Η πρόσφατη περιπέτεια ενός ζευγαριού από τη Θεσσαλονίκη, που νοσηλεύεται με οξεία ηπατική ανεπάρκεια μετά την κατανάλωση άγριων μανιταριών, υπενθυμίζει τον κίνδυνο που κρύβουν τα δηλητηριώδη είδη. Κάθε χρόνο καταγράφονται περιστατικά δηλητηρίασης, συχνά λόγω λανθασμένης αναγνώρισης.
Στην Ελλάδα έχουν εντοπιστεί πάνω από 3.000 είδη μανιταριών, ενώ εκτιμάται ότι υπάρχουν ακόμη πολλά ακαταχώρητα. Όπως επισημαίνει ο μανιταροσυλλέκτης Γιώργος Κωνσταντινίδης, οι συλλέκτες εστιάζουν σε ασφαλή και δημοφιλή είδη, όπως οι λευκόσαρκοι βωλίτες, ο Αμανίτης ο καισαρικός, οι Γαλακτίτες, οι Μακρολεπιωτές, τα Αγαρικά, οι Πλευρωτοί και οι Κανθαρίσκοι.
Ωστόσο, πολλά από τα εδώδιμα είδη μοιάζουν με επικίνδυνα ή ακόμη και θανατηφόρα μανιτάρια, γεγονός που καθιστά απαραίτητη την εμπειρία και τη σωστή γνώση για την ασφαλή συλλογή. Ο βασικός κανόνας είναι σαφής: συλλέγουμε μόνο όσα αναγνωρίζουμε με βεβαιότητα και απορρίπτουμε όσα γεννούν αμφιβολίες.
Οι περίοδοι έντονης καρποφορίας, φθινόπωρο και άνοιξη, μετατρέπουν τα δάση της Πίνδου, της Ροδόπης, της Πάρνηθας και του Πηλίου σε τόπους όπου αφθονούν τα μανιτάρια – βρώσιμα και μη. Η γνώση και η προσοχή παραμένουν τα πιο σημαντικά «εργαλεία» για όσους επιλέγουν να εξερευνήσουν τη φύση αναζητώντας μανιτάρια.
Ποια είναι δηλητηριώδη μανιτάρια
Amanita phalloides: Ο «σιωπηλός δολοφόνος»
Το πλέον επικίνδυνο είδος που απαντάται στη χώρα. Με πράσινο-ελαιί χρώμα, λευκά ελάσματα και χαρακτηριστική βόλβα στη βάση, μπορεί εύκολα να παραπλανήσει άπειρους συλλέκτες.
Η κατανάλωσή του προκαλεί αρχικά ήπια γαστρεντερίτιδα και στη συνέχεια ταχεία επιδείνωση: οξεία ηπατική ανεπάρκεια, η οποία μέσα σε λίγες ημέρες μπορεί να αποβεί θανατηφόρα.
Τα «δίδυμα»: Amanita verna & Amanita virosa
Ολόλευκα και αθώα στην όψη, έχουν το ίδιο τοξικό φορτίο με την Amanita phalloides. Η ομοιότητά τους με κοινά βρώσιμα λευκά είδη εντείνει τον κίνδυνο, καθώς ακόμη και ένα μόνο καπέλο αρκεί για να προκαλέσει αμετάκλητη βλάβη στο ήπαρ.
Cortinarius: Ο κίνδυνος που εκδηλώνεται αργά
Τα καστανοκόκκινα κορτινάρια διαθέτουν την τοξίνη ωρελάνη, της οποίας η δράση εκδηλώνεται με καθυστέρηση έως και δύο εβδομάδων. Η κατάληξη μπορεί να είναι σοβαρή νεφρική ανεπάρκεια, συχνά απαιτώντας αιμοκάθαρση.
Amanita muscaria: Το παραμυθένιο μανιτάρι με τις σοβαρές επιπτώσεις
Το γνωστό κόκκινο μανιτάρι με τα λευκά στίγματα, αν και ιδιαίτερα αναγνωρίσιμο, δεν είναι κατάλληλο για κατανάλωση. Προκαλεί παραισθήσεις, σύγχυση και σπασμούς. Δεν είναι πάντα θανατηφόρο, αλλά παραμένει ιδιαίτερα επικίνδυνο.
Clitocybe & Inocybe: Τα μικροσκοπικά που μπορούν να προκαλέσουν κρίσεις
Παρά την αθώα εμφάνιση, πολλά λευκά ή καφετιά είδη των γκαζόν και των μονοπατιών περιέχουν μουσκαρίνη, μια ουσία που προκαλεί το «σύνδρομο SLUDGE»: σιελόρροια, δακρύρροια, εφίδρωση, βραδυκαρδία και, σε σοβαρότερες περιπτώσεις, αναπνευστική ανεπάρκεια.
