Ο νεαρός, χωρίς προηγούμενο ιατρικό ιστορικό, προσήλθε στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών του νοσοκομείου «Παπαγεωργίου» στη Θεσσαλονίκη με πόνους στην κοιλιά και αυξημένους δείκτες φλεγμονής. Αποφασίστηκε η νοσηλεία του για περαιτέρω διερεύνηση.
«Οι απεικονιστικές εξετάσεις που ακολούθησαν αποκάλυψαν την παρουσία πολλαπλών μαζών και διογκωμένων λεμφαδένων στην κοιλιακή χώρα, γεγονός που δημιούργησε υποψία νεοπλασματικής νόσου», αναφέρει αποκλειστικά στην εφημερίδα «Κarfitsa» και τον Παναγιώτη Μάνη, ο Σωτήρης Δίνας, γενικός χειρουργός του νοσοκομείου που ανέλαβε τον ασθενή. «Η περαιτέρω διερεύνηση με λαπαροσκόπηση και στη συνέχεια με ανοικτή χειρουργική επέμβαση επιβεβαίωσε τα ευρήματα, καθιστώντας αναγκαία την εκτομή τμήματος του εντέρου και του μείζονος επιπλόου».
Ωστόσο, όπως εξηγεί ο κ. Δίνας, «ο ιστοπαθολογικός έλεγχος των χειρουργικών δειγμάτων ανέτρεψε την αρχική υποψία, θέτοντας τη διάγνωση της παρασίτωσης». Σε δείγμα που εστάλη στο Εργαστήριο Παρασιτολογίας και Παρασιτικών Νοσημάτων του Τμήματος Κτηνιατρικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, αναγνωρίστηκε ως αιτιολογικός παράγοντας το παράσιτο Anisakis.
Η πρώτη περίπτωση της «ασθένειας του σούσι» στην Ελλάδα
Αφού διαπιστώθηκε ότι η πάθηση οφειλόταν σε κατανάλωση ωμού ψαριού –όπως το ιδιαίτερα δημοφιλές στα νέα άτομα σούσι– και αφού είχε προηγηθεί η χειρουργική αφαίρεση των προσβεβλημένων ιστών, χορηγήθηκε συμπληρωματικά αντιπαρασιτική αγωγή. Ο ασθενής ανάρρωσε πλήρως και έκτοτε παραμένει χωρίς συμπτώματα. «Πρόκειται για το πρώτο και μοναδικό, μέχρι σήμερα, περιστατικό ανισακίωσης στην Ελλάδα που έχει καταγραφεί και δημοσιευθεί στη διεθνή επιστημονική βιβλιογραφία», τονίζει ο κ. Δίνας.
Η Δρ. Αναστασία Διάκου, καθηγήτρια Παρασιτολογίας και Παρασιτικών Νοσημάτων στο Τμήμα Κτηνιατρικής του ΑΠΘ, συνιστά στους καταναλωτές να αποφεύγουν την παρασκευή «σπιτικού» σούσι από φρέσκα ψάρια της αγοράς. «Η κατανάλωση ωμού ψαριού, αν είναι επιθυμητή, πρέπει να αφορά μόνο προϊόντα που έχουν υποστεί κατάλληλη κατάψυξη, κάτι που εξασφαλίζεται από εταιρείες παρασκευής sushi με όλα τα απαραίτητα πιστοποιητικά», υπογραμμίζει.
Τι είναι η ανισακίωση – η “ασθένεια του σούσι”
Η μόλυνση από κατανάλωση σούσι μπορεί να προκαλέσει οξεία κοιλιακή φλεγμονή, ναυτία και έντονους πόνους που συχνά θυμίζουν άλλες σοβαρές ασθένειες. Η πλειονότητα των κρουσμάτων (άνω του 90%) προέρχεται από χώρες της Άπω Ανατολής, κυρίως την Ιαπωνία. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια αυξάνονται τα περιστατικά που διαγιγνώσκονται στην Ευρώπη και την Αμερική, λόγω των αλλαγών στις διατροφικές συνήθειες και της αυξανόμενης δημοτικότητας του σούσι και των μαριναρισμένων προϊόντων.
«Η ανισακίωση (μόλυνση από παράσιτο του γένους Anisakis) ή ανισακίδωση (ευρύτερα, από παράσιτο της οικογένειας Anisakidae) είναι ένα τροφιμογενές παρασιτικό νόσημα που μπορεί να προσβάλει τον άνθρωπο», αναφέρει η κ. Διάκου. Τα παράσιτα αυτά έχουν φυσικούς ξενιστές θαλάσσια θηλαστικά (φάλαινες, δελφίνια κ.ά.) και περνούν στάδια της ανάπτυξής τους σε άλλους θαλάσσιους οργανισμούς, όπως τα ψάρια. Οι προνύμφες τους εντοπίζονται στο πεπτικό σύστημα, στα εντόσθια και στη σάρκα των ψαριών. «Οι προνύμφες είναι μικρά σκουληκάκια, ορατά με γυμνό μάτι και καμιά φορά τα εντοπίζουμε όταν καθαρίζουμε ψάρια. Δεν είναι όλα τα ψάρια μολυσμένα, αλλά το ποσοστό μόλυνσης μπορεί να είναι υψηλό ανάλογα με την περιοχή και το είδος».
Ο άνθρωπος μολύνεται όταν καταναλώσει ωμό ψάρι που δεν έχει υποστεί επαρκή θερμική επεξεργασία (ψήσιμο ή κατάψυξη). Η κατανάλωση μολυσμένου ψαριού μπορεί να προκαλέσει από απλή γαστρεντερική ενόχληση, μέχρι σοβαρή πάθηση, αν οι προνύμφες διεισδύσουν στο τοίχωμα του πεπτικού σωλήνα και μεταναστεύσουν σε γειτονικούς ιστούς. Επιπλέον, κάποιοι άνθρωποι είναι ευαισθητοποιημένοι στα αντιγόνα των παρασίτων και μπορεί να εμφανίσουν αλλεργικές αντιδράσεις ακόμη και όταν τα παράσιτα έχουν ήδη νεκρωθεί από τη θερμική επεξεργασία.
Είναι ασφαλή τα ψάρια που καταναλώνουμε;
«Όλα τα τρόφιμα μπορεί να ενέχουν κινδύνους αν δεν λαμβάνονται τα κατάλληλα προληπτικά μέτρα», τονίζει η κ. Διάκου. Η σωστή θερμική επεξεργασία –είτε επαρκές ψήσιμο είτε κατάψυξη στους προβλεπόμενους βαθμούς και για το απαιτούμενο διάστημα– εξασφαλίζει την ασφάλεια του καταναλωτή. Ο κ. Δίνας προσθέτει πως δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας, αρκεί να εφαρμόζονται οι βασικοί κανόνες πρόληψης.
Η μελέτη-καμπανάκι του ΑΠΘ και του ΕΦΕΤ
Πρόσφατη έρευνα από το ΑΠΘ και τον ΕΦΕΤ έδειξε ότι σχεδόν ένα στα τρία έτοιμα προς κατανάλωση προϊόντα ψαριού στα ελληνικά σούπερ μάρκετ περιέχουν προνύμφες του γένους Anisakis. Σε 108 δείγματα προϊόντων από άγρια αλιευμένα ψάρια που αγοράστηκαν τυχαία μεταξύ Σεπτεμβρίου και Δεκεμβρίου 2024 από έξι αλυσίδες σούπερ μάρκετ στη Θεσσαλονίκη, το 29,6% βρέθηκε θετικό σε προνύμφες της οικογένειας Anisakidae. Τα υψηλότερα ποσοστά μόλυνσης εντοπίστηκαν σε καπνιστές ολόκληρες ρέγγες (91,6%) και αλατισμένα σκουμπριά (47%). Σε σαρδέλες, τόνο και μπακαλιάρο δεν ανιχνεύτηκαν παράσιτα.
Τα προϊόντα ήταν έτοιμα προς κατανάλωση χωρίς ανάγκη θερμικής επεξεργασίας. Καμία προνύμφη δεν ήταν ορατή πριν την εργαστηριακή ανάλυση· όλες εντοπίστηκαν μετά από επεξεργασία των δειγμάτων με ειδικό οξύ και ένζυμα και ήταν νεκρές. Η μελέτη επισημαίνει ότι οι κοινές πρακτικές επεξεργασίας –όπως κάπνισμα, αλάτισμα και μαρινάρισμα– δεν εξασφαλίζουν πάντα την απενεργοποίηση των προνυμφών.
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA), για πλήρη εξουδετέρωση απαιτείται:
- κατάψυξη στους -20°C για τουλάχιστον 24 ώρες ή
- κατάψυξη στους -35°C για 15 ώρες, ή
- θέρμανση άνω των 60°C στο κέντρο της μάζας του ιστού για τουλάχιστον ένα λεπτό.
