Ένα από τα πιο οξυμένα κοινωνικά ζητήματα της εποχής —η πρόσβαση σε προσιτή στέγη— επανέρχεται στο προσκήνιο μέσα από άρθρο του Γρηγόρη Δημητριάδη στο athensvoice.gr, ο οποίος καταθέτει μια συνολική οπτική για το πώς η Ελλάδα μπορεί να αντιμετωπίσει μια κρίση που πλέον δεν αφορά μόνο την εγχώρια πραγματικότητα, αλλά έχει λάβει παγκόσμιες διαστάσεις. Με αφορμή τις ασφυκτικές πιέσεις που δέχονται τα ελληνικά νοικοκυριά από τις τιμές των ενοικίων και την έλλειψη διαθέσιμων κατοικιών, ο Δημητριάδης επιχειρεί να μετατοπίσει τη συζήτηση από το «τι φταίει» στο «τι πρέπει να γίνει», αναδεικνύοντας έναν πλήρη κατάλογο παρεμβάσεων που, όπως υποστηρίζει, μπορούν να οδηγήσουν σε πραγματική λύση.
Παγκόσμια κρίση, όχι ελληνική εξαίρεση
Στο άρθρο του ο Δημητριάδης ξεκινά από μια διαπίστωση που συχνά παραβλέπεται στη δημόσια συζήτηση: η στεγαστική πίεση δεν αφορά αποκλειστικά την Ελλάδα. Αντιθέτως, χώρες με ισχυρές οικονομίες —όπως οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και αρκετά μέλη της Ε.Ε.— βρίσκονται αντιμέτωπες με εκρηκτική αύξηση των τιμών και δραματικές ελλείψεις κατοικιών.
Φέρνει συγκεκριμένα παραδείγματα:
- Ολλανδία: ο νικητής των εκλογών Ρομπ Γέτεν προτάσσει την κατασκευή «δέκα νέων πόλεων» για κάλυψη έλλειψης 400.000 κατοικιών.
- ΗΠΑ: από Νέα Υόρκη μέχρι Βιρτζίνια, νέες πολιτικές επιδιώκουν πάγωμα ενοικίων, κίνητρα για προσιτή στέγη και προγράμματα όπως το «Affordable Virginia Plan».
- Λευκός Οίκος: εξετάζει ακόμη και στεγαστικά δάνεια 50ετούς διάρκειας, ως ριζοσπαστική απάντηση στην κρίση.
Ο Δημητριάδης τονίζει ότι αυτή η διεθνής τάση δείχνει πως το πρόβλημα χρειάζεται πολιτικό θάρρος, καινοτόμες λύσεις και πολύπλευρο σχεδιασμό.
Η ελληνική πραγματικότητα: υψηλό κόστος και χαμηλή οικοδομική δραστηριότητα
Περνώντας στην Ελλάδα, το άρθρο παραθέτει ευρήματα που αποτυπώνουν το εύρος της κρίσης. Σύμφωνα με μελέτη της Τράπεζας της Ελλάδος, το στεγαστικό κόστος απορροφά το 35,5% των εισοδημάτων, το υψηλότερο ποσοστό στην Ευρώπη. Μόνο στην Αττική, ένα στα τέσσερα ακίνητα παραμένει κλειστό, είτε λόγω τραπεζικών χαρτοφυλακίων είτε λόγω καθυστερήσεων από servicers.
Στο πρόβλημα προστίθεται και η κάθετη πτώση της οικοδομικής δραστηριότητας: το πρώτο εξάμηνο του 2025, οι οικοδομικές άδειες υποχώρησαν κατά 14%, η επιφάνεια των οικοδομών κατά 24% και ο συνολικός όγκος κατά 17,7%. Για τον Δημητριάδη, αυτή η αποψίλωση της παραγωγής νέας κατοικίας είναι ο κεντρικός λόγος που η αγορά «στεγνώνει» και τα ενοίκια ανεβαίνουν.
Το κλειδί: αύξηση προσφοράς, και μάλιστα γρήγορα
Το βασικό μήνυμα του άρθρου είναι σαφές: χωρίς αύξηση της προσφοράς κατοικιών, το πρόβλημα δεν λύνεται. Με ένα χαρακτηριστικό λογοπαίγνιο, ο Δημητριάδης παραφράζει το γνωστό σύνθημα «drill, baby, drill» και προτείνει έναν νέο ρυθμό για τη χώρα: «build, baby, build».
Αυτό σημαίνει:
- ταχεία ανέγερση νέων κατοικιών,
- χρήση νέων τεχνολογιών κατασκευής,
- αξιοποίηση ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών εργαλείων,
- απλοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης.
Επισημαίνει μάλιστα ότι η κοινωνική αντιπαροχή και οι παρεμβάσεις στα κλειστά ακίνητα μπορούν να λειτουργήσουν πολλαπλασιαστικά.
Ευρωπαϊκά εργαλεία που αλλάζουν το τοπίο
Ο Δημητριάδης αναφέρεται εκτενώς σε δύο μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες:
- Το Housing Tech της EIB
Πρόγραμμα 9,2 δισ. ευρώ για ποιοτικές, ενεργειακά αποδοτικές κατοικίες με τη χρήση ψηφιακών μοντέλων και νέων τεχνικών κατασκευής. - Οι 75 συστάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλευτικού Συμβουλίου Στέγασης
Με κέντρο το μοντέλο «Στέγαση Πρώτα», που προωθεί μόνιμη κατοικία αντί προσωρινών λύσεων.
Όπως αναφέρει, εφόσον συνδυαστούν με απλούστερες διαδικασίες και σοβαρή συνεργασία με τις τράπεζες για νέα στεγαστικά προϊόντα, μπορούν να αποτελέσουν μοχλό μιας νέας οικοδομικής «άνοιξης».
Κλειδί τα κλειστά ακίνητα και ο επαναπροσδιορισμός του Airbnb
Το άρθρο υπογραμμίζει ότι η καταγραφή και ενεργοποίηση των κλειστών κατοικιών είναι απαραίτητη. Στα χέρια τραπεζών και servicers υπάρχουν χιλιάδες ακίνητα που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν, εφόσον υπάρξει συντονισμένη πολιτική πίεση και επιτάχυνση των διαδικασιών.
Παράλληλα, θέτει θέμα αναθεώρησης του status των Airbnb, ώστε να επιστρέψουν περισσότερες κατοικίες στη μακροχρόνια αγορά, καθώς και περιορισμό της Golden Visa όπου αυτή αυξάνει τις πιέσεις.
Η Ελλάδα μπορεί να γίνει πρωτοπόρος — αν το τολμήσει
Ο Δημητριάδης κλείνει το άρθρο υποστηρίζοντας πως η χώρα έχει τη δυνατότητα να μετατραπεί σε ευρωπαϊκό case study εφόσον επιλέξει συνεκτικό σχέδιο, συντονισμό και καθαρή πολιτική βούληση. Η στεγαστική κρίση, σημειώνει, δεν είναι μόνο οικονομικό ζήτημα αλλά θέμα αξιοπρέπειας και κοινωνικής συνοχής, επικαλούμενος και την αναφορά της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ότι «η κατοικία αφορά το μέλλον της Ευρώπης».
