Στη σύγχρονη παγκόσμια σκηνή, η σταθερότητα έχει πάψει να θεωρείται δεδομένη. Ζούμε σε έναν κόσμο που μεταβάλλεται με ρυθμούς πρωτοφανείς, όπου οι κρίσεις δεν εμφανίζονται μεμονωμένες αλλά σε αλληλουχία. Μια οικονομική αναταραχή διαδέχεται μια ενεργειακή κρίση, η οποία με τη σειρά της τροφοδοτεί κοινωνικές εντάσεις και γεωπολιτικές ανατροπές. Οι συμμαχίες που οικοδομήθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες, είτε πρόκειται για την ΕΕ, το ΝΑΤΟ είτε για περιφερειακές συνεργασίες, δοκιμάζονται από εσωτερικές τριβές, ανταγωνισμούς συμφερόντων και νέες ισορροπίες ισχύος.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η ανασυγκρότηση της Κίνας ως παγκόσμιας δύναμης, η αβεβαιότητα στις αμερικανικές πολιτικές κατευθύνσεις, η εντεινόμενη ενεργειακή ανασφάλεια στην Ευρώπη, καθώς και οι εχθροπραξίες ανάμεσα σε Ισραήλ και Χαμάςείναι μόνο μερικά παραδείγματα που δείχνουν πως η διεθνής τάξη βρίσκεται σε μεταβατική περίοδο. Για μικρότερες χώρες, όπως η Ελλάδα, η ανάγκη για προσεκτική ισορροπία είναι μεγαλύτερη από ποτέ: ανάμεσα στη διατήρηση συμμαχιών και την υπεράσπιση εθνικών συμφερόντων, ανάμεσα στην οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή.
Η ισορροπία, λοιπόν, δεν είναι μια αδρανής έννοια, αλλά μια δυναμική διαδικασία διαρκούς προσαρμογής. Στην πολιτική πράξη σημαίνει ευελιξία και διορατικότητα. Σημαίνει να μπορείς να ανταποκρίνεσαι σε άμεσες προκλήσεις, χωρίς να χάνεις τον στρατηγικό σου ορίζοντα. Στην εσωτερική πολιτική σκηνή, αυτό μεταφράζεται σε μέτρα που απαντούν στις άμεσες ανάγκες της κοινωνίας -όπως η στήριξη των ευάλωτων νοικοκυριών απέναντι στην ακρίβεια- αλλά και σε μακροπρόθεσμες μεταρρυθμίσεις που ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα και τη βιωσιμότητα της οικονομίας.
Η κοινωνία μας, μετά από μία δεκαετία μνημονίων, πανδημίας και διεθνούς αναταραχής, βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι. Η έλλειψη ισορροπίας εκδηλώνεται όχι μόνο σε οικονομικούς δείκτες, αλλά και σε κοινωνικό επίπεδο. Πολώσεις, αμφισβήτηση θεσμών, κόπωση είναι μόνο λίγα από όσα έχουν να αντιμετωπίσουν οι πολίτες συν τα προβλήματα της καθημερινότητας. Οι τελευταίοι καλούνται να ζήσουν σε μια συνθήκη όπου το «κανονικό» αλλάζει συνεχώς, κιαυτό απαιτεί νέα εργαλεία ανθεκτικότητας, τόσο ατομικά όσο και συλλογικά.
Η αναζήτηση ισορροπίας, ωστόσο, δεν είναι μόνο εσωτερική υπόθεση. Η Ελλάδα, γεωγραφικά και ιστορικά τοποθετημένη σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι, πρέπει να διαχειριστεί μια πολυεπίπεδη γεωπολιτική σκακιέρα.Από τις σχέσεις με την Τουρκία που ταλαντεύονται ανάμεσα στην ένταση και τον διάλογο, στην ανάγκη για ενεργό ρόλο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή μέχρι και την προσέλκυση διεθνών επενδύσεων σε ένα ρευστό οικονομικό περιβάλλον.
Στην πραγματικότητα, η ισορροπία γίνεται σήμερα μια ηγετική αρετή που απαιτεί συνδυασμό ρεαλισμού και οράματος. Ο ρεαλισμός επιβάλλει την κατανόηση των περιορισμών σε τομείς όπως είναι η πολιτική, η οικονομία και η γεωστρατηγική. Το όραμα, από την άλλη, δίνει το κίνητρο για να ξεπεραστούν αυτοί οι περιορισμοί και να σχεδιαστεί ένα μέλλον που δεν θα καθορίζεται αποκλειστικά από εξωτερικούς παράγοντες.
Όμως, η πρόκληση δεν σταματά εδώ. Σε μια εποχή που οι πληροφορίες και οι εξελίξεις μάς κατακλύζουν σε πραγματικό χρόνο, η ισορροπία περνά και από την ικανότητα φιλτραρίσματος, δηλαδή το να ξεχωρίζουμε το ουσιώδες από τον θόρυβο. Στην πολιτική ανάλυση, αυτό σημαίνει να μην εγκλωβιζόμαστε στις εντυπώσεις της στιγμής, αλλά να βλέπουμε την πορεία σε βάθος χρόνου.
Η νέα εποχή μάς υπενθυμίζει πως η ισορροπία δεν είναι πολυτέλεια, αλλά όρος επιβίωσης. Είναι η τέχνη να διατηρείς σταθερό βηματισμό ενώ το έδαφος κάτω από τα πόδια σου μετακινείται. Και ίσως, μέσα σε αυτή την αέναη αναζήτηση, να βρίσκεται η πραγματική πρόκληση -και η μεγαλύτερη ευκαιρία- για την Ελλάδα και τον κόσμο.
Γράφει ο Στρατής Κοκκινέλλης
Φιλόλογος – δημοσιογράφος