Οριστική φαίνεται να είναι η νέα εποχή για τα ελληνικά ναυπηγεία, τα οποία, ύστερα από περισσότερα από δέκα χρόνια στασιμότητας, παρουσιάζουν πλέον σαφή σημάδια ανασυγκρότησης. Οι ιστορικές εγκαταστάσεις της Ελευσίνας, της Σύρου, της Σαλαμίνας και του Σκαραμαγκά, που για χρόνια είχαν μετατραπεί σε βιομηχανικά κενά, επανέρχονται δυναμικά, θέτοντας τις βάσεις για μια νέα εποχή στη βαριά βιομηχανία της χώρας.
Η είσοδος ιδιωτικών επενδυτών, η αναδιάρθρωση της διοικητικής τους δομής και η αυξανόμενη διεθνής ζήτηση για ναυπηγοεπισκευαστικές υπηρεσίες, σε συνδυασμό με το ευρωπαϊκό αμυντικό πρόγραμμα SAFE, έχουν, όπως επισημαίνει το ΑΠΕ-ΜΠΕ, διαμορφώσει μια δυναμική που θυμίζει τις πιο παραγωγικές δεκαετίες του κλάδου. Τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά, υπό τον έλεγχο του εφοπλιστή Γιώργου Προκοπίου από τον Μάρτιο του 2023, έχουν μετατραπεί σε κόμβο ανασυγκρότησης, με στόχο την επαναφορά τους στην κορυφή της διεθνούς ναυπηγοεπισκευαστικής αγοράς.
Παράλληλα, οι μονάδες σε Σύρο και Ελευσίνα, υπό την ΟΝΕΧ Shipyards & Technology του Πάνου Ξενόκωστα, εξελίσσονται σε σύγχρονα, εξωστρεφή βιομηχανικά κέντρα. Οι ετήσιες επισκευές έχουν υπερβεί τις 220, ενώ τα επενδυτικά τους σχέδια προβλέπουν τη ναυπήγηση νέων πλοίων, ενεργειακών πλατφορμών και εξειδικευμένων LNG carriers.
Τα Ναυπηγεία Σαλαμίνας αποτελούν έναν από τους πλέον δυναμικούς πυλώνες της ελληνικής ναυπηγικής βιομηχανίας. Με τη συμμετοχή τους στην κατασκευή της φρεγάτας FDI HN «Φορμίων» και δύο ακόμη για το γαλλικό Πολεμικό Ναυτικό, έγιναν η πρώτη ελληνική μονάδα που εξήγαγε πολεμικό ναυπηγικό υλικό. Επενδύοντας σε πενταετές πρόγραμμα 15 εκατ. ευρώ και διαθέτοντας υψηλές πιστοποιήσεις ποιότητας, διευρύνουν τη δραστηριότητά τους με διεθνείς συνεργασίες, ερευνητικά έργα για μη επανδρωμένα σκάφη και συμμετοχή στο πρόγραμμα του «εθνικού πλοίου». Με τεχνογνωσία εφάμιλλη κορυφαίων ευρωπαϊκών ναυπηγείων, έχουν τη δυναμική να εξελιχθούν σε κεντρικό παράγοντα της ελληνικής και διεθνούς ναυπηγικής αγοράς.
Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, οι επισκευές πλοίων σε ελληνικά ναυπηγεία υπερδιπλασιάστηκαν την τελευταία δεκαετία – από 330 το 2013 σε 700 το 2024. Η ανάκαμψη αυτή έχει ήδη απτές κοινωνικές επιπτώσεις: εκατοντάδες εργαζόμενοι επιστρέφουν στις δεξαμενές και τα συνεργεία, ενώ δεκάδες μικρότερες επιχειρήσεις και υπεργολάβοι λειτουργούν πλέον με πλήρη δυναμικότητα. Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει ο δήμαρχος Περάματος, Γιάννης Λαγουδάκος, «η πόλη ακμάζει ξανά· τώρα πια χρειαζόμαστε περισσότερους δρόμους και χώρους στάθμευσης για να ανταπεξέλθουμε στην αυξημένη κίνηση».
Καίριο ρόλο στη νέα αυτή πορεία αναλαμβάνει το ευρωπαϊκό πρόγραμμα SAFE (Security Action for Europe), με συνολικό προϋπολογισμό 150 δισ. ευρώ, το οποίο παρέχει στα κράτη μέλη μακροπρόθεσμα, χαμηλότοκα δάνεια για κοινές προμήθειες και επενδύσεις σε κρίσιμες αμυντικές δυνατότητες. Για την Ελλάδα, εγκρίθηκε ποσό 787,6 εκατ. ευρώ, που μπορεί να ενισχύσει ουσιαστικά την εγχώρια αμυντική και ναυπηγική βιομηχανία, να αναβαθμίσει υποδομές και να στηρίξει τη συμμετοχή σε ευρωπαϊκά προγράμματα παραγωγής.
Όπως επισημαίνει ο πρόεδρος του ΕΒΕΠ, Βασίλης Κορκίδης, «το SAFE μπορεί να λειτουργήσει ως μοχλός ανάπτυξης για τα ελληνικά ναυπηγεία, ενισχύοντας τη συμμετοχή τους σε ευρωπαϊκά προγράμματα, δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας και προστιθέμενη αξία για την ελληνική οικονομία».
Μία από τις πιο φιλόδοξες πρωτοβουλίες της επόμενης περιόδου αφορά την απόκτηση τεσσάρων νέων υποβρυχίων για το Πολεμικό Ναυτικό — έργο που εκτιμάται ότι θα αποτελέσει θεμέλιο της ελληνικής ναυτικής ισχύος για την επόμενη δεκαετία. Η διαγωνιστική διαδικασία έχει ήδη προσελκύσει προτάσεις από κορυφαίους οίκους της Σουηδίας, της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Νότιας Κορέας. Ήδη εξετάζονται σενάρια για την υλοποίηση του προγράμματος, με ισχυρό το ενδεχόμενο ναυπήγησης των νέων υποβρυχίων σε ελληνικά ναυπηγεία.
Ενδεικτικό της τεχνογνωσίας και της αυξανόμενης εξωστρέφειας του κλάδου υπήρξε η καθέλκυση της φρεγάτας FDI HN «Φορμίων» στη Λοριάν της Γαλλίας, τον περασμένο Μάιο. Τμήματα του πλοίου κατασκευάστηκαν στα Ναυπηγεία Σαλαμίνας, σηματοδοτώντας για πρώτη φορά την εξαγωγή πολεμικού ναυπηγικού υλικού από την Ελλάδα. Η συνεργασία με τη Naval Group ανέδειξε την υψηλή ποιότητα και τις δυνατότητες της ελληνικής ναυπηγικής βιομηχανίας, ανοίγοντας τον δρόμο για νέες διεθνείς συμφωνίες και για τη συμμετοχή των ελληνικών ναυπηγείων σε μελλοντικά προγράμματα, όπως το «εθνικό πλοίο».
Η ελληνική πλευρά επιδιώκει η συμμετοχή στα εξοπλιστικά προγράμματα να φτάσει σε ποσοστό τουλάχιστον 25%, με στόχο την ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών, τη μεταφορά τεχνογνωσίας και τη δημιουργία σταθερής παραγωγικής υποδομής. Μέσω ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών εργαλείων όπως το SAFE, ανοίγει ο δρόμος για συνεργασίες με κορυφαίους ευρωπαϊκούς ομίλους, εξασφαλίζοντας πρόσβαση σε νέες αγορές και ενίσχυση της διεθνούς θέσης των ελληνικών ναυπηγείων.
Με τις επενδύσεις σε τεχνολογικό εκσυγχρονισμό, ψηφιακά εργαλεία και περιβαλλοντικά βιώσιμες υποδομές, οι ελληνικές εγκαταστάσεις στοχεύουν παράλληλα στην πράσινη μετάβαση και την ενεργειακή αποδοτικότητα — τομείς στους οποίους μπορούν να διαδραματίσουν πρωταγωνιστικό ρόλο. Η συνδυαστική αξιοποίηση των ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων, των νέων εξοπλιστικών προγραμμάτων και της διεθνούς ζήτησης δημιουργεί ένα ιδιαίτερα ευοίωνο περιβάλλον για τη βαριά βιομηχανία της χώρας.
Συνολικά, η δυναμική αυτή σηματοδοτεί μια νέα εποχή για τα ελληνικά ναυπηγεία: την επαναφορά τους στο διεθνές προσκήνιο, τη σταδιακή μετατροπή τους σε πυλώνες της ευρωπαϊκής στρατηγικής αυτονομίας και τη δημιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας και προστιθέμενης αξίας για την ελληνική οικονομία. Η αναγέννηση του κλάδου συνδέει την ασφάλεια με την ανάπτυξη, μετατρέποντας τα ναυπηγεία σε στρατηγικούς μοχλούς της εθνικής και ευρωπαϊκής βιομηχανικής πολιτικής.
