Νέο εκτεταμένο κύμα παράνομων αφίξεων καταγράφηκε το διάστημα από τις 15 έως τις 28 Δεκεμβρίου, με συνολικά 3.356 υπηκόους τρίτων χωρών να εισέρχονται διά θαλάσσης στην ελληνική επικράτεια. Η Κρήτη και η Γαύδος βρέθηκαν στο επίκεντρο, απορροφώντας τη συντριπτική πλειονότητα των αφίξεων, ενώ το Ανατολικό Αιγαίο κινήθηκε σε αισθητά χαμηλότερα επίπεδα.
Όπως γράφει ο Γιώργος Σ. Σκορδίλης στην εφημερίδα «Political», η εικόνα αυτή δεν μπορεί να αποσυνδεθεί από την εργαλειοποίηση του Μεταναστευτικού από την Τουρκία και από τη δράση παραγόντων στη Λιβύη που συνεργάζονται μαζί της, οδηγώντας σε συνειδητή μετατόπιση των ροών μακριά από το ελληνοτουρκικό θαλάσσιο μέτωπο.
Από τη Λιβύη ο κύριος όγκος των ροών
Συγκεκριμένα, από τις 15 έως τις 28 Δεκεμβρίου, 2.871 άτομα εντοπίστηκαν ή διασώθηκαν σε θαλάσσιες περιοχές νότια της Κρήτης και πέριξ της Γαύδου. Πρόκειται για ποσοστό άνω του 85% του συνολικού αριθμού αφίξεων της περιόδου. Οι ροές αυτές προήλθαν σχεδόν αποκλειστικά από τη Λιβύη και εξελίχθηκαν κυρίως σε επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης, με μεγάλα σκάφη, πολυπληθείς ομάδες και αυξημένες ανάγκες επιχειρησιακής διαχείρισης.
Μόνο την εβδομάδα 15-21 Δεκεμβρίου καταγράφηκαν 1.542 αφίξεις από τη λιβυκή ακτή, σε 23 περιστατικά, αριθμός που αποτυπώνει τη δυναμική ενεργοποίηση της συγκεκριμένης διαδρομής. Η ένταση συνεχίστηκε και μετά τα Χριστούγεννα. Την περίοδο 24-28 Δεκεμβρίου σημειώθηκαν αλλεπάλληλα περιστατικά νότια της Γαύδου, με εκατοντάδες άτομα να περισυλλέγονται σε μικρό χρονικό διάστημα.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτέλεσε η διάσωση 361 αλλοδαπών σε μία μόνο επιχείρηση, καθώς και σειρά περιστατικών με ομάδες άνω των 100 ατόμων. Η συσσώρευση αυτών των αφίξεων ανέδειξε την Κρήτη ως κύριο αποδέκτη μεταναστευτικής πίεσης, με σαφή διαφοροποίηση από την εικόνα προηγούμενων ετών.
Η μετατόπιση αυτή δεν εμφανίστηκε τυχαία. Την ίδια περίοδο, οι αφίξεις από τα τουρκικά παράλια προς τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου παρουσίασαν μείωση, συνοδευόμενη από αυξημένους έγκαιρους εντοπισμούς, παρεμβάσεις της τουρκικής ακτοφυλακής και μεγαλύτερο έλεγχο της θαλάσσιας ζώνης.
Η επιλεκτική αυτή αυστηροποίηση λειτούργησε ως μηχανισμός εκτροπής των ροών, οδηγώντας τα κυκλώματα διακίνησης να αξιοποιήσουν τη λιβυκή οδό, σε συνεργασία με τοπικούς παράγοντες, μεταφέροντας την πίεση προς την Κρήτη και μακριά από το άμεσο ελληνοτουρκικό πεδίο.
Στον αντίποδα, το Ανατολικό Αιγαίο κατέγραψε συνολικά 525 αφίξεις για το ίδιο διάστημα. Από τις 15 έως τις 21 Δεκεμβρίου καταγράφηκαν 419 νεοεισερχόμενοι σε Σάμο, Λέσβο, Χίο, Λέρο και Κω, ενώ από τις 25 έως τις 28 Δεκεμβρίου οι αφίξεις περιορίστηκαν σε 106 άτομα, κυρίως σε Φαρμακονήσι και Λέρο. Τα περιστατικά ήταν μικρότερης κλίμακας και σε αρκετές περιπτώσεις συνοδεύτηκαν από συλλήψεις διακινητών έπειτα από καταδιώξεις ή χερσαίους εντοπισμούς. Συνολικά, για το διάστημα 15-28 Δεκεμβρίου καταγράφηκαν τουλάχιστον 15 συλλήψεις διακινητών, με το μεγαλύτερο μέρος τους να αφορά τις μεγάλες αφίξεις νότια της Κρήτης και της Γαύδου.
Η εικόνα της περιόδου καταδεικνύει ότι οι μεταναστευτικές ροές δεν ακολουθούν μόνο τη λογική των εγκληματικών δικτύων, αλλά και γεωπολιτικές επιλογές, με την Κρήτη να καθίσταται σταθερός αποδέκτης πίεσης όταν η Τουρκία επιλέγει να αναδιατάξει τον τρόπο διαχείρισης του Μεταναστευτικού.
Νέο περιβάλλον πίεσης
Ο κώδωνας του κινδύνου έχει ήδη σημάνει για τον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνεται το Μεταναστευτικό στη νότια πύλη της χώρας. Η Κρήτη δεν εμφανίζεται πλέον ως περιστασιακός αποδέκτης αφίξεων, αλλά ως σταθερός αποδέκτης ανακατευθυνόμενων ροών, με αυξανόμενη ένταση και μεγαλύτερες επιχειρησιακές απαιτήσεις.
Η συνδυασμένη εργαλειοποίηση του Μεταναστευτικού από την Τουρκία και η ενεργή εμπλοκή παραγόντων στη Λιβύη διαμορφώνουν ένα νέο περιβάλλον πίεσης, στο οποίο οι μεταναστευτικές διαδρομές προσαρμόζονται μεθοδικά και όχι συγκυριακά.
Τα δεδομένα της περιόδου καταδεικνύουν ότι η εξέλιξη αυτή δεν έχει προσωρινά χαρακτηριστικά, αλλά δομική διάσταση, με σαφείς επιπτώσεις στον σχεδιασμό, στην επιτήρηση και στη συνολική διαχείριση του φαινομένου.
