Η συνεργασία με τους δήμους και τις περιφέρειες αποτελεί θεμέλιο λίθο
για μια αποτελεσματική Πολιτική Προστασία.
Με τη χώρα να βιώνει ένα από τα πιο δύσκολα καλοκαίρια των τελευταίων ετών, λόγω των ακραίων θερμοκρασιών και των εκτεταμένων πυρκαγιών, ο κρατικός μηχανισμός βρίσκεται σε διαρκή εγρήγορση. Η κλιματική κρίση δεν αποτελεί πλέον ένα απρόβλεπτο φαινόμενο, αλλά μια νέα καθημερινότητα που επηρεάζει τη ζωή, την ασφάλεια και τις υποδομές μας. Ο υφυπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας Κώστας Κατσαφάδος, σε μια εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη, εξηγεί πώς ανταποκρίνεται το κράτος στις σημερινές προκλήσεις: από την πρόληψη και την καταστολή των πυρκαγιών μέχρι την αποκατάσταση των πληγεισών περιοχών και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των τοπικών κοινωνιών. Παράλληλα, αναφέρεται στον εκσυγχρονισμό των δομών Πολιτικής Προστασίας, την αξιοποίηση της τεχνολογίας και τη σημασία της συνεργασίας με την Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Το φετινό καλοκαίρι καταγράφηκαν σοβαρές πυρκαγιές σε πολλές περιοχές της χώρας. Πιστεύετε ότι ο κρατικός μηχανισμός αντέδρασε επαρκώς; Τι έχει αλλάξει -ή τι πρέπει ακόμα να αλλάξει- στην πρόληψη και στην άμεση διαχείριση τέτοιων κρίσεων;
Το φετινό καλοκαίρι, η χώρα μας βρέθηκε και βρίσκεται αντιμέτωπη με ακραίες καιρικές συνθήκες, υψηλές θερμοκρασίες και εκτεταμένες περιόδους ξηρασίας, που ευνόησαν την εκδήλωση και εξάπλωση μεγάλου αριθμού πυρκαγιών σε πολλές περιοχές. Οι συνθήκες αυτές, που δυστυχώς γίνονται ολοένα και πιο συχνές λόγω της κλιματικής αλλαγής, δοκίμασαν και δοκιμάζουν τις αντοχές του κρατικού μηχανισμού.
Τα τελευταία έτη, η αντιμετώπιση των πυρκαγιών έχει αποτελέσει μείζονα προτεραιότητα για τον κρατικό μηχανισμό, δεδομένων των ολοένα και εντονότερων συνεπειών της κλιματικής αλλαγής. Η Πολιτεία, αναγνωρίζοντας τον καθοριστικό ρόλο της πρόληψης στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, έχει προχωρήσει σε σειρά στοχευμένων δράσεων και παρεμβάσεων.
Πρωτίστως, έχει αυξηθεί σημαντικά η χρηματοδότηση για δράσεις πρόληψης και καταστολής πυρκαγιών, τόσο μέσω εθνικών κονδυλίων όσο και με την αξιοποίηση ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Παράλληλα, έχει ενισχυθεί το Πυροσβεστικό Σώμα με νέο προσωπικό, σύγχρονα οχήματα, εναέρια μέσα και εξειδικευμένο εξοπλισμό. Σημαντικά βήματα έχουν γίνει και στον τομέα της τεχνολογίας, με την εισαγωγή δορυφορικών συστημάτων, μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drones) και συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης για τον εντοπισμό εστιών φωτιάς. Επιπλέον, το ολοκληρωμένο πρόγραμμα «Αιγίς» της Πολιτικής Προστασίας στοχεύει στον συνολικό εκσυγχρονισμό της πρόληψης και διαχείρισης φυσικών καταστροφών.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται και στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, η οποία συνεργάζεται με την Πολιτική Προστασία για καθαρισμούς εκτάσεων, δημιουργία αντιπυρικών ζωνών και διαχείριση της καύσιμης ύλης. Παράλληλα, υλοποιούνται ενημερωτικές εκστρατείες για την ευαισθητοποίηση των πολιτών σχετικά με την ατομική ευθύνη και την πρόληψη εμπρησμών από αμέλεια. H κλιματική κρίση έγινε κομμάτι της ζωής μας. Το ζητούμενο πλέον είναι η ανθεκτικότητα, η ετοιμότητα και η έμπρακτη στήριξη των πολιτών. Οι υπηρεσίες κρατικής αρωγής βρίσκονται σε πλήρη ετοιμότητα και συνεργασία με τις τοπικές αρχές για την όσο το δυνατόν ταχύτερη και αποτελεσματικότερη υποστήριξη των πληγέντων πολιτών.
Στο πλαίσιο των αυτοψιών που πραγματοποιήθηκαν τη τελευταία εβδομάδα σε πληγείσες περιοχές από τις πυρκαγιές, προχωρήσαμε σε μια σειρά στοχευμένων ενεργειών για την ανακούφιση και αποκατάσταση των πυρόπληκτων περιοχών.Κανένας πολίτης που υπέστη φυσική καταστροφή δεν θα μείνει αβοήθητος. Είμαστε εδώ για να διαχειριστούμε την επόμενη μέρα με συνέπεια, αποτελεσματικότητα και ταχύτητα.Η στήριξη προς τους πληγέντες θα είναι άμεση, με την κινητοποίηση όλων των απαραίτητων κρατικών και τοπικών μηχανισμών. Οι υπηρεσίες της Γενικής Γραμματείας έχουν αναλάβει τον συντονισμό και τη διενέργεια των αυτοψιών.
Ποια είναι η διαδικασία για τις υπηρεσίες κρατικής αρωγής;
Η Γενική Γραμματεία Αποκατάστασης Φυσικών Καταστροφών μεταβαίνει στις πληγείσες περιοχές από την επόμενη ημέρα μετά την κατάσβεση της πυρκαγιάς και, σε συνεργασία με τους δήμους και τις περιφέρειες, συγκροτεί κλιμάκια για την καταγραφή των υλικών ζημιών σε κτήρια και επιχειρήσεις.
Οι πολίτες μπορούν να υποβάλουν αίτηση στον δήμο τους (συνοδευόμενη από τα έντυπα Ε1, Ε9 και δελτίο αυτοψίας) για να λάβουν:
– Πρώτο βοήθημα ύψους 600 ευρώ για οικοσκευές και βασικές ανάγκες.
– Επιδότηση ενοικίου 500 ευρώ τον μήνα για δύο χρόνια, σε περίπτωση που η κατοικία τους έχει κριθεί ακατάλληλη.
Η αποζημίωση διαμορφώνεται ανάλογα με τον χαρακτηρισμό του ακινήτου ως εξής:
– 2.000 ευρώ για κατοικίες με «πράσινο» χαρακτηρισμό.
– 4.000 ευρώ για κατοικίες με «κίτρινο» χαρακτηρισμό.
– 6.000 ευρώ για κατοικίες με «κόκκινο» χαρακτηρισμό.
Για κατοικίες που έχουν κριθεί μη κατοικήσιμες, το Δημόσιο καλύπτει το 80% της ζημιάς.
Είναι απαραίτητο οι δήμοι να συγκεντρώνουν και να αποστέλλουν εγκαίρως όλα τα απαραίτητα στοιχεία στη Γενική Γραμματεία Αποκατάστασης Φυσικών Καταστροφών, προκειμένου να επισπεύδονται οι διαδικασίες αποζημίωσης.Οι υπηρεσίες κρατικής αρωγής βρίσκονται σε πλήρη ετοιμότητα και συνεργασία με τις τοπικές αρχές για την όσο το δυνατόν ταχύτερη και αποτελεσματικότερη υποστήριξη των πληγέντων πολιτών.
Ως υφυπουργός σε ένα χαρτοφυλάκιο που σχετίζεται με την κλιματική κρίση, πώς προσεγγίζετε την πρόληψη φυσικών καταστροφών σε έναν ολοένα πιο ασταθή κλιματικά κόσμο; Υπάρχει σχέδιο προσαρμογής στις νέες συνθήκες;
Η αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής κρίσης και ειδικότερα η πρόληψη φυσικών καταστροφών αποτελεί προτεραιότητα με εθνική σημασία. Δεν μιλάμε πια για μακρινό ενδεχόμενο, αλλά για μια πραγματικότητα που βιώνουμε όλο και πιο συχνά: παρατεταμένοι καύσωνες, εκτεταμένες πυρκαγιές, πλημμύρες και ακραία καιρικά φαινόμενα. Δεν υποσχόμαστε πως οι φυσικές καταστροφές θα εξαλειφθούν -αυτό δεν είναι ρεαλιστικό υπό το πρίσμα της κλιματικής κρίσης. Αυτό που μπορούμε και οφείλουμε να κάνουμε είναι να μειώσουμε την ένταση και τις συνέπειές τους, να είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι και πιο ανθεκτικοί. Και προς αυτή την κατεύθυνση κινείται το σχέδιο ενημέρωσης και εκπαίδευσης των πολίτων, γιατί η ανθεκτικότητα δεν είναι μόνο κρατική ευθύνη, είναι συλλογική υπόθεση.
Υπάρχει μια πολυεπίπεδη προσέγγιση που βασίζεται τόσο στην πρόληψη όσο και στην προσαρμογή μέσα από έργα αντιπλημμυρικής και αντιπυρικής προστασίας, καθαρισμούς ρεμάτων, αναδασώσεις και αποκατάσταση φυσικών οικοσυστημάτων που λειτουργούν ως «φυσικές άμυνες». Το θεσμικό πλαίσιο αναθεωρείται και εκσυγχρονίζεται σε τακτική βάση, με γνώμονα τα επιστημονικά δεδομένα, τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές και τις ανάγκες της κοινωνίας. Ο σκοπός είναι η ενίσχυση της πρόληψης, της ανθεκτικότητας και της αποτελεσματικής διαχείρισης κινδύνων, μέσω ευέλικτων και λειτουργικών μηχανισμών.
Η συνεργασία με τους δήμους και τις περιφέρειες είναι κρίσιμη στην Πολιτική Προστασία. Πώς αξιολογείτε την ετοιμότητα των τοπικών αρχών και τι κάνετε ως υφυπουργείο για να ενισχύσετε τις δομές τους;
Η συνεργασία με τους δήμους και τις περιφέρειες αποτελεί θεμέλιο λίθο για μια αποτελεσματική Πολιτική Προστασία. Οι τοπικές αρχές είναι στην «πρώτη γραμμή» όταν ξεσπά μια κρίση, είτε πρόκειται για φυσικές καταστροφές, πυρκαγιές, πλημμύρες, είτε άλλες απειλές.
Οι τοπικές αρχές, δηλαδή οι δήμοι και οι περιφέρειες, σηκώνουν το βάρος της αποκατάστασης των πληγεισών περιοχών, αποτελώντας τον βασικό πυλώνα πάνω στον οποίο στηρίζεται η κρατική αρωγή. Σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών ή έκτακτων περιστατικών, ο κρατικός μηχανισμός ενεργοποιείται σε συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, προκειμένου να φτάσει η βοήθεια άμεσα στους πολίτες που τη χρειάζονται. Ωστόσο, η πρώτη επαφή των πληγέντων με το κράτος γίνεται σχεδόν πάντα μέσω των δήμων. Η διαδικασία συγκέντρωσης των φακέλων των πληγέντων πολιτών πραγματοποιείται από τις δημοτικές αρχές, οι οποίες αναλαμβάνουν την ευθύνη για την ορθή καταγραφή, την αξιολόγηση και την προώθηση των αιτημάτων για αποζημιώσεις, επιδόματα και λοιπές μορφές ενίσχυσης. Πρόκειται για μια χρονοβόρα και απαιτητική διαδικασία. Αναδεικνύεται, έτσι, ο καθοριστικός ρόλος των τοπικών αρχών όχι μόνο στην αποκατάσταση των ζημιών, αλλά και στη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής και της εμπιστοσύνης των πολιτών απέναντι στον κρατικό μηχανισμό.
Έχετε τονίσει στο παρελθόν την ανάγκη για εκσυγχρονισμό των μέσων και των διαδικασιών Πολιτικής Προστασίας. Υπάρχουν άμεσα σχέδια για νέα τεχνολογικά εργαλεία ή εκπαιδευτικά προγράμματα για το προσωπικό πρώτης γραμμής;
Έχετε απόλυτο δίκιο να επισημαίνετε την ανάγκη για εκσυγχρονισμό στα μέσα και τις διαδικασίες Πολιτικής Προστασίας. Η πραγματικότητα της κλιματικής κρίσης και των ολοένα αυξανόμενων φυσικών κινδύνων απαιτεί έναν διαρκή επανασχεδιασμό των εργαλείων και των μηχανισμών μας. Η επένδυση στην πρόληψη, στην τεχνολογία και στην κατάρτιση δεν είναι απλώς μια επιλογή -είναι επιτακτική ανάγκη. Στόχος μας είναι η Πολιτική Προστασία να μη λειτουργεί μόνο ως κατασταλτικός μηχανισμός, αλλά ως ένα ολοκληρωμένο σύστημα πρόληψης, ετοιμότητας και ανθεκτικότητας.
Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Political»
