Το όνομά του σύμβολο ενός σπουδαίου κινηματογράφου, αλλά και του ακμάζοντος Χόλιγουντ, ειδικά για τους παλαιότερους κινηματογραφόφιλους, καθώς πέρα από σκηνοθέτης ορισμένων αριστουργηματικών ταινιών, υπήρξε ένας από τους επιδραστικότερους μάστορες της 7ης Τέχνης, για τους μετέπειτα σημαντικούς κινηματογραφιστές όλου του κόσμου.
Ο Ότο Πρέμινγκερ, πνευματώδης, με τη σοφιστικέ προσέγγιση των θεμάτων του, τολμηρός, θίγοντας πολλές φορές θέματα ταμπού για το Χόλιγουντ και την αμερικάνικη κοινή γνώμη και ευαίσθητος, πίσω από την κινηματογραφική του κυνικότητα, θα αποκτήσει τεράστια φήμη και αναγνώριση για δυο βασικούς λόγους: Τον «δικτατορικό» χαρακτήρα του, με τον οποίο αντιμετώπιζε τους πάντες μέσα στα κινηματογραφικά πλατό – οι καυγάδες με πολλούς ηθοποιούς, που δεν άντεχαν τη σκληρή και ορισμένες φορές απαξιωτική του στάση, παροιμιώδεις – και τον περίφημο απόλυτο έλεγχο που διατηρούσε στα κινηματογραφικά του εκφραστικά μέσα και στο τελικό αποτέλεσμα των ταινιών του, κάτι πρωτόγνωρο για το Χόλιγουντ εκείνων των εποχών. Κάτι ανάλογο είχε καταφέρει μόνο ο μέγιστος Τζον Φορντ. Μάλιστα, όπως αποκαλύφτηκε, ο χαρακτηρισμός του «δικτάτορα» ή του «Ότο ο τρομερός», του άρεσε και τον τόνωσε ο ίδιος, καθώς είδε ότι του ανέβαζε τις μετοχές στο χρηματιστήριο της Μέκκας του κινηματογράφου, ενώ συνειδητοποίησε ότι μπορούσε να αποφεύγει τις παρεμβάσεις των παραγωγών.
Έχοντας θεατρικές ρίζες από τη Γερμανία και τη συνεργασία του με τον Μαξ Ράινχαρντ στο Βερολίνο, ο Πρέμινγκερ θα φέρει στο αμερικάνικο σινεμά τη διανοούμενη προσέγγιση του Ευρωπαίου καλλιτέχνη, τη διαφορετική ματιά και το μπόλιασμα του ψυχαγωγικού θεάματος με τα βαθύτερα και ουσιαστικότερα ζητήματα. Ο Αυστριακός σκηνοθέτης, μαζί με τους τεράστιους συναδέλφους του και αυτούς προερχόμενους από τη βόρεια Ευρώπη, Έρνστ Λιούμπιτς, Φριτς Λανγκ, Μπίλι Γουάιλντερ και Ρόμπερτ Σιόντμακ, προσέφεραν πολλά στον αμερικάνικο κινηματογράφο και ειδικότερα στο φιλμ νουάρ, είδος στο οποίο έγραψε τη δική του ιστορία και ειδικά με την ανεπανάληπτη «Λάουρα».
Ο Φριντς Λανγκ, που εκτός από το νουάρ, καταπιάστηκε με σχεδόν όλα τα κινηματογραφικά είδη, από δράματα, κωμωδίες και πολεμικές περιπέτειες, μέχρι γουέστερν και θρίλερ, έχει στο ενεργητικό του μια σειρά από σπουδαίες ταινίες, μαγνητίζοντας το κοινό, με το σαγηνευτικό του παιχνίδι σκοτεινών και φωτεινών χαρακτήρων και καταστάσεων, το αίσθημα της ενοχής και της αθωότητας, την αναμέτρηση ανθρώπινων ενστίκτων, της επιθυμίας, του πόθου, της ελκυστικής αμαρτίας και του καταδικασμένου έρωτα.
Όμως, ο Ότο Πρέμινγκερ, όπως σημειώνει αφιέρωμα του ΑΠΕ-ΜΠΕ, δεν βρήκε τον δρόμο του στρωμένο με ροδοπέταλα μέχρι να φτάσει στην κορυφή της σκηνοθετικής πυραμίδας, περνώντας από πολλά στάδια, συγκρούσεις και δυσκολίες, ενώ σχεδόν πάντα ο συγκρουσιακός του χαρακτήρας επηρέασε και την προσωπική του ζωή και ειδικά τις σχέσεις του με τις γυναίκες.
Από την ταπεινή Βουκοβίνα
Γεννημένος στο Βίσνιτς της Βουκοβίνας, της Αυστροουγγαρικής αυτοκρατορίας, από Εβραίους γονείς, θα μεγαλώσει σε καλές συνθήκες, μαζί με τον μικρότερο αδελφό του Ίνγκβαλντ, παραγωγό και της διάσημης αντιπολεμικής ταινίας «MASH». Με την έναρξη του Μεγάλου Πολέμου, η οικογένειά του έφυγε από τη Βουκοβίνα, για να εγκατασταθεί στο Γκρατς, όπου ο πατέρας του εξασφάλισε τη θέση του εισαγγελέα. Ο 10χρονος Ότο, θα γραφτεί σε ένα καθολικό σχολείο, στο οποίο δεν είχε θέση η εβραϊκή θρησκεία. Ο πατέρας του τον επόμενο χρόνο θα κληθεί στη Βιέννη για μια ζηλευτή θέση, ως γενικός εισαγγελέας, που αρχικά αρνήθηκε, διότι του ζητήθηκε να ασπαστεί τον καθολικισμό. Τελικά, ένα χρόνο μετά θα εγκατασταθούν στη Βιέννη, όπου ο Ότο το 1928 θα αποκτήσει πτυχίο νομικής.
Το μικρόβιο του θεάτρου και ο Μαξ Ράινχαρντ
Το μικρόβιο του θεάτρου θα μπει στον Πρέμινγκερ από την εφηβεία του, θέλοντας να γίνει ηθοποιός. Γρήγορα θα αρχίσει να ανεβάζει και τις δικές του παραστάσεις και να χάνει όλο και περισσότερα μαθήματα του σχολείου. Ωστόσο, ταυτόχρονα με τις θεατρικές του ασχολίες θα συνεχίσει τις σπουδές του και θα πάρει το πτυχίο της νομικής, θέλοντας να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις του πατέρα του, που είχε αποκτήσει ένα μεγάλο δικό του δικηγορικό γραφείο στη Βιέννη, μετά τον πόλεμο.
Όταν ο περίφημος Μαξ Ράινχαρντ ανακοίνωσε τη δική του θεατρική εταιρεία, ο Πρέμινγκερ, ακόμη ανήλικος, θεώρησε ότι αυτό ήταν ένα κάλεσμα του πεπρωμένου για το θεατρικό του μέλλον. Μετά από επίμονες προσπάθειές του θα βρεθεί δίπλα στον διάσημο Αυστριακό σκηνοθέτη ως μαθητευόμενος. Οι δυο τους θα αναπτύξουν μια σχέση μέντορα και προστατευόμενου και θα γίνουν φίλοι. Ο Πρέμινγκερ, ωστόσο θα εγκαταλείψει τον μέντορά του, για να χαράξει τον δικό του δρόμο, έχοντας αποκτήσει μία αναγνωρισιμότητα από τη σχέση του με τον διάσημο θεατράνθρωπο.
Πρώτη ταινία και πρώτος γάμος
Το 1930, ένας πλούσιος βιομήχανος από το Γκρατς, που είχε το ψώνιο του παραγωγού, θα του προτείνει να σκηνοθετήσει μια ταινία, το αισθηματικό δράμα «Die große Liebe». Ο Πρέμινγκερ, που δεν είχε το ίδιο πάθος με το θέατρο για το σινεμά, θα δεχθεί να τη γυρίσει και παραδόξως θα αποσπάσει θετικές κριτικές, ενώ ταυτόχρονα συνέχισε να σκηνοθετεί στο θέατρο, φτάνοντας τις 26 παραστάσεις στο ενεργητικό του αν και αρκετά νέος. Το 1931 θα κάνει και τον πρώτο του γάμο, από τους τρεις συνολικά, με την Μάριον Μιλ, την οποία παντρεύτηκε μισή ώρα μετά την οριστικοποίηση του διαζυγίου της.
Η πρόταση από Αμερική και η σύγκρουση
Το 1935, θα δεχθεί από τον Αμερικάνο παραγωγό Τζόζεφ Σενκ, γνωστό κυνηγό ταλέντων, πρόταση να ενταχθεί στη Twentieth Century-Fox, κάτι που αποδέχθηκε μέσα σε λίγα λεπτά. Αφού γυρίσει μία κωμωδία, με πρωταγωνιστή τον Λόρενς Τίμπετ, μέσα στην προγραμματισμένη προθεσμία και χωρίς να βγει από τον προϋπολογισμό – κάτι για το οποίο έχαιρε ιδιαίτερης εκτίμησης στο Χόλιγουντ – θα κληθεί το 1937 από τον περίφημο παραγωγό του Χόλιγουντ Ντάριλ Ζανούκ να σκηνοθετήσει την ταινία «Kidnapped». Ο περιβόητος τσακωμός τους θα αφήσει άνεργο τον Πρέμινγκερ και θα τον στείλει στο Μπρόντγουεϊ, όπου θα γνωρίσει τον θρίαμβο.
Η ανεπανάληπτη «Λάουρα»
Έπειτα από μία σειρά ταινιών, που πέρασαν αδιάφορα στο κοινό, θα έρθει η μεγάλη στιγμή για τον Πρέμινγκερ, καθώς θα αντικαταστήσει τον Ρόμπερτ Μαμούλιαν, στα γυρίσματα ενός νουάρ β διαλογής, όπως ήταν αρχικά σχεδιασμένο. Πρόκειται για την «Λάουρα», που τον έφερε σε σύγκρουση με όλα τα μέλη της παραγωγής και μετά από πολλές περιπέτειες, το 1944 θα παραδώσει το κορυφαίο και ανεπανάληπτο φιλμ νουάρ του σινεμά.
Ένα εμβληματικό, όσο και έντονα υποβλητικό και στιλάτο φιλμ, γύρω από έναν αστυνομικό που ερευνά τη δολοφονία της πανέμορφης Λόρα, μαγεύεται από έναν πίνακά της και ξαφνικά τη βλέπει ζωντανή. Μία απαράμιλλης γοητείας ταινία, τολμηρότατη για τη διφορούμενη, έως και διαστροφική, φύση των πρωταγωνιστών. Ένα φιλμ τομή στο νουάρ, που συνοδεύεται από το αξέχαστο σάουντρακ του Ντέιβιντ Ράκσιν και βραβεύτηκε δικαιολογημένα με το Όσκαρ φωτογραφίας.
Νταής με τη λογοκρισία
Ο Πρέμινγκερ, που θα καταστεί άμεσα ως ένας από τους κορυφαίους σκηνοθέτες του Χόλιγουντ, θα συνεχίσει να τσακώνεται με τους πάντες, ο Λόρενς Ολιβιέ – ένας από τους πολλούς ηθοποιούς που θα δεχθούν το μένος του, θα τον χαρακτηρίσει «νταή» – και να γυρίζει υπέροχες ταινίες. Αρκετές απ’ τις οποίες είχαν και μεγάλα προβλήματα με τη λογοκρισία, καθώς οι ταινίες του μιλούσαν για θέματα ταμπού, όπως ήταν ο αλκοολισμός, τα ναρκωτικά, η σεξουαλική κακοποίηση και άλλα.
Ανατομία ενός Εγκλήματος
Το 1955 θα γυρίσει ακόμη ένα φιλμ, που θα έχει προβλήματα με τη λογοκρισία, το υπέροχο μελόδραμα «Ο Άνθρωπος με το Χρυσό Χέρι», καθώς ο πρωταγωνιστής και νικητής των Όσκαρ, Φρανκ Σινάτρα, υποδύεται έναν εξαρτημένο από τα ναρκωτικά. Το 1959 θα σκηνοθετήσει την αριστουργηματική «Ανατομία Ενός Εγκλήματος», μία από τις καλύτερες δικαστικές ταινίες όλων των εποχών, με έναν ανεπανάληπτο Τζίμι Στιούαρτ, που ήταν υποψήφια για επτά Όσκαρ.
Το πανέμορφο φιλμ, που είχε και πάλι προβλήματα με τη λογοκρισία, σφύζει από αφηγηματική ένταση και συγχρόνως αποτυπώνει με πρωτοφανή ρεαλισμό τα γεγονότα – μιας δικαστικής διαμάχης σχετικής με τον βιασμό μίας γυναίκας από έναν στρατιωτικό, ενώ ταυτόχρονα μας χαρίζει κι ένα από τα ωραιότερα σαρκαστικά φινάλε του σινεμά.
Ο Ντράμπο και η στρίπερ
Ο Πρέμινγκερ, που επέβαλε το όνομα του σεναριογράφου Ντάλτον Τράμπο, γνωστού αριστερού και μαυρισμένου από τη Μακαρθική συμμορία – στους τίτλους της ταινίας του «Έξοδος», θα είναι υπέρμαχος φιλελεύθερων προοδευτικών ιδεών, αναδεικνύοντας τολμηρά κοινωνικά θέματα ταμπού, αλλά θα έχει και μεγάλη ιστορία ερωτικών περιπετειών, με πιο γραφική εκείνη της σχέσης του με τη σέξι ηθοποιό – στρίπερ, Τζίπσι Ρόουζ Λι, που θα μπορούσε να γίνει και κινηματογραφικό σενάριο.
Όρθιος
Ο Ότο Πρέμινγκερ, που θα αφήσει τον μάταιο τούτο κόσμο, στις 23 Απριλίου του 1986, χτυπημένος από τον καρκίνο, θα μείνει στην κινηματογραφική ιστορία ως ένας από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες, «τύραννος» στα πλατό και με ιδιαίτερες ευαισθησίες στα κοινωνικά ζητήματα και στην ευαλωτότητα των ανθρώπων, που κατάφερε να αντιμετωπίσει όρθιος τους παραγωγούς του Χόλιγουντ και να καταστεί άτυπος μέντορας σημαντικών δημιουργών.
