Η παιδίατρος Όλγα Τζέτζη και ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Πρόδρομος, μιλούν για την καθημερινότητα στη Νότια Μαδαγασκάρη και το έργο που σώζει ζωές
Ρεπορτάζ: Ιορδανίδη Κατερίνα
Στη Νότια Μαδαγασκάρη, μια από τις φτωχότερες περιοχές της Αφρικής -με εξωτική ομορφιά- η καθημερινότητα είναι γεμάτη στερήσεις, ασθένειες και βαθιά ριζωμένες δεισιδαιμονίες. Εκεί, η παιδίατρος και διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ, Όλγα Τζέτζη, επικεφαλής της επιστημονικής – ανθρωπιστικής αποστολής «ΦροντίΖΩ τα παιδιά της Νότιας Μαδαγασκάρης» και ο Ορθόδοξος Επίσκοπος Τολιάρας και Νοτίου Μαδαγασκάρης, Πρόδρομος, έχουν ενώσει τις δυνάμεις τους για να σταθούν στο πλευρό των παιδιών και των οικογενειών τους. Όπως τονίζει ο ίδιος ο Επίσκοπος, μιλώντας στην Καρφίτσα, «όλα αυτά δεν θα μπορούσαν να συμβούν χωρίς την αγάπη και την εμπιστοσύνη των ανθρώπων».
Η κ. Τζέτζη, με καταγωγή από το Φλάμπουρο Φλώρινας, όπου τον Αύγουστο τιμήθηκε για το ήθος, την προσφορά και την αφοσίωσή της στην ιατρική επιστήμη, έχει αποδείξει έμπρακτα τι σημαίνει να σώζεις ζωές. Το περασμένο καλοκαίρι έγινε γνωστή σε όλη τη χώρα όταν στο αεροδρόμιο της Ρόδου έσωσε έναν τουρίστα που υπέστη ανακοπή, εφαρμόζοντας ΚΑΡΠΑ και χρησιμοποιώντας απινιδωτή.
Η ίδια μιλά με συγκίνηση για τη βράβευσή της στον τόπο της: «Είμαι συγκινημένη και βαθιά ευγνώμων για αυτή τη βράβευση, που έχει για μένα ξεχωριστή σημασία. Γι’ αυτό και αυτή η τιμή με γεμίζει περηφάνια και ευθύνη να συνεχίσω να δίνω τον καλύτερό μου εαυτό για το καλό των παιδιών και της κοινωνίας μας».
Από τη Μαδαγασκάρη μέχρι τη Ρόδο, και από το χωριό της στη Φλώρινα μέχρι τις πιο απομακρυσμένες γωνιές της Αφρικής, η ίδια έχει μάθει να παλεύει με κάθε τρόπο για την ανθρώπινη ζωή. Και όπως περιγράφει με συγκίνηση, στις αποστολές στη Νότια Μαδαγασκάρη τα περιστατικά που συναντούν είναι συχνά δραματικά. «Είχαμε πολλά περιστατικά νευροαναπτυξιακών διαταραχών που προκύπτουν στον τοκετό, επειδή οι γυναίκες γεννούν στο σπίτι και δεν έχουν τη δυνατότητα κατάλληλης φροντίδας στη συνέχεια», λέει. Θυμάται χαρακτηριστικά «παιδάκι 12 μηνών που δεν μπορούσε να καθίσει. Φυσικοθεραπείες, εργοθεραπείες είναι δυστυχώς άγνωστες λέξεις…».
«Τα δίδυμα παιδιά που θεωρούνται ”κακοτυχία”»
Πέραν όμως από τις ιατρικές δυσκολίες, οι προκαταλήψεις της τοπικής κοινωνίας κάνουν τα πράγματα ακόμη πιο σκληρά. Σε ορισμένα χωριά, όπως το Μαναντζάρε, τα δίδυμα παιδιά θεωρούνται «κακοτυχία» και συχνά χωρίζονται, με το ένα να οδηγείται στον θάνατο. «Αυτό το γεγονός ήταν από τα πιο συγκλονιστικά που μάθαμε», σημειώνει μιλώντας στην «Κ» η παιδίατρος.
Ο Επίσκοπος Πρόδρομος εξηγεί την προέλευση της απάνθρωπης παράδοσης: «Στο Μαναντζάρε υπάρχει μια ιστορία που κρατάει αιώνες. Λέγεται πως κάποτε μια βασίλισσα, εν μέσω πολέμου, άφησε τα δίδυμα παιδιά της πίσω. Όταν έστειλε τον στρατό να τα πάρει, οι κάτοικοι σκότωσαν και τα δίδυμα και τους στρατιώτες. Από τότε δημιουργήθηκε μια κατάρα, σύμφωνα με την οποία απαγορεύεται τα δίδυμα να μεγαλώνουν μαζί. Έτσι, αν δεν βρεθεί κάποιος συγγενής να πάρει το ένα παιδί, δυστυχώς το άλλο θανατώνεται. Αυτό με συγκλόνισε βαθιά όταν το έμαθα». Ο ίδιος διευκρινίζει, πάντως, ότι η πρακτική αυτή δεν συναντάται σε όλη τη Μαδαγασκάρη. «Η χώρα είναι γεμάτη ταμπού, όπου σχεδόν τα πάντα έχουν έναν συμβολικό χαρακτήρα. Όμως το έθιμο με τα δίδυμα ισχύει μόνο σε συγκεκριμένες περιοχές, εδώ στην Τολιάρ για παράδειγμα, τα δίδυμα παιδιά ζουν κανονικά».
Ωστόσο με αφορμή αυτή τη σκληρή πραγματικότητα του Μαναντζάρε γεννιέται και μία σκέψη που ίσως αγγίξει την ελληνική κοινωνία και αφορά τη διακρατική υιοθεσία:
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
«Το δημογραφικό και η υπογεννητικότητα είναι ένα μείζον θέμα στη χώρα μας. Υπάρχουν πολλά ζευγάρια στην Ελλάδα που για διάφορους λόγους δεν κατόρθωσαν να αποκτήσουν παιδιά και για αυτούς η υιοθεσία έγχρωμων παιδιών με διαδικασίες που δε θα είναι ιδιαίτερα χρονοβόρες θα είναι μια όαση ελπίδας! Σκεφτείτε την υιοθεσία ενός δίδυμου που ήταν να θανατωθεί στο Μανατζάρε και τελικά σώθηκε στο ορφανοτροφείο της Αγίας Μαρίνας… από ένα ζευγάρι άτεκνου ζευγαριού στην Ελλάδα! Διπλή χαρά, διπλή πράξη αγάπης… Γιατί όχι;», διερωτάται η κ. Τζέτζη.
Η ίδια χαρακτηρίζει ως πιο πολύτιμη εμπειρία τη ματιά των παιδιών την ώρα που τα εξέταζε: «Εκεί υπάρχουν άνθρωποι με ανάγκες και η βοήθεια πρέπει να συνεχιστεί. Αυτή η βοήθεια μπορεί να έρθει με τη μορφή εθελοντών γιατρών που θα πηγαίνουν να βοηθούν, να μεταφέρουν την εμπειρία τους στους γιατρούς εκεί και να εμπνέουν άλλους. Αυτή η αλυσίδα πρέπει να συνεχιστεί, δεν εξαντλείται με μια αποστολή». Η φτώχεια και η έλλειψη φροντίδας φέρνουν κι άλλα σοβαρά προβλήματα. Στους ενήλικες, κυρίως στις γυναίκες, η κ. Τζέτζη συναντά συνεχώς οσφυαλγίες και αυχεναλγίες, αποτέλεσμα της καθημερινής συνήθειας να σηκώνουν και να μεταφέρουν βαριά φορτία στο κεφάλι.
Η συνάντηση με τον Επίσκοπο
Η συνάντησή της με τον Επίσκοπο τον Σεπτέμβριο του 2023 ήταν, όπως λέει, «τυχαία αλλά ευλογημένη». «Λίγες κουβέντες, πληροφορίες για τις συνθήκες ζωής, την έλλειψη δωρεάν παιδείας και υγείας, ακόμη και βασικών αγαθών όπως το πόσιμο νερό, και το συγκλονιστικό γεγονός του χωρισμού των διδύμων… Ενημερώθηκα για το ιατρείο για τα υποσιτισμένα παιδιά, που τότε σίτιζε 500 και σήμερα φτάνει τα 1.500, για το ορφανοτροφείο “Αγία Μαρίνα” – καράβι σωτηρίας για τα δίδυμα που ήταν καταδικασμένα να πεθάνουν – και εμπνεύστηκα να ξεκινήσω την αποστολή. Πώς να μείνεις αδιάφορος στο εσωτερικό κάλεσμα για εθελοντισμό και ενίσχυση του έργου του Θεοφιλέστατου;».
Ο ίδιος ο Επίσκοπος Πρόδρομος μιλά για την καθημερινότητα των κατοίκων: «Η Νότια Μαδαγασκάρη είναι από τις πιο φτωχές περιοχές της Αφρικής. Έχει εξωτική ομορφιά, αλλά οι άνθρωποι δυσκολεύονται πάρα πολύ να επιβιώσουν. Μέσα σε αυτά τα έξι χρόνια δημιουργήσαμε 11 σχολεία, τώρα τελειώνουμε το 12ο, και έχουμε 7.500 μαθητές εντελώς δωρεάν – στην Αφρική δεν υπάρχει δωρεάν εκπαίδευση, ακόμη και στα κρατικά σχολεία πληρώνεις. Έχουμε δημιουργήσει μία Σχολή Πληροφορικής και μία Σχολή Αγγλικών».
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
«Οι γυναίκες γεννούν στο σπίτι με αποτέλεσμα πολλές να χάνουν τη ζωή τους»
Στον τομέα της υγείας, η δράση είναι εξίσου ουσιαστική, όπως σημειώνει: «Δημιουργήσαμε μία κλινική στην οποία εργάζονται 30 άτομα· έχουμε οδοντιατρείο, οφθαλμιατρείο, αιματολογικά εργαστήρια, ακτινολογικό κέντρο, τα φάρμακα όλα δωρεάν. Έχουμε και ένα πρόγραμμα για τα υποσιτισμένα παιδιά, που φτάνουν τα 1.500, και στις μητέρες τους δίνουμε κάθε βδομάδα το γάλα που χρειάζονται, κυρίως όταν δεν μπορούν να θηλάσουν ή όταν δεν βρίσκονται στη ζωή. Δυστυχώς, οι Μαλαγάσιοι κρατούν την παράδοση να γεννούν στο σπίτι και οι συνθήκες δεν είναι ιδανικές, με αποτέλεσμα να χάνουν τη ζωή τους πολλές γυναίκες».
Επίσης η έλλειψη πόσιμου νερού είναι εξίσου απειλητική. «Έχουμε επίσης δύο αγροτικά ιατρεία, ανοίξαμε 25 πηγάδια και διαθέτουμε μία υδροφόρα με την οποία μεταφέρουμε νερό στα χωριά», ενώ δεν υπάρχει μέριμνα από το κράτος για τους φυλακισμένους: « Δίνουμε τρεις φορές την εβδομάδα φαγητό στους 750 κρατούμενους».
Παράλληλα, το εκκλησιαστικό έργο αναπτύσσεται με ναούς αλλά και με φιλανθρωπίες: «Μέσα σε αυτά τα έξι χρόνια χτίσαμε 17 ναούς, ένα γυναικείο μοναστήρι με ντόπιες μοναχές αφιερωμένο στον Άγιο Ιωσήφ τον Ησυχαστή, ενώ έχουμε σήμερα 24 ιθαγενείς ιερείς. Έχουμε βαφτίσει 10.000 ανθρώπους και λειτουργεί ιερατικό σεμινάριο. Πηγαίνουμε σε χωριά, μοιράζουμε ρούχα και τρόφιμα».
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Για εκείνον, η ουσία βρίσκεται στην προσφορά. «Ζούμε σε μια εποχή που όλοι αναζητούμε χαρά και ειρήνη μέσα μας, αλλά δύσκολα τη βρίσκουμε. Ο Αριστοτέλης έλεγε ότι η χαρά βρίσκεται στο “δούναι” και όχι στο “λαβείν”. Πιστεύω ότι το μυστικό της ευτυχίας είναι η προσφορά. Ό,τι κρατάς μόνο για τον εαυτό σου πεθαίνει, είναι σαν τη Νεκρά Θάλασσα. Αντίθετα, όταν προσφέρεις, ακόμη και μια καλή κουβέντα, η καθημερινότητά σου βελτιώνεται. Οι άνθρωποι στην Αφρική ζουν την κάθε στιγμή, δεν έχουν άγχος για το μέλλον, όπως εμείς στον Δυτικό κόσμο που συχνά χάνουμε το παρόν περιμένοντας ένα καλύτερο αύριο».
Στο ίδιο πνεύμα, η κ. Τζέτζη τονίζει πως η προσφορά δεν σταματά στην αποστολή, αλλά συνεχίζεται μέσα από τη στήριξη όσων θέλουν να βοηθήσουν: «Όποιος θέλει να στηρίξει το αξιόλογο έργο του Θεοφιλέστατου στον τομέα της παιδείας, με το ορφανοτροφείο και τα σχολεία, της υγείας με την κλινική Ευαγγελισμός στην Τολιάρα, και της θρησκείας που αγκαλιάζει όλους τους ανθρώπους με αγάπη και φροντίδα, είναι πάντα ευπρόσδεκτος».
