Νέα εποχή για την ελληνική ακτοπλοΐα
Σε φάση μεγάλων αλλαγών εισέρχεται η ελληνική ακτοπλοΐα, με την κυβέρνηση να δρομολογεί επενδύσεις άνω του 1 δισ. ευρώ για τον πράσινο εκσυγχρονισμό του στόλου και την αναβάθμιση των υπηρεσιών στις άγονες γραμμές.
Μέσω ευρωπαϊκών πόρων και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων σχεδιάζεται η χρηματοδότηση νέων ναυπηγήσεων, ενεργειακών αναβαθμίσεων και μεγάλων μετασκευών, ενώ οι νέες τετραετείς συμβάσεις στις επιδοτούμενες γραμμές υπόσχονται σταθερά δρομολόγια, κοινωνικές παροχές για τους νησιώτες και μεγαλύτερη πρόσβαση σε κεφάλαια για τις ακτοπλοϊκές εταιρείες. Από το ποσό για τον πράσινο εκσυγχρονισμό του ακτοπλοϊκού στόλου, η δημόσια στήριξη θα ανέλθει στα 300 εκατ. ευρώ και θα προέλθει από το Ταμείο Εκσυγχρονισμού, που χρηματοδοτείται από τα έσοδα του Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ETS) και κάθε χρόνο θα ανανεώνεται.
Οι δράσεις που θα ενταχθούν στο πρόγραμμα ανανέωσης των πλοίων της ακτοπλοΐας στοχεύουν στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα CO₂ και στην αναβάθμιση της ενεργειακής απόδοσης των πλοίων, ενισχύοντας παράλληλα τη βιωσιμότητα των θαλάσσιων μεταφορών.
Όπως σημειώνει το ΑΠΕ-ΜΠΕ, πρόκειται για τρεις κατηγορίες παρεμβάσεων και αφορούν νέες ναυπηγήσεις, ενεργειακή αναβάθμιση υφιστάμενων πλοίων και μεγάλες μετασκευές. Καθώς τα χρήματα από το Ταμείο Εκσυχρονισμού θα συγκεντρώνονται σταδιακά έως το 2032, προβλέπεται ενδιάμεση χρηματοδότηση μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, που μπορεί να καλύψει άμεσα τη δημόσια συνεισφορά και να προσφέρει χαμηλότοκα δάνεια έως 700 εκατ. ευρώ.
Ο συνδυασμός επιχορηγήσεων και δανεισμού θα κινητοποιήσει ιδιωτικά και ευρωπαϊκά κεφάλαια για να εκσυγχρονιστεί ο στόλος και να δοθεί ώθηση στη ναυπηγική βιομηχανία της χώρας.
Χρηματοδοτική «ανάσα» ζητούν οι μικρές ακτοπλοϊκές
Πάντως η πρόσβαση στη χρηματοδότηση παραμένει αυτή τη στιγμή η μεγαλύτερη πρόκληση για την ελληνική ακτοπλοΐα, ειδικά για τις μικρές και μονοβάπορες εταιρείες, που αδυνατούν να απευθυνθούν σε τράπεζες για την κατασκευή νέων πλοίων χωρίς ισχυρές εγγυήσεις ή συμβάσεις δημόσιας υπηρεσίας (άγονες γραμμές). Σύμφωνα με στελέχη της ακτοπλοϊκής αγοράς, το επιχειρηματικό περιβάλλον είναι ιδιαίτερα σκληρό και, όπως επισημαίνεται, απαιτείται μηχανισμός επιχειρηματικής υποστήριξης.
Στελέχη της ακτοπλοϊκής αγοράς προτείνουν τη δημιουργία ενός νέου ειδικού Ταμείου, στο οποίο θα έχουν πρόσβαση όλες οι ακτοπλοϊκές εταιρείες βάσει ξεκάθαρων κανόνων και κριτηρίων, αφού το Ευρωπαϊκό Ταμείο Εκσυγχρονισμού θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση, κατευθύνοντας πόρους σε σχέδια ανανέωσης στόλου.
Το μεγαλύτερο «αγκάθι» είναι η κάλυψη των ιδίων κεφαλαίων, καθώς ο τραπεζικός δανεισμός, αν και υπάρχει, δεν καλύπτει ποτέ το 100% του κόστους μετάβασης. Ένα νέο ταμείο θα πρέπει να δομηθεί με τρόπο που να αντλεί χρήματα από ευρωπαϊκούς πόρους και πιθανώς από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, διοχετεύοντάς τα στη συνέχεια μέσω τραπεζικών προϊόντων.
Σημειώνεται επίσης ότι από το ΕΣΠΑ 2021-2027 έχει ήδη εξασφαλιστεί ένα κονδύλι 80 εκατ. ευρώ για το «πρασίνισμα» της ακτοπλοΐας, ωστόσο η Ε.Ε. ζητά κάθε εκταμίευση να θεωρείται δημόσια επένδυση στο πλαίσιο Σύμπραξης Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) – κάτι που, όπως σημειώνεται, είναι δύσκολο να εφαρμοστεί στην πράξη επιχειρηματικά. Παρ’ όλα αυτά, τα κονδύλια αυτά παραμένουν διαθέσιμα και μπορούν να αξιοποιηθούν εφόσον υπάρξει το κατάλληλο πλαίσιο.
Νέα εποχή στις άγονες γραμμές με τετραετείς συμβάσεις
Στο μεταξύ μια νέα εποχή στα θαλάσσια δρομολόγια των άγονων γραμμών εγκαινιάζει ο πρόσφατος διαγωνισμός του υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, ο οποίος για πρώτη φορά αποκτά τετραετή διάρκεια και συνολικό ύψος χρηματοδότησης περίπου 668 εκατ. ευρώ. Ήδη, το Συμβούλιο Ακτοπλοϊκών Συγκοινωνιών γνωμοδότησε και ολοκλήρωσε σε δύο συνεδριάσεις του το θέμα της κάλυψης των γραμμών για τις ανάγκες που υπάρχουν ενώ σύμφωνα με πληροφορίες, ελήφθη και η σχετική υπογραφή από τον αρμόδιο υπουργό Ναυτιλίας Βασίλη Κικίλια, ο οποίος έχει δικαίωμα αλλαγών και τροποποιήσεων. Παράλληλα, αναμένεται η έγκριση της χρηματοδότησης από το συναρμόδιο υπουργείο, ο έλεγχος από την Ευρωπαϊκή Ένωση και στη συνέχεια η ανάρτηση των προκηρύξεων στη διαύγεια.
Για τους νησιώτες, η νέα διαδικασία σημαίνει σταθερά και αξιόπιστα δρομολόγια, αλλά και πρόσθετες κοινωνικές παροχές καθώς από τις εταιρείες έχει ζητηθεί να παρέχουν επιπλέον δωρεάν μετακινήσεις -με συνοδό και όχημα- για νεφροπαθείς, καρκινοπαθείς και ΑμεΑ άνω του 67% δύο φορές τον μήνα, έκπτωση 50% για τρίτεκνες οικογένειες και συνταξιούχους του ΝΑΤ, δωρεάν εισιτήρια για αθλητές ερασιτεχνικών σωματείων, καθώς και δωρεάν μετακινήσεις για στελέχη του Λιμενικού Σώματος από και προς την υπηρεσία τους.
Ιδιαίτερη θέση στο πρόγραμμα κατέχει η τριετής γραμμή ro-ro Κερατσίνι – Μεστά – Σίγρι – Αλεξανδρούπολη, στο πλαίσιο της οποίας θα μεταφέρονται δωρεάν 70 νταλίκες εβδομαδιαίως με προορισμό τον Έβρο, συμβάλλοντας στην ανασυγκρότηση της περιοχής μετά την καταστροφική πυρκαγιά του 2023. Η καινοτόμος αυτή πρόταση, που στηρίζεται σε πολυτροπικές μεταφορές, αποσκοπεί στη μείωση του κόστους για την κοινωνία και τις επιχειρήσεις, αλλά και στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος.
Σημειώνεται ότι οι νέες τετραετείς συμβάσεις για τις ακτοπλοϊκές εταιρείες, φέρνουν προβλεψιμότητα και οικονομική ασφάλεια, επιτρέποντας επενδύσεις για εκσυγχρονισμό στόλου και συμμόρφωση με τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις. Με την πολυετή διάρκεια οι εταιρείες θα μπορούν να απευθύνονται πιο εύκολα σε τραπεζικά ιδρύματα και να εξασφαλίζουν χρηματοδότηση για τον εκσυγχρονισμό και το «πρασίνισμα» των πλοίων τους.
Επισημαίνεται ότι αυτή τη στιγμή 24 μικρές ακτοπλοϊκές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον χώρο, κυρίως σε άγονες και ενδονησιωτικές γραμμές, δεν μπορούν να αντλήσουν χρηματοδότηση εξαιτίας των περιορισμένων ιδίων κεφαλαίων και της έλλειψης εταιρικής διαφάνειας. Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Ναυτιλίας, ετησίως 57 πλοία επιδοτούνται για την εξυπηρέτηση 73 γραμμών – 22 που συνδέουν νησιά με την ηπειρωτική χώρα και 51 ενδονησιωτικές – διασφαλίζοντας πως ακόμη και τα πιο απομακρυσμένα νησιά παραμένουν συνδεδεμένα με τον κορμό της χώρας.
Ο υπουργός Ναυτιλίας, Βασίλης Κικίλιας, σε πρόσφατη ανάρτησή του στο Χ έχει τονίσει ότι «η νησιωτικότητα δεν αποτελεί μειονέκτημα, αλλά συγκριτικό πλεονέκτημα», υπογραμμίζοντας τη δέσμευση της κυβέρνησης να στηρίζει έμπρακτα τους κατοίκους και τις ανάγκες τους.
