Για δεκαετίες, η δημόσια συζήτηση για την ελληνική οικονομία περιστρεφόταν γύρω από το στερεότυπο των «γκαρσονιών της Ευρώπης»: μιας χώρας εξαρτημένης από τον τουρισμό, τη μικρή εστίαση και τις υπηρεσίες χαμηλής αξίας. Η πρόσφατη μελέτη του London School of Economics, που επανέφερε τον όρο «οικονομία του καφέ», φούντωσε ξανά το ερώτημα: έχει πραγματικά αλλάξει κάτι ή η Ελλάδα παραμένει εγκλωβισμένη σε ένα μοντέλο χαμηλής παραγωγικότητας;
- Γράφει ο Χρήστος Μυτιλινιός
Σε briefing πριν από λίγες μέρες, η «Political» έθεσε το ζήτημα ευθέως στον κυβερνητικό εκπρόσωπο Παύλο Μαρινάκη, ζητώντας καθαρή τοποθέτηση: ανταποκρίνεται η εικόνα μιας χώρας που «ζει από τον καφέ» στη σημερινή πραγματικότητα; Η απάντηση του κ. Μαρινάκη αποτέλεσε αφετηρία για ένα διαφορετικό αφήγημα: αυτό της Ελλάδας που δεν σερβίρει απλώς, αλλά διοικεί, σχεδιάζει, επενδύει και καθορίζει στρατηγικές σε κρίσιμους τομείς για την Ευρώπη.
Data centers, βιομηχανικά πάρκα και logistics hubs
«Η Ελλάδα είναι η οικονομία που έχει τη μεγαλύτερη μείωση ανεργίας στην Ευρώπη -από το 18% στο 8%. Έχει αυξήσει ονομαστικούς και πραγματικούς μισθούς συγκλίνοντας από το 62% στο 70% του ευρωπαϊκού μέσου όρου, ενώ σε δείκτες κατανάλωσης φτάνει το 81%», σημείωσε, υπογραμμίζοντας την αλλαγή εισοδηματικού επιπέδου. Το σημαντικότερο όμως επιχείρημα αφορά τις επενδύσεις.«Είναι η χώρα που έχει αυξήσει τον όγκο των επενδύσεων περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη στην Ευρώπη», ανέφερε, επισημαίνοντας τον διπλασιασμό σε έξι χρόνια και πρόβλεψη για 17,7% του ΑΕΠ, το υψηλότερο από το 2009.
Αυτά τα στοιχεία αποκτούν ουσία όταν συνδυάζονται με τα πραγματικά παραδείγματα της ελληνικής οικονομίας:
* Τα data centers διεθνών κολοσσών που εγκαθίστανται στη χώρα.
* Η ανάδειξη της Ελλάδας σε ενεργειακό κόμβο με FSRU, αγωγούς και ηλεκτρικές διασυνδέσεις.
* Η δημιουργία βιομηχανικών πάρκων και clusters μεταποίησης.
* Η ενίσχυση της παραγωγής φαρμάκων και χημικών προϊόντων.
* Η ραγδαία ανάπτυξη logistics hubs που εξυπηρετούν τη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Πριν λίγα χρόνια, ο πρωταγωνιστικός ρόλος σε αυτούς τους τομείς θα φάνταζε αδιανόητος για μια οικονομία που θεωρούνταν μονοδιάστατη. Ο όρος «CEOs της Ευρώπης» δεν αφορά μόνο εικόνα ή επικοινωνία. Αντικατοπτρίζει το γεγονός ότι:
* Ελληνικές εταιρείες αποκτούν πλειοψηφικούς ρόλους σε βαλκανικές αγορές.
* Όμιλοι ενέργειας και τηλεπικοινωνιών επεκτείνονται διεθνώς.
* Έλληνες managers αναλαμβάνουν ηγετικές θέσεις σε ευρωπαϊκές δομές.
* Η χώρα καθορίζει τη ροή ενέργειας προς την ΕΕ.
Στον ενεργειακό τομέα, όπως τόνισε ο Μαρινάκης, «η Ελλάδα είναι καθαρός εξαγωγέας ηλεκτρικής ενέργειας από το 2024», εξέλιξη που αλλάζει όχι μόνο οικονομικά δεδομένα αλλά και γεωπολιτική βαρύτητα.
Παράλληλα, οι εξαγωγές αγαθών -και όχι μόνο υπηρεσιών- έχουν διπλασιαστεί ως ποσοστό του ΑΕΠ, με κλάδους υψηλής προστιθέμενης αξίας να τριπλασιάζουν τον όγκο τους:φαρμακευτικά, τεχνολογικός εξοπλισμός, μέταλλα, αγροδιατροφικά προϊόντα.
Παραγωγός, εξαγωγέας και στρατηγικός διαμορφωτής
Σε επίπεδο μεταποίησης, η Ελλάδα καταγράφει τη μεγαλύτερη αύξηση στην Ευρώπη, με το μερίδιο του κλάδου να φτάνει το 14% του ΑΕΠ και σχεδόν 3.000 νέες επιχειρήσεις από το 2019.Τα στοιχεία αυτά δείχνουν ότι η χώρα δεν λειτουργεί μόνο ως πάροχος υπηρεσιών αλλά ως παραγωγός, εξαγωγέας και στρατηγικός διαμορφωτής.
Το στερεότυπο της «οικονομίας του καφέ» δεν εξαφανίζεται εύκολα, καθώς ο τουρισμός και η εστίαση παραμένουν ισχυροί κλάδοι που στηρίζουν την απασχόληση. Ωστόσο, όπως κατέληξε ο Μαρινάκης: «Η Ελλάδα δεν είναι η χώρα που παράγει μόνο καφέ. Είναι η χώρα με τον μεγαλύτερο ρυθμό ανάπτυξης, τη μεγαλύτερη μείωση ανεργίας και τη μεγαλύτερη αύξηση επενδύσεων στην Ευρώπη».
Η πραγματικότητα δείχνει ότι η Ελλάδα του 2025 δεν σερβίρει πια απλώς: διοικεί, αναπτύσσει και διεκδικεί ρόλο κεντρικού παίκτη. Και έτσι, από «γκαρσόνια της Ευρώπης», το αφήγημα μετατοπίζεται πλέον σε κάτι πολύ διαφορετικό: την Ελλάδα των CEOs της Ευρώπης, που σχεδιάζει, επενδύει και επηρεάζει τις εξελίξεις σε ολόκληρη την ήπειρο.
