Ποιος είπε ότι τα αντικείμενα δε λένε ιστορίες, γιατί ειδικά αυτά που έχουν βρεθεί στο Τατόι φέρουν επάνω τους μεγάλο «βάρος», ενώνοντας δύο αιώνες.
Η ψηφιοποίηση των συλλογών του Τατοΐου αποκαλύπτει γνωστά και άγνωστα, πολύτιμα αντικείμενα που «κουβαλούν» πλουσιοπάροχες… ιστορίες των βασιλικών οικογενειών. που ενώνουν δύο αιώνες, με τα σπουδαιότερα κομμάτια αναδεικνύονται στο Τμήμα «Ιστορίες» της ιστοσελίδας Tatoicollections.culture.gov.gr
Μάλιστα φέρνουν στο προσκήνιο ιστορίες τόσο της τέχνης, όσο και της τότε μόδας που έγραψε την ιστορία των ρούχων από την αρχή .
Σύμφωνα με την υπουργό Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη: «Στη συντριπτική τους πλειοψηφία τα αντικείμενα βρέθηκαν στοιβαγμένα σε εξαιρετικά κακές συνθήκες», προσθέτοντας ότι παραμένουν άγνωστα στο ευρύ κοινό..
Το βασιλικό φόρεμα
Ένα ιδιαίτερο κομμάτι της ιστορίας, είναι το αιθέριο φόρεμα «Delphos», που φτιάχτηκε ως φόρο τιμής στον Ηνίοχο των Δελφών, το οποίο κεντρίζει τα βλέμματα με την ιδιαίτερη αισθητική του αλλά και την ξεχωριστή ποιότητά του, το οποίο σχεδίασε ο καλλιτέχνης Μαριάνο Φορτούνι.
Ξεχωρίζει για το μοναδικό ροζ σομόν φόρεμα, με την μεταξωτή υφή και την ετικέτα ενός από τα πιο διάσημα ατελιέ-κέντρα τέχνης στην Φλωρεντία. Το συγκεκριμένο φόρεμα επηρέασε όλη την ιστορία της μόδας.
Ο Μάριο Φορτούνι που σχεδίασε αυτό το υπέροχο φόρεμα, δεν ήταν απλώς ένας σχεδιαστής μόδας, αλλά και ένας σημαντικός ζωγράφος.
Η μητέρα του Σεσίλια ντε Μαντράτζο προερχόταν επίσης από καλλιτεχνική οικογένεια, με τους προγόνους της να έχουν διατελέσει διευθυντές του Μουσείου Prado. Οταν, επομένως, ο Φορτούνι σχεδίασε το συγκεκριμένο φόρεμα το 1907, όπως μας πληροφορεί η ιστοσελίδα tatoicollections.culture.gr, ήταν μία απόλυτη επανάσταση, καθώς τότε οι γυναίκες φορούσαν ακόμα στενά φορέματα με κορσέδες.
Έβγαλε τις γυναίκες από τους περιορισμούς και τις έκανε να νιώθουν αισθησιακές. Φυσικά, και λογοκρίθηκε το φόρεμα Delphos, αφού ήταν για τα τότε δεδομένα αρκετά τολμηρό.
Από τις πρώτες που φόρεσαν τα Delphos ήταν η Γαλλίδα ηθοποιός Σάρα Μπερνάρ, η Αμερικανίδα χορεύτρια Ιζαντόρα Ντάνκαν και η Αμερικανίδα σοσιαλιτέ και συλλέκτρια Πέγκι Γκουγκενχάιμ.
Οταν η μόδα άρχισε να απορρίπτει τον κορσέ και να υιοθετεί πιο απαλές τουαλέτες, το Delphos έγινε πολύ δημοφιλές στην Avant-garde αριστοκρατία και έφτασε να περιλαμβάνεται ως αναφορά στα βιβλία του Μαρσέλ Προυστ.
Με αυτό το φόρεμα, η Φρειδερίκη έβαλε τέλος στην αυστηρότητα των βασιλικών τουαλετών και έκανε την δική της επανάσταση.
Ο Φορτούνι τις περισσότερες φορές έβαφε μόνος του το μετάξι, με δικές του χρωστικές ουσίες, κάνοντας κάθε φόρεμα ξεχωριστό και μοναδικό. Έτσι και το συγκεκριμένο ροζ σομόν φόρεμα ήταν μόνο για την Φρειδερίκη.
Δεν είναι τυχαίο ότι η βραβευμένη ενδυματολόγος της σειράς «Downton Abbey» χρησιμοποίησε ένα Delphos, σε μοναδικό μπλε χρώμα, για να αποδώσει με ακρίβεια το γούστο της αριστοκρατίας και τη μόδα της δεκαετίας του 1920.
Το κλειδί του Γεωργίου Α’
Οι ψηφιακές συλλογές που παρουσιάστηκαν σε ειδική ημερίδα στο Μπενάκη, αποτελεί μέρος του συνολικότερου φιλόδοξου σχεδίου που λέγεται Τατόι, το οποίο συνιστούσε και προγραμματικό έργο της κυβέρνησης. «Ο συνολικός σχεδιασμός αποσκοπεί στην ανάδειξη του κτήματος ως χώρου ιστορικής μνήμης, πολιτισμού, εκπαίδευσης, περιβαλλοντολογικής αγωγής και αναψυχής εντός του αποκατεστημένου και προστατευόμενου φυσικού τοπίου, με σεβασμό στην ιδιαίτερη φυσιογνωμία του και παράλληλη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητάς του», τόνισε χαρακτηριστικά η υπουργός Πολιτισμού, παρουσιάζοντας το έργο της ψηφιοποίησης.
«Υπό αυτό το πρίσμα, ένα μικρό αλλά ιδιαίτερα συμβολικό αντικείμενο της συλλογής, το μικρό επίχρυσο κλειδί με τα αρχικά του Γεωργίου του Α’, ο οποίος το 1872 αγόρασε το κτήμα και δημιούργησε σε αυτό όχι μόνο το σπιτικό του, αλλά και μια πρωτότυπη αγροτοκτηνοτροφική μονάδα, ξεκλειδώνει όχι μόνο το Τατόι αλλά και έναν αιώνα ελληνικής ιστορίας», υπογράμμισε η Λίνα Μενδώνη, αναδεικνύοντας τον συμβολικό ρόλο του συγκεκριμένου κλειδιού που δεσπόζει και στο εξώφυλλο του ειδικού τόμου «Ξεκλειδώνοντας τις Συλλογές Τατοΐου».
Πρόκειται για ένα κλειδί σαν αυτά του αρχιθαλαμηπόλου που παρήγγειλε ο Γεώργιος Α’ της Ελλάδας, ο οποίος βασίλεψε από τις 18 Μαρτίου του 1863 μέχρι τη δολοφονία του το 1913, σημαίνοντας την έναρξη της κατίσχυσης της ελληνικής βασιλικής οικογένειας στην Ελλάδα.
Με το πλήρες όνομα Γουλιέλμος Φερδινάνδος, ο Αδόλφος Γεώργιος έρχεται σε μια Ελλάδα που θέλει να γίνει ευρωπαϊκή, αξιοποιώντας την αρχαιοελληνική της κληρονομιά. Αναχωρεί από το λιμάνι της Κοπεγχάγης με αυτό το κλειδί-σήμα κατατεθέν της πορείας του και της συλλογής που φέρει το μονόγραμμά του ως πρίγκιπα Γουλιέλμου της Δανίας και φτάνει στας νέας Αθήνας, δηλαδή σε μια ήδη διαμορφωμένη από τον Οθωνα νεοκλασική πόλη που ορίζεται από ένα μνημείο που ενώνει συμβολικά όλη την Ευρώπη.
Τα «ιστορημένα πιάτα»
Ο Γεώργιος δεν επέλεξε τυχαία να παντρευτεί την Ολγα στοχεύοντας στη θεμελίωση της ορθόδοξης ταυτότητας, κάτι που φαίνεται από τα διάφορα τεκμήρια, όπως τα πιάτα που βρέθηκαν στους θησαυρούς του Τατοΐου. Είθισται να συνοδεύουν ιστορικά γεγονότα και συνιστούν κορυφαία ευρωπαϊκή παράδοση – δεν είναι απλώς χρηστικά ή διακοσμητικά.
Πρόκειται για τα περίφημα «ιστορημένα πιάτα», που ανήκουν στην ιταλική Αναγέννηση με την παραγωγή των Maiolica με κεραμικά σκεύη με λευκή αδιαφανή επίστρωση από κασσίτερο, στα οποία οι αγγειοπλάστες ζωγράφιζαν με έντονα χρώματα ιστορικές ή μυθολογικές σκηνές, ακόμα και οικογενειακά γεγονότα, όπως γάμους ή γεννήσεις.
Στο Τατόι έχουν εντοπιστεί αρκετά τέτοια σκεύη από φαγεντιανή, όπως το αναμνηστικό του γάμου του Γεωργίου του Α’ με την Ολγα το 1867 ή το πιάτο με τα πορτρέτα του βασιλικού ζεύγους ή η, αναμνηστική πιατέλα της ένωσης της Θεσσαλίας και της περιοχής της Αρτας με την Ελλάδα.
Ωστόσο, ο θείος της βασίλισσας Όλγας ήταν ο τσάρος της Ρωσίας, όπου η ρωσική πινελιά φαίνεται σε διάφορα αντικείμενα που βρίσκονται μέσα στις βασιλικές συλλογές.
Ο οίκος Faberge προμήθευε την τσαρική αυλή και όλες τις βασιλικές και πριγκιπικές οικογένειες της Ευρώπης με πολύτιμα αντικείμενα.
Τα ημερολόγιά της που βρέθηκαν στο Τατόι βγαίνουν στο φως σημαντικά στοιχεία για τις ελληνορωσικές διπλωματικές σχέσεις σε μια κρίσιμη φάση της ελληνικής ιστορίας, στοιχεία τα οποία μένει να αποκωδικοποιηθούν στο μέλλον.
Ανάμεσα στα αντικείμενα της Ολγας βρέθηκε και η σφραγίδα της με ναυτικό συμβολισμό, καθώς υπήρξε, μεταξύ των άλλων, και ναύαρχος του ναυτικού.
Τα αμέτρητα ταξίδια
Μαζί με τον Γεώργιο απέκτησαν οκτώ παιδιά, μεταξύ των οποίων και την Αλεξάνδρα, που παντρεύτηκε τον Παύλο της Ρωσίας, αλλά πέθανε στη γέννα. Όλοι αυτοί μαζεύονται σε διάφορα βασιλικά ανάκτορα στην Ευρώπη όπως στη Δανία, όπου επιδίδονται σε διάφορες δραστηριότητες και αθλοπαιδιές, ποδηλατάδα κ.ά.
Η Ολγα δεν χάνει ευκαιρία να επισκεφτεί τη Ρωσία, μέσω της Μαύρης Θάλασσας, και πραγματικά είναι συγκλονιστικές οι ιστορίες που μας αποκαλύπτουν τα άλμπουμ με φωτογραφίες που βρέθηκαν στο αρχείο του Τατοΐου αλλά και τα απομνημονεύματα του Χριστόφορου, που περιγράφει ένα ταξίδι με το αυτοκρατορικό τρένο μέχρι την Αγία Πετρούπολη.
Οι βασιλικές οικογένειες αύξησαν τη δημοτικότητα των ταξιδιών και έφεραν την τάση των δερμάτινων βαλιτσών και βαλιτσάκια για προϊόντα περιποίησης. Δεν αποτελούν πια μόνο πρακτικά εξαρτήματα αλλά περίτεχνα είδη πολυτελείας που φέρουν την υπογραφή σχεδιαστών όπως οι Tiffany, Cartier και Gucci που έγιναν γνωστοί μέσα από αυτή ακριβώς την παραγωγή.
Το κομμάτι της ιδιαίτερης αισθητικής μας φανερώνουν και κοσμηματοθήκες καλλυντικών που πλέον είναι σπάνια κειμήλια, τα οποία είναι στολισμένα με τα βασιλικά μονογράμματα.
Σύμφωνα με την παρουσίαση των αντικειμένων οι αρμόδιοι του υπουργείου τα χαρακτήρισαν ως «μνημεία». Γιατί, όπως τόνισε και η υπουργός:
«Μέσα από τις διαφορετικές θεματικές που υπαγορεύονται από την ίδια τη φύση των τεκμηρίων οι εξειδικευμένοι επιστήμονες που εργάζονται στην καταγραφή και την τεκμηρίωση των Συλλογών του Τατοΐου, αναδεικνύουν με οξυδέρκεια και ενάργεια ποικίλες όψεις του παλίμψηστου της ιστορικής μνήμης».
