Με ένα μέτρο που αγγίζει σχεδόν 900.000 ενοικιαστές, η κυβέρνηση επιχειρεί να στείλει διπλό μήνυμα: στήριξη της μεσαίας τάξης στην πράξη και ταυτόχρονα ενθάρρυνση της διαφάνειας στην αγορά κατοικίας.
- του Χρήστου Μυτιλινιού
Το επίδομα ενοικίου –η αυτόματη επιστροφή ενός μηνιαίου ενοικίου για τις μισθώσεις του φορολογικού έτους 2024– καταβλήθηκε στις 28 Νοεμβρίου, φέρνοντας περίπου 200 εκατ. ευρώ πίσω στους τραπεζικούς λογαριασμούς των δικαιούχων.
Την ίδια ώρα, η αντιπολίτευση επιχειρεί να παρουσιάσει ως «σκάνδαλο» τη δεύτερη ευκαιρία χωρίς πρόστιμο που δίνεται σε όσους έκαναν λάθη στο Ε1. Το Μέγαρο Μαξίμου, ωστόσο, επιμένει ότι εδώ δεν έχουμε μια ιστορία επιβράβευσης της ασυνέπειας, αλλά μια σπάνια περίπτωση που το κράτος επιδοτεί μόνο το δηλωμένο και ζητά να αποτυπωθεί η πραγματική εικόνα.
200 εκατ. πίσω στις τσέπες, χωρίς αίτηση
Το πρώτο στοιχείο που ξεχωρίζει είναι η αυτοματοποίηση. Η οικονομική ενίσχυση καταβλήθηκε χωρίς καμία αίτηση, αποκλειστικά με βάση τα στοιχεία της φορολογικής δήλωσης. Στην πράξη, οι ενοικιαστές είδαν να πιστώνεται στον λογαριασμό τους το 1/12 του ετήσιου ενοικίου που είχαν δηλώσει στο Ε1 για το 2024. Το επίδομα ενοικίου για κύρια κατοικία φτάνει έως τα 800 ευρώ ετησίως, ποσό που προσαυξάνεται κατά 50 ευρώ για κάθε εξαρτώμενο τέκνο. Για τη φοιτητική κατοικία, η ενίσχυση μπορεί να φτάσει επίσης τα 800 ευρώ ανά φοιτητή.
Με απλά λόγια:
- Αν κάποιος πληρώνει ενοίκιο 400 ευρώ τον μήνα και έχει ένα παιδί, μπορεί να λάβει 400 ευρώ.
- Αν πληρώνει ενοίκιο 850 ευρώ και έχει ένα παιδί, μπορεί να λάβει 850 ευρώ – καθώς τα πρόσθετα 50 ευρώ ανεβάζουν την οροφή πάνω από τα 800 ευρώ.
Πρόκειται για ένα μόνιμο μέτρο, που έρχεται να συμπληρώσει το πακέτο παρεμβάσεων για το διαθέσιμο εισόδημα, σε μια περίοδο κατά την οποία η κυβέρνηση επικαλείται τα στοιχεία της Eurostat για αύξηση του πραγματικού καθαρού εισοδήματος κατά 22% σε έξι χρόνια.
Δεύτερη ευκαιρία χωρίς πρόστιμο – στόχος η αλήθεια στα ενοίκια
Πίσω από τους αριθμούς, υπάρχει και ένα κρίσιμο τεχνικό – αλλά πολιτικά φορτισμένο – σημείο: στην επιστροφή ενοικίου, λαμβάνεται υπόψη το ετήσιο ποσό που έχει δηλωθεί στο Ε1. Παλαιότερα, αρκετοί πολίτες δήλωσαν το μηνιαίο ενοίκιο αντί για το ετήσιο, με αποτέλεσμα να εμφανίζεται πολύ χαμηλότερο ποσό.
Σε αυτούς δίνεται τώρα μια δεύτερη ευκαιρία μέχρι τις 30 Δεκεμβρίου, για να διορθώσουν τη δήλωσή τους χωρίς κανένα πρόστιμο. Η αντιπολίτευση μίλησε για «μεταφορά της ευθύνης στους πολίτες». Η κυβέρνηση απαντά σκληρά: «Πρέπει να υπάρχει έστω ένα μέτρο ακόμα και στους λαϊκιστές», σημειώνουν κυβερνητικές πηγές. «Τι ακριβώς θέλουν; Να φταίει το κράτος επειδή επιδοτεί το νόμιμο; Ή επειδή δίνει δεύτερη ευκαιρία σε όσους δήλωσαν λάθος;».
Η γραμμή είναι σαφής: το κράτος επιβραβεύει εκείνους που δηλώνουν τα πραγματικά ενοίκια, όχι όσους κινούνται στη «γκρίζα ζώνη». Και μάλιστα, παρέχει ένα «παράθυρο» για να περάσουν όσοι θέλουν από το γκρίζο στο λευκό, χωράς καμία χρηματική κύρωση. Στον δημόσιο διάλογο, αυτό παρουσιάζεται ως συνδυασμός κοινωνικής ευαισθησίας και θεσμικής σοβαρότητας.
Από το «Λουξεμβούργο/Βουλγαρία» στην πραγματική οικονομία
Η αντιπαράθεση για το επίδομα ενοικίου και τη δεύτερη ευκαιρία στο Ε1 δεν γίνεται σε κενό. Έρχεται πάνω σε μια ήδη σκληρή πολιτική σύγκρουση για το πού βρίσκεται πραγματικά η ελληνική οικονομία. ΣΥΡΙΖΑ και άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης μιλούν για χώρα που από «Λουξεμβούργο έγινε Βουλγαρία» το 2019–2025.
Το οικονομικό επιτελείο απαντά με δείκτες:
- διπλάσιος ρυθμός ανάπτυξης από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης,
- ο μεγαλύτερος ρυθμός μείωσης ανεργίας,
- ο μεγαλύτερος ρυθμός μείωσης χρέους ως προς το ΑΕΠ,
- αύξηση του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος με τριπλάσιο ποσοστό από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο,
- αναρρίχηση της χώρας στην κατάταξη του κατώτατου μισθού.
Στο φόντο αυτό, το επίδομα ενοικίου εμφανίζεται όχι ως αποσπασματικό «δώρο», αλλά ως κομμάτι μιας συνεκτικής στρατηγικής στήριξης της καθημερινότητας, με έμφαση στη μεσαία τάξη. Μάλιστα, την εβδομάδα που ο Αλέξης Τσίπρας παρουσιάζει το βιβλίο του, η κυβέρνηση αντιπαραθέτει την εικόνα ενός υπουργού Οικονομικών, του Κυριάκου Πιερρακάκη, που είναι υποψήφιος για την προεδρία του Eurogroup.
Σταθερότητα, αυτοδυναμία και κοινωνική στόχευση
Η κόντρα γύρω από το επίδομα ενοικίου είναι, στην πραγματικότητα, ένα ακόμη επεισόδιο στη συζήτηση για την αυτοδυναμία του 2027. Το Μαξίμου επενδύει στο αφήγημα της σταθερότητας και της σοβαρότητας απέναντι στον «εύκολο θυμό» και τον λαϊκισμό.
Από τη μία, 200 εκατ. ευρώ επιστρέφουν σε όσους δηλώνουν το πραγματικό ενοίκιο τους, με ειδική πρόνοια για οικογένειες και φοιτητές. Από την άλλη, δίνονται κίνητρα να βγει στην επιφάνεια η πραγματική εικόνα της αγοράς κατοικίας, την ώρα που η αντιπολίτευση καταγγέλλει «μετακύλιση ευθύνης».
Στην καρδιά αυτής της σύγκρουσης βρίσκεται το ερώτημα: θα κερδίσει η πολιτική που επιδοτεί το δηλωμένο και ζητά διαφάνεια ή ο λόγος που χαϊδεύει τον θυμό χωρίς να προτείνει λύσεις; Η κυβέρνηση δείχνει να έχει επιλέξει ξεκάθαρα πλευρά. Και η μεσαία τάξη των ενοικιαστών, που βλέπει τα ποσά να πιστώνονται στον λογαριασμό, θα έχει τον τελικό λόγο στις κάλπες του 2027.
