Γράφει ο Γεώργιος Ναούμ*
Ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα του σύγχρονου ανθρώπου είναι το αίσθημα κούρασης χωρίς αιτία, που ταλαιπωρεί το 40%-60% των γυναικών και το 15-20% των ανδρών. Χαρακτηριστικό είναι το φαινόμενο, ιδίως των νεαρών γυναικών, οι οποίες ξυπνούν κουρασμένες ακόμα και μετά από καλό ύπνο.
Ένα φαινόμενο που κατά κανόνα αποδίδεται, από την ιατρική κοινότητα, σε ψυχοσωματικές διαταραχές ιδίως όταν μετά από επαναλαμβανόμενο έλεγχο δεν αναδεικνύεται κάτι παθολογικό.
Επίσης, παρατηρείται συχνά ο ίδιος ο ασθενής να πάσχει και από αδιευκρίνιστο πονοκέφαλο ή από ανεξήγητη ζάλη ή και από τα δύο συμπτώματα. Και τα τρία αυτά συμπτώματα όπως και άλλα όπως, αυχεναλγία, ραχιαλγία, αίσθημα δύσπνοιας και ταχυκαρδίας, φουσκώματα στη κοιλιά, συσχετίζονται με συγκεκριμένες δυσλειτουργίες του πεπτικού, συσχέτιση που καταγράφεται από τις πολύχρονες κλινικές μας παρατηρήσεις και τις μελέτες μας με τελευταία την δημοσιευμένη σε διεθνές Ιατρικό περιοδικό για επιστημονική διαβούλεψη.
Το αίσθημα αυτό της αδικαιολόγητης κόπωσης παρουσιάζει μεταβαλλόμενη ένταση ακόμη και στη διάρκεια της ημέρας. Να ξυπνάει κανείς βαρύς και κουρασμένος, κακόθυμος έως μελαγχολικός και κάποια στιγμή να νιώθει καλά και μετά πάλι άσχημα.
Αλλά τι είναι κόπωση;
Μιλάμε για κόπωση, όταν οι μύες του σώματος μας δυσκολεύονται να ανταποκριθούν στις συνηθισμένες ασχολίες μας. Την κατάσταση αυτή του οργανισμού την περιγράφουμε και με διάφορες άλλες εκφράσεις όπως: αδυναμία, εξάντληση, ατονία, ακεφιά κλπ. που ταξινομούν το μέγεθος του προβλήματος.
Η κόπωση μπορεί να προκληθεί, είτε από υπερβολική καταπόνηση του μυϊκού συστήματος, είτε από μειωμένη παροχή ενεργείας στους μύες, είτε από τοξικούς παράγοντες, εξωγενείς και ενδογενείς όπως οι τοξίνες που παράγουν πολλά βακτηρίδια, οι οποίες βλάπτουν τα μιτοχόνδρια, δηλαδή τα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας του μυϊκού κυττάρου. Το αποτέλεσμα αυτού είναι οι μύες να «μένουν» – κατά το κοινώς λεγόμενο – από καύσιμα, προκαλώντας αίσθημα εξάντλησης. Τελευταίες έρευνες τείνουν να κατηγοριοποιήσουν τις έννοιες κούραση (tiredness) ή κόπωση (fatigue) ή εξάντληση (exhaustion), ανάλογα με την αιτία και με την ένταση.
Σε πολλές περιπτώσεις, το αίσθημα της κούρασης είναι επίμονο και αδικαιολόγητο και δημιουργεί ιδιαίτερη ανησυχία. Μπορεί να υποδηλώνει από μια απλή δυσλειτουργία, έως ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα. Είναι σημαντικό σε τέτοιες περιπτώσεις να ζητηθεί έγκαιρα η βοήθεια του γιατρού, ώστε να αντιμετωπισθεί άμεσα η όποια διαταραχή και να προληφθεί η επιδείνωση της υγείας.
Η κόπωση διακρίνεται σε δύο μεγάλες κατηγορίες.
- Κόπωση χωρίς παθολογικά αίτια και
- Κόπωση με παθολογικά αίτια
Κόπωση χωρίς παθολογικά αίτια
Την ενδιαφέρουσα αυτή κατηγορία την διακρίνουμε σε 2 μεγάλες ομάδες: Ανεξήγητη κόπωση και Αιτιολογημένη κόπωση
Α) Ανεξήγητη κόπωση
Είναι η πλέον συχνά εμφανιζόμενη κούραση στη σύγχρονη κοινωνία και αφορά περίπου 40% των γυναικών και το 15-20% των ανδρών. Ερωτήματα που βασανίζουν ιδιαίτερα τις γυναίκες όπως: «Παρά τον καλό ύπνο ξυπνάω κουρασμένη», «Είμαι μια χαρά και ξαφνικά δεν μπορώ να πάρω τα πόδια μου», «Νιώθω κουρασμένη χωρίς να έχω κάνει τίποτε», «συνεχώς χασμουριέμαι», «Άλλοτε πετάω και άλλοτε είμαι πτώμα», «Νοιώθω μερικές φορές σαν κατάθλιψη», «Νυστάζω συνέχεια χωρίς να μου λείπει ύπνος», «Έχω Βαριά πόδια», «Έχω πιασμένες τις γάμπες μου», «Νιώθω σαν κατάθλιψη» διαμορφώνουν το πάζλ του ανεξήγητου.
Όταν η κόπωση οφείλεται σε επιβάρυνση των όρων διαβίωσης του οργανισμού μας είναι εύκολα αντιληπτό ότι πρέπει να εστιάσουμε στη διόρθωση των συνθηκών της ζωής μας. Ενίοτε χρειάζεται να επιστρατευθεί και αλλαγή της οπτικής γωνίας που βλέπουμε και αντιμετωπίζουμε τη ζωή, ενεργοποιώντας την φιλοσοφική αντίληψη, πράξη που πολλές φορές επιφέρει ανατροπή των αρνητικών συναισθημάτων.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ομάδα της ανεξήγητης κόπωσης γιατί αφορά μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού ιδίως του γυναικείου και διότι παρουσιάζεται χωρίς εμφανή λόγο. Το φαινόμενο αυτό, έχει απασχολήσει έντονα τις ανά τον κόσμο ερευνητικές ομάδες της Ιατρικής Κοινότητας.
Η αντίληψη μέχρι σήμερα του Ιατρικού σώματος για τα αίτια, αποδίδει την αδικαιολόγητη κόπωση σε ψυχοσωματικές διαταραχές, και αντιμετωπίζονται από τις αντίστοιχες Ιατρικές ειδικότητες με ανάλογα θεραπευτικά σχήματα κατά κανόνα χωρίς αποτέλεσμα.
Στην ερευνητική αυτή προσπάθεια συμμετέχει και η ομάδα μας, με σημαντικές πολύχρονες κλινικές παρατηρήσεις, που φαίνεται να δίνουν νέο διαγνωστικό προσανατολισμό και νέα αιτιολογική θεραπευτική πρόταση στο πρόβλημα της ανεξήγητης κόπωσης.
Οι μελέτες αυτές δείχνουν να υπάρχει συσχέτιση της κόπωσης με συγκεκριμένες διαταραχές του πεπτικού συστήματος. Από την τελευταία μελέτη μας που δημοσιεύτηκε στο διεθνές περιοδικό Gastroenterology research and practice, φαίνεται ότι η αδικαιολόγητη κόπωση, ο ανεξήγητος πονοκέφαλος και η αδιευκρίνιστη ζάλη συσχετίζονται με συγκεκριμένες διαταραχές του πεπτικού.
Μαζί με τα τρία αυτά κυρίαρχα συμπτώματα, συσχετίζονται με τις διαταραχές του πεπτικού και άλλα 18 συμπτώματα, μερικά από τα οποία έχουν χαρακτήρα χρόνιας νόσου και τα οποία με την νέα διαγνωστική και θεραπευτική προσέγγιση βελτιώνονται.
Με την αιτιολογική θεραπεία που εφαρμόζουμε (χωρίς παυσίπονα και ηρεμιστικά) προσφέρουμε την ίαση σε ποσοστό 85%-94% των περιπτώσεων
Β) Αιτιολογημένη κόπωση
Η κατάσταση αυτή μπορεί να οφείλεται σε:
- εξαντλητική εργασία
- μειωμένες ώρες και κακή ποιότητα ύπνου για σειρά ημερών
- εργασία σε άσχημες περιβαλλοντικές συνθήκες
- προσκόμματα και δυσεπίλυτα εργασιακά προβλήματα
- εκτροπή συνηθειών όπως κάπνισμα, ποτό, καφές
- παρατεινόμενες αντίξοες οικονομικές, κοινωνικές, συναισθηματικές, οικογενειακές συνθήκες
- και άλλα παρόμοιου τύπου περιβάλλοντα, που δαπανούν μεγάλο ενεργειακό απόθεμα με αποτέλεσμα την αίσθηση κούρασης.
Κατά κανόνα η κούραση από αυτές τις αιτίες εκλείπει μετά από καλό ύπνο, ξεκούραση και αντιμετώπιση των ενοχλημάτων.
Κόπωση με παθολογικά αίτια
Πολλά είναι τα νοσήματα που προκαλούν μεταξύ άλλων και κόπωση, και αφορούν όλα τα συστήματα. Τα κυριότερα από αυτά είναι:
- Παθήσεις κεντρικού και αυτόνομου νευρικού συστήματος
- Αιματολογικά νοσήματα
- Διαταραχές αναπνευστικού συστήματος (ΧΑΠ, Υπνική άπνοια κ.ά.)
- Ηλεκτρολυτικές διαταραχές
- Ενδοκρινικές νόσοι
- Λοιμώξεις
- Μεταβολικά νοσήματα
- Νεφρική ανεπάρκεια
- Έλλειψη βιταμινών, ιχνοστοιχείων, ενζύμων
- Καρδιακή ανεπάρκεια
- Κακοήθειες
- Κακοήθης παχυσαρκία
Στις περιπτώσεις της κατηγορίας αυτής, εύκολα η δύσκολα αποδεικνύονται τα αίτια και αντιμετωπίζονται αναλόγως από τον Γιατρό της κλασικής Ιατρικής.
Ο Γεώργιος Ναούμ είναι Παθολόγος Διευθυντής
Παθολογικής Κλινικής, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών
Διαβάστε περισσότερα άρθρα για θέματα που αφορούν την υγείας σας, εδώ
