Ο προϋπολογισμός έγινε πεδίο μάχης, οι πολιτικές ομάδες απαιτούν περισσότερα και η Κομισιόν προσπαθεί να επιβιώσει σε ένα Ευρωκοινοβούλιο που δεν έχει πια “κεντρώα ασφάλεια”
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπήκε σε κατάσταση συναγερμού. Απέναντι σε ένα Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που απειλούσε ανοιχτά να καταψηφίσει τον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν αναγκάστηκε να υποχωρήσει. Έκανε παραχωρήσεις, πρόσθεσε ρυθμίσεις, μοίρασε ρόλους σε περιφέρειες και αγροτικούς πόρους — μόνο και μόνο για να αποτραπεί μια πολιτική κρίση που θα έφτανε μέχρι την κορυφή.
Αλλά η “ειρήνη” που πέτυχε μοιάζει περισσότερο με ανακωχή. Οι ομάδες του Κοινοβουλίου δηλώνουν ήδη έτοιμες να επιστρέψουν με νέες απαιτήσεις. Και η Πρόεδρος της Κομισιόν βλέπει κάτι που μέχρι πριν λίγα χρόνια φαινόταν αδιανόητο: ένα Ευρωκοινοβούλιο που δεν φοβάται να την στριμώξει.
Νέα ισορροπία δυνάμεων – και όχι υπέρ της Κομισιόν
Το Ευρωκοινοβούλιο της νέας περιόδου είναι διαφορετικό. Πιο δεξιό, πιο απαιτητικό, πιο διστακτικό απέναντι στη σφιχτή διαχείριση της Επιτροπής. Κι αυτό έχει συνέπειες:
τρεις προτάσεις μομφής μέσα σε έναν χρόνο,
ένα ΕΛΚ που “φλερτάρει” με συνεργασίες δεξιότερα,
κεντρώες ισορροπίες που δεν θεωρούνται δεδομένες.
Ο πολιτικός χάρτης που είχε στηριχθεί η φον ντερ Λάιεν το 2019 δεν υπάρχει πια.
Οι αντιδράσεις για τον προϋπολογισμό ήταν απλώς το πρώτο κύμα. Πολλοί ευρωβουλευτές δήλωσαν εξοργισμένοι με τον τρόπο που η αρχική πρόταση μετέφερε κονδύλια σε βάρος περιφερειών και αγροτών. Κάποιοι μίλησαν ανοιχτά για προσπάθεια “κεντρικού ελέγχου” από την Κομισιόν. Το Κοινοβούλιο είχε έτοιμη τη σφραγίδα της καταψήφισης.
Γι’ αυτό και ήρθαν οι παραχωρήσεις:
αγροτικός στόχος στις δαπάνες,
περισσότερη εξουσία στις περιφέρειες,
διορθώσεις στον τρόπο κατανομής χρημάτων.
Αλλά το ζητούμενο για τους ευρωβουλευτές δεν ήταν ποτέ μόνο τα κονδύλια.
Το πραγματικό διακύβευμα: Ποιος έχει τον έλεγχο της Ευρώπης;
Διπλωμάτες κρατών–μελών το λένε ξεκάθαρα: «Δεν είναι θέμα αγροτών ή περιφερειών. Είναι θεσμική σύγκρουση».
Το Κοινοβούλιο θέλει να κερδίσει μεγαλύτερο ρόλο στη χάραξη του προϋπολογισμού — ρόλο που σήμερα ανήκει σχεδόν εξ ολοκλήρου στην Επιτροπή και τα κράτη–μέλη. Οι ευρωβουλευτές θεωρούν ότι η συγκυρία είναι ιδανική: η φον ντερ Λάιεν είναι πολιτικά αποδυναμωμένη, οι πλειοψηφίες είναι εύθραυστες και η δεξιά πτέρυγα ισχυρότερη από ποτέ.
Ο επικεφαλής διαπραγματευτής του προϋπολογισμού από το ΕΛΚ, Σίγκφριντ Μουρεσιάν, έσπευσε να πανηγυρίσει ότι το Κοινοβούλιο κέρδισε αυτή τη γύρα.
Αλλά δεν είναι ο μόνος που ανεβάζει τον πήχη.
Οι S&D ζητούν να έχουν “πραγματικό ρόλο” στην κατανομή των πόρων.
Οι Renew μιλούν για νέους ευρωπαϊκούς φόρους ώστε ο προϋπολογισμός να μη στηρίζεται μόνο στα κράτη.
Ζητούν επίσης πιο δεσμευτικό λόγο για τις περιφέρειες.
Με άλλα λόγια: το Κοινοβούλιο διεκδικεί μεγαλύτερη εξουσία από ποτέ.
Οι χώρες της ΕΕ προειδοποιούν: “Μην υποχωρείς άλλο”
Στο Συμβούλιο, τα κράτη–μέλη παρακολουθούν με ανησυχία. Δεν θέλουν να δουν την Ευρωβουλή να αποκτά υπερβολικές αρμοδιότητες σε έναν προϋπολογισμό που παραδοσιακά διαμορφώνεται σε διαπραγμάτευση κυβερνήσεων.
Διπλωμάτης της ΕΕ το είπε ωμά: «Η Ευρωβουλή δεν χρησιμοποιεί το θέμα της γεωργίας. Χρησιμοποιεί την αδυναμία της Επιτροπής».
Η Κομισιόν πρέπει να ισορροπήσει ανάμεσα στα δύο στρατόπεδα:
– από τη μια, ένα Κοινοβούλιο που “μυρίζει αδυναμία” και πιέζει,
– από την άλλη, κυβερνήσεις που δεν θέλουν να ανοίξει η πόρτα ενός πιο “πολιτικού” προϋπολογισμού.
Πού οδηγεί όλο αυτό;
Οι παραχωρήσεις της φον ντερ Λάιεν απέτρεψαν μια άμεση πολιτική σύγκρουση. Αλλά δεν έλυσαν το πρόβλημα.
Το Κοινοβούλιο θέλει περισσότερα.
Τα κράτη–μέλη βάζουν “κόκκινες γραμμές”.
Οι πολιτικές πλειοψηφίες είναι ασταθείς.
Η δεξιά πτέρυγα ανεβαίνει.
Και η ίδια η Πρόεδρος της Επιτροπής έχει ήδη περάσει τρεις ψηφοφορίες μομφής.
Στην πραγματικότητα, το ερώτημα δεν είναι αν θα υπάρξει νέα σύγκρουση.
Το ερώτημα είναι πότε.
Η εικόνα που διαμορφώνεται στις Βρυξέλλες δείχνει ότι η σημερινή κρίση ήταν μόνο ο πρόλογος μιας πολύ μεγαλύτερης θεσμικής μάχης που έρχεται — με επίκεντρο την ίδια την καρδιά της ευρωπαϊκής ισχύος.
