Να αναζωπυρώσει εκ νέου τις συνθήκες έντασης με την Ελλάδα φαίνεται πως επιχειρεί η Τουρκία, η οποία επανέρχεται μεθοδικά σε γραμμή κλιμάκωσης του σκηνικού που είχε προσωρινά εκτονωθεί τα προηγούμενα δύο χρόνια.
Σύμφωνα με την Political και τα ρεπορτάζ του Βασίλη Σκουλαράκου και της Αλεξίας Τασούλη, η Άγκυρα εγκαταλείπει σταδιακά την τακτική χαμηλών τόνων και επαναφέρει μια επιθετική ρητορική, την ώρα που οι κινήσεις της στο επιχειρησιακό πεδίο δείχνουν ότι δοκιμάζει σταθερά τα ελληνικά ανακλαστικά.
Οι δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας Χακάν Φιντάν, σε συνδυασμό με τις νέες παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου από UAV και αεροσκάφη CN 235, επιβεβαιώνουν ότι η Άγκυρα εισέρχεται σε φάση ελεγχόμενης -αλλά επικίνδυνης- όξυνσης.
Η ρητορική δεν έμεινε χωρίς επιχειρησιακά αντίκρισμα. Τις τελευταίες 48 ώρες η Τουρκία πραγματοποίησε αυξημένες παραβιάσεις του ελληνικού FIR, με UAV και τακτικά αεροσκάφη CN 235 να φτάνουν σε σημεία που θύμισαν περιόδους έντασης του παρελθόντος. Οι κινήσεις αυτές ερμηνεύονται από την Αθήνα ως «στοχευμένες δοκιμές ορίων», οι οποίες συνοδεύουν συνήθως μια πολιτική πολύ υψηλότερων διακυβευμάτων.
Το τουρκικό δόγμα
Ο Χακάν Φιντάν, μιλώντας στη Διαρκή Επιτροπή Προϋπολογισμού της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης, αναβίωσε το γνωστό – και εντελώς απαράδεκτο για την Αθήνα- τουρκικό δόγμα περί «δίκαιου διαμοιρασμού της Ανατολικής Μεσογείου, όπου η Τουρκία κάνει με αποφασιστικότητα βήματα για την προστασία των δικαιωμάτων και των συμφερόντων της».
Πίσω από αυτήν τη φράση η Τουρκία κρύβει τη διεκδίκηση «συνδιαχείρισης» ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, επιδιώκοντας να μετατρέψει τη συζήτηση σε «πακέτο» όλων των τουρκικών απαιτήσεων, από θαλάσσιες ζώνες μέχρι το καθεστώς των νησιών.
Ο επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας προχώρησε ακόμη παραπέρα, δηλώνοντας ότι η Άγκυρα επιθυμεί την εξέταση «όλων των διαφορών του Αιγαίου ως ένα σύνολο και την εξεύρεση λύσης σε αυτές», κάτι που -όπως τονίζουν συνεχώς στην Αθήνα- ακυρώνει πλήρως τη μόνη νόμιμη βάση συζήτησης για την οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας.
Ο Φιντάν επανέφερε επίσης το θέμα της δήθεν «τουρκικής μειονότητας» στη Θράκη και τις προσπάθειες της Τουρκίας για την προστασία των δικαιωμάτων της, μιλώντας για «βήματα αμοιβαιότητας όταν αυτό είναι απαραίτητο».
«Η οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας είναι η μόνη διαφορά μας»
Η απάντηση ελληνικών διπλωματικών πηγών ήταν άμεση και ξεκάθαρη τόσο για το ζήτημα του διαλόγου εφ’ όλης της ύλης για το Αιγαίο όσο και για το θέμα της μειονότητας στη Θράκη που ανέφερε ο Τούρκος ΥΠΕΞ Χακάν Φιντάν, ξεκαθαρίζοντας πως «η οριοθέτηση Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης και υφαλοκρηπίδας είναι η μία και μόνη διαφορά μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, ως εκ τούτου αναθεωρητικές θέσεις και προτάσεις είναι καθολικά απορριπτέες».
Επίσης, οι ίδιες πηγές επισήμαναν πως «η Ελλάδα παραμένει προσηλωμένη στις αρχές του διεθνούς δικαίου αι επιθυμεί, πάντοτε με γνώμονα το εθνικό συμφέρον, να συνεχίσει τον δομημένο διάλογο με την Τουρκία επί τη βάσει αυτών των αρχών», διαμηνύοντας πως «η Συνθήκη της Λωζάννης καθορίζει σαφώς τον χαρακτήρα της μειονότητας στη Θράκη ως θρησκευτικό, στα μέλη της οποίας η Ελλάδα επιφυλάσσει πλήρη ισονομία και ισοπολιτεία».
Η στρατηγική της Αθήνας και ο τουρκικός εκνευρισμός
Η Άγκυρα, παράλληλα με τη ρητορική ένταση, προχώρησε τα τελευταία 24ωρα σε αυξημένες παραβιάσεις του ελληνικού FIR. Οι κινήσεις αυτές, σε συνδυασμό με την υψηλών τόνων τοποθέτηση του τουρκικού ΥΕΘΑ κατά του Νίκου Δένδια για το νέο αμυντικό δόγμα των νησιών, συνθέτουν μια συνολική επιχείρηση αύξησης της «θερμοκρασίας» στα Ελληνοτουρκικά.
Η ελληνική κυβέρνηση επιχειρεί να ισορροπήσει ανάμεσα στην άσκηση κυριαρχικών δικαιωμάτων και τη διατήρηση ενός καναλιού επικοινωνίας. Η Αθήνα θέλει να κρατήσει «βαλβίδες αποσυμπίεσης», όμως οι θέσεις Φιντάν ουσιαστικά ναρκοθετούν εκ των προτέρων κάθε πιθανότητα ουσιαστικού διαλόγου.
Πάντως, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης επανέλαβε την περασμένη Παρασκευή ότι επιθυμεί τη σύγκληση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας το α’ τρίμηνο του 2026, ακόμη και αν η ατζέντα δεν παράγει «θεαματικά αποτελέσματα».
Οι τρεις παράγοντες
Η Τουρκία εμφανίζεται ιδιαίτερα ενοχλημένη από τρεις παράγοντες που αλλάζουν την ισορροπία ισχύος:
- Το βέτο Ελλάδας και Κύπρου στη συμμετοχή της Τουρκίας στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα SAFE, το οποίο την αποκλείει από πόρους και δομές κοινής ευρωπαϊκής άμυνας.
- Τη δημιουργία της «Ασπίδας του Αχιλλέα», με ισραηλινά συστήματα PULSεμβέλειας έως 300 χλμ., που ενισχύουν την ελληνική αποτροπή σε επίπεδα άγνωστα μέχρι σήμερα.
- Την ενίσχυση του Πολεμικού Ναυτικού με τις υπερσύγχρονες φρεγάτες Belh@rra, που αλλάζουν ριζικά το ναυτικό ισοζύγιο στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο.
Τα στοιχεία αυτά αλλάζουν την ισορροπία ισχύος στο Αιγαίο και εξηγούν εν μέρει την επιστροφή της Άγκυρας σε επιθετική ρητορική. Οι δηλώσεις Φιντάν, οι στοχευμένες παραβιάσεις και η απόπειρα ανακίνησης ανύπαρκτων μειονοτικών ζητημάτων εντάσσονται σε μια συνεκτική τακτική αναθεωρητισμού.
Η Αθήνα απαντά ψύχραιμα αλλά αποφασιστικά, αξιοποιώντας το διεθνές δίκαιο, τα ευρωπαϊκά εργαλεία πίεσης και τη συνεχή ενίσχυση της αποτρεπτικής ισχύος των Ενόπλων Δυνάμεων. Το επόμενο διάστημα θα κριθεί αν η Άγκυρα επιδιώκει την κλιμάκωση ή αποτελεί ελεγχόμενη τακτική πίεσης ενόψει σημαντικών ενεργειακών και γεωπολιτικών εξελίξεων στην Ανατολική Μεσόγειο.
Για την ώρα, το μήνυμα της Αθήνας παραμένει αδιαπραγμάτευτο: μία διαφορά, μία λύση με βάση το διεθνές δίκαιο και όχι με τις τουρκικές αναθεωρητικές φαντασιώσεις.
«Όσο η ημισέληνος κυματίζει περήφανα σε όλη την υδρόγειο, οι φίλοι και οι αδελφοί μας αισθάνονται πιο ασφαλείς», δήλωσε ο πρόεδρος της Τουρκίας, ενώ παρουσιάζοντας τη χώρα του ως προστάτη της… κατατρεγμένης ανθρωπότητας τόνισε ότι «η παρουσία μας έχει εμπνεύσει εμπιστοσύνη σε εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους σε πολλές περιοχές»
Τις μαξιμαλιστικές του θέσεις διατύπωσε για άλλη μια φορά ο πρόεδρος της Τουρκίας, λέγοντας ότι η «η σημαία μας κυματίζει σε όλο τον κόσμο και οι φίλοι, ομοεθνείς και αδελφοί μας αισθάνονται ασφαλείς». Χρησιμοποίησε μάλιστα ένα ρητό που κατά τη γνώμη του δείχνει τον σεβασμό τους προς τον άνθρωπο. «Αυτό το ρητό έχει νόημα. Όσο τα τουρκικά άλογα πίνουν νερό στον Βιστούλα, τότε οι Πολωνοί ζουν σε ηρεμία». Και συνέχισε: «Όταν ακούγεται το όνομα της Τουρκίας στο μυαλό των ανθρώπων, έρχεται η χώρα που δεν υπερασπίζεται μόνο τα σύνορά της. Τώρα πια έρχεται στον νου μια χώρα που διαμορφώνει τη διπλωματία και φέρνει την ειρήνη. Ως μια χώρα που χτίζει τάξη, η παρουσία της Τουρκίας έχει εμπνεύσει εμπιστοσύνη σε εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους σε πολλές περιοχές, από τη Μέση Ανατολή μέχρι τον Καύκασο, από την Αφρική μέχρι τη Νότια Ασία, ειδικά σε φιλικές και αδελφικές χώρες».
«Η Ελλάδα έχει χάσει τον έλεγχο»
Στη συνέχεια ο Τούρκος πρόεδρος ανέφερε: «Όπως είπα και πριν από λίγο, πριν αιώνες, όταν τα τουρκικά άλογα έπιναν νερό κάποτε τον ποταμό Βιστούλα στην Πολωνία, έτσι και σήμερα, καθώς η σημαία μας με την ημισέληνο και το αστέρι κυματίζει περήφανα σε όλη την υδρόγειο, οι φίλοι, οι ομοεθνείς και οι αδελφοί μας αισθάνονται ακόμη πιο ασφαλείς».
Πιο επιθετικός προς την Ελλάδα ήταν ο αντιπρόεδρος του ΜΗΡ, του συγκυβερνώντος κόμματος του προέδρου Ερντογάν, Ισμαήλ Οζντεμίρ, ο οποίος δήλωσε: «Η Ελλάδα, η οποία εδώ και χρόνια παραβιάζει ανοιχτά τις Συνθήκες Λωζάννης και Παρισίων στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, έχει πλέον χάσει τον έλεγχο. Η υπομονή μας εξαντλείται με την Ελλάδα, που εξοπλίζει τα νησιά στο Αιγαίο, που επιχειρεί να κάνει δουλειές και έχει ατζέντες μεγαλύτερες από το μπόι της, που εκδηλώνει ανοιχτά την εχθρότητά της προς την Τουρκία και δημιουργεί δήθεν συμμαχίες».
Συνεχίζοντας την εμπρηστική ρητορική του κόμματός του, ο Οζντεμίρ δήλωσε: «Η Ελλάδα, η οποία έχει μεγιστοποιήσει την πρόθεσή της να εμπλακεί σε επιθετικές πράξεις κατά της Γαλάζιας Πατρίδας μας επεκτείνοντας τα χωρικά της ύδατα στα 12 μίλια, δεν πρέπει να ξεχνά ότι, αν λάβει μια τέτοια απόφαση, θα αντιμετωπίσει καταστροφικές τιμωρίες και θα αναγκαστεί να θυσιάσει πολλά. Η απόφαση που έλαβε η Τούρκικη Εθνοσυνέλευση σε αυτό το θέμα πριν από χρόνια εξακολουθεί να ισχύει. Η Τουρκία δεν εποφθαλμιά τα εδάφη, τα σύνορα, τα δικαιώματα και το δίκαιο κανενός. Ωστόσο, αν υπάρξει μια τέτοια κατάσταση κατά ημών, είναι καθήκον μας να βγάλουμε τα μάτια όσων μας βάζουν στο μάτι και να σπάσουμε το χέρι όσων το απλώνουν. Διότι η πατρίδα είναι η τιμή μας».
Το «αγκάθι» των ρωσικών S-400
Το πρόβλημα για την Τουρκία είναι οι σχέσεις της με τις ΗΠΑ και η απόκτηση των F-35. Ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Τουρκία Tομ Μπάρακ δήλωσε σε ανάρτησή του στο X ότι οι δύο χώρες βρίσκονται σε συζητήσεις σχετικά με τους ρωσικούς S-400 που αγόρασε η Άγκυρα πριν από περίπου μια δεκαετία και την «επιθυμία της να επανενταχθεί» στο πρόγραμμα F-35, ενώ το Bloomberg μετέδωσε ότι οι δηλώσεις του Μπάρακ υπογραμμίζουν την επιμονή της Ουάσιγκτον στο ότι η Τουρκία πρέπει να εγκαταλείψει το ρωσικό πυραυλικό σύστημα για να δοθεί λύση στο ζήτημα.
