γενικά η τέχνη. Όχι μόνο τα κόμικς, ούτε ειδικά το πολιτικό σκίτσο», υποστηρίζει από την πλευρά του ο Ηλιάς Κυριαζής. «Επιθέσεις και αντιδράσεις για τα πλέον απλά και πράγματα που δεν θεωρούσε ότι ήταν προκλητικά ή οτιδήποτε. Οπότε ο καλλιτέχνης το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να κάτσει να κάνει την δουλειά του».
Ρωτάμε το Soloup ποιες είναι οι δικές του αγαπημένες δημιουργίες. «Ο Ανθρωπόλυκος που είναι το πρώτο μου βιβλίο, το 1989 δηλαδή κυκλοφορεί. Μάλιστα είχα πάει και να μαζέψω, ήταν αυτοέκδοση. Mαζέψα σταφύλια στην Κρήτη για να βρω τα χρήματα, να το εκδώσω κτλ. Είναι σίγουρα το αγαπημένο μου, δηλαδή όταν το είχα πια στο χέρι βούρκωσα, έκλαιγα. Ήμουν και αρκετά μικρός τότε. Είναι σίγουρα ένα αγαπημένο μου βιβλίο. Το Αϊβαλί είναι πραγματικά κομβικό σημείο στη πορεία μου γιατί είναι και προσωπικό και γενικότερα.
Είναι το πρώτο κόμικς το οποίο μπαίνει σε ένα μεγάλο μουσείο, όπως είναι το Μουσείο Μπενάκη, όπως μπήκε αργότερα και ο Συλλέκτης. Μεταφράστηκε στο εξωτερικό, έγιναν συνέδρια, έγιναν εργασίες πάνω σε αυτό και μπήκε αυτό που σας είπα προηγουμένως η πολιτική και η κοινωνική διάσταση μέσα στα κόμικς πολύ πιο έντονα».
Οι νέοι δημιουργοί
Η Όλια είναι μία από τις ανερχόμενες δημιουργούς της σύγχρονης σκηνής κόμικς. Με επιρροές από τη τζαζ δημιουργεί ιστορίες που μιλούν στη νέα γενιά αναγνωστών. «Έφτιαξα ένα κόμικς που λέγεται Μusioma, το οποίο είχε θεματολογία από τη τζαζ μουσική που μου άρεσε πάρα πολύ και έπαιζα από μικρή τζαζ, τρομπέτα. Αυτό το ξεκίνησα στην Ελλάδα, μετά πήγα στην Ισπανία και το εξέδωσα εκεί πρώτη φορά στην ισπανική γλώσσα.
Βγήκαν λίγα αντίτυπα, 100 αντίτυπα εκεί. Και μετά το έφερα εδώ, το εξέδωσα και στα ελληνικά και από εκεί συνεχίζει η νέα ιστορία. Έχω βγάλει κάποιες αυτοεκδόσεις από τότε και μέχρι σήμερα έχω νομίζω 7 δουλειές που έχουν δημοσιευτεί, κυκλοφορήσει». To Musicoma δεν είναι μόνο κόμικς, είναι ένα διαδραστικό έργο που σημαίνει ότι έχει και μουσική. Μπορείς στη στιγμή που διαβάζεις το κόμικ να ακούσεις την πρωτότυπη μουσική.
Ρωτάμε την Όλια αν μπορεί ένας νέος δημιουργός κόμικς να ζήσει μόνο από αυτή τη δουλειά. «Νομίζω πάρα πολύ δύσκολα» μας λέει η νεαρή δημιουργός που σίγουρα έχει όλες τις προϋποθέσεις να θριαμβεύσει το χώρο των κόμικς.
