Το σχέδιο για να σταματήσει η έμφυλη και ενδοοικογενειακή βία – Αποκαλυπτικά τα στοιχεία που παρουσίασε ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη Μιχάλης Χρυσοχοΐδης: Περίπου 5.000 panic buttons ετησίως, 19.500 δικογραφίες στο φετινό δεκάμηνο και 12.150 συλλήψεις για βία κατά των γυναικών, ενώ τις 30.500 έχουν φτάσει οι κλήσεις στο 100
Σύμφωνα με την Political και το ρεπορτάζ του Χρήστου Μυτιλινιού, κάθε μέρα 137 γυναίκες και κορίτσια δολοφονούνται στον πλανήτη από συντρόφους ή μέλη της οικογένειάς τους. Το 2024 83.000 γυναίκες και κορίτσια δολοφονήθηκαν σκόπιμα· από αυτές το 60% -περίπου 50.000 άνθρωποι- σκοτώθηκε από τα χέρια συντρόφων ή συγγενών. Δηλαδή, σχεδόν κάθε 10 λεπτά μια γυναίκα ή ένα κορίτσι χάνει τη ζωή του μέσα στο ίδιο του το σπίτι.
Η έκθεση του ΟΗΕ για τις γυναικοκτονίες του 2025 προειδοποιεί πως, παρά τη μικρή αριθμητική μείωση σε σχέση με το 2023, «η μεταβολή δεν υποδεικνύει αληθινή μείωση»: το σπίτι παραμένει ο πιο επικίνδυνος χώρος για τις γυναίκες και τα κορίτσια.
Εθνικό Σχέδιο Δράσης
Μέσα σε αυτό το σκοτεινό διεθνές φόντο η κυβέρνηση Μητσοτάκη την περίοδο 2019-2025 επιχείρησε να υψώσει ένα πολύπλευρο «τείχος προστασίας». Κεντρική ραχοκοκαλιά αποτελεί το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ισότητα των Φύλων 2021-2025, όπου ο πρώτος άξονας είναι η πρόληψη και καταπολέμηση της έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας. Πάνω σε αυτό το πλαίσιο χτίστηκε ένα νομοθετικό και επιχειρησιακό πακέτο που «πιάνει» από την εργασία και το σχολείο μέχρι το αστυνομικό τμήμα και τα δικαστήρια.
Ο ν. 4808/2021 κυρώνει τη Σύμβαση 190 της ΔΟΕ και θεσπίζει, για πρώτη φορά τόσο καθαρά, πλαίσιο για τη βία και την παρενόχληση στην εργασία, με έμφαση στην έμφυλη και σεξουαλική παρενόχληση. Οι εργοδότες υποχρεώνονται σε πολιτικές πρόληψης, σε εσωτερικά κανάλια καταγγελιών και σε προστασία όσων μιλούν.
Ο ν. 5090/2024 αλλάζει ριζικά τον ν. 3500/2006 για την ενδοοικογενειακή βία: διευρύνει τον κύκλο των προστατευόμενων προσώπων, καθιερώνει αυτεπάγγελτη δίωξη για τον πυρήνα των αδικημάτων, ενισχύει τα περιοριστικά μέτρα (απομάκρυνση δράστη, απαγόρευση προσέγγισης) και θωρακίζει ιδιαίτερα τα ανήλικα θύματα. Η Εγκύκλιος 6/2024 της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου έρχεται να «δέσει» το πλαίσιο, ζητώντας από εισαγγελείς και δικαστές άμεση κίνηση διαδικασιών και ενεργοποίηση όλων των μέσων προστασίας.
Παράλληλα, το υπουργείο Παιδείας έχει εντάξει στα Εργαστήρια Δεξιοτήτων την ισότητα των φύλων, τον σεβασμό και την πρόληψη της βίας, ενώ στα σχολεία υπηρετούν χιλιάδες ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί. Οι εκπαιδευτικοί έχουν πλέον ρητή υποχρέωση ενημέρωσης εισαγγελέα όταν υποψιάζονται ενδοοικογενειακή κακοποίηση μαθητών, ώστε η σιωπή να μην καλύπτει εγκλήματα πίσω από κλειστές πόρτες.
Αύξηση καταγγελιών
Στο πεδίο η μάχη δίνεται κυριολεκτικά μέρα με τη μέρα. Χθες ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη Μιχάλης Χρυσοχοΐδης χαρακτήρισε το φαινόμενο «τραγικό» και διαχρονικό, σημειώνοντας όμως πως «αυτό που με ενθαρρύνει είναι ότι αυξάνονται οι καταγγελίες, μιλούν οι γυναίκες». Σημείωσε ότι περίπου μία στις τρεις γυναίκες που απευθύνονται στην Αστυνομία εγκαθιστά στο κινητό της το panic button, το ψηφιακό κουμπί άμεσης ειδοποίησης της ΕΛΑΣ. Σήμερα λειτουργούν περίπου 5.000 panic buttons ετησίως, με το μέτρο να επεκτείνεται συνεχώς.
Τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά: το 2024 η Αστυνομία συνέταξε 18.500 δικογραφίες και προχώρησε σε 11.400 συλλήψεις για ενδοοικογενειακή βία, ενώ στο φετινό δεκάμηνο οι δικογραφίες έχουν ανέβει στις 19.500 και οι συλλήψεις στις 12.150. Οι κλήσεις στο 100 από 27.000 πέρυσι έχουν φτάσει ήδη τις 30.500, δείχνοντας ότι όλο και περισσότερες γυναίκες παίρνουν τηλέφωνο, ζητούν βοήθεια, «σπάνε» τον φόβο. «Πολλοί από αυτούς είναι προφυλακισμένοι», σημείωσε ο υπουργός, εστιάζοντας και στην αυστηροποίηση της ποινικής αντιμετώπισης.
Το επιχειρησιακό σκέλος συμπληρώνουν τα 63 Γραφεία Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας της ΕΛΑΣ με ειδικά εκπαιδευμένα στελέχη και θυματοκεντρικά πρωτόκολλα, αλλά και το εργαλείο εκτίμησης κινδύνου Risktool, που βοηθά να αξιολογείται εγκαίρως η πιθανότητα υποτροπής ή ακόμη και γυναικοκτονίας. Δίπλα σε αυτά, το δίκτυο της Γενικής Γραμματείας Ισότητας -με τη Γραμμή SOS 15900, τα Συμβουλευτικά Κέντρα και τους Ξενώνες Φιλοξενίας- λειτουργεί ως κοινωνική γέφυρα: από την πρώτη κλήση μέχρι τη στέγη, την ψυχοκοινωνική στήριξη και την επανένταξη στην εργασία.
Το πολιτικό μήνυμα
Προχθές στο Θέατρο Αλίκη η εκδήλωση με σύνθημα «Ενώνουμε δυνάμεις για να σπάσουμε τον κύκλο της βίας» ένωσε στο ίδιο πάνελ κυβέρνηση, ΕΛΑΣ, δικαιοσύνη, επιστημονικούς φορείς και ΜΚΟ, με τη Δόμνα Μιχαηλίδου, τον Άκη Σκέρτσο, την Έλενα Ράπτη και τον Γιώργο Φλωρίδη να παρουσιάζουν το ολοκληρωμένο πλαίσιο πρόληψης, προστασίας και τιμωρίας, ενώ χθες ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης μίλησε για «ένα διαρκές χρέος που αφορά όλους μας» και ξεκαθάρισε ότι «η βία δεν είναι ποτέ ιδιωτική υπόθεση».
Τα διεθνή στοιχεία του ΟΗΕ δείχνουν πως η γυναικοκτονία παραμένει παγκόσμια μάστιγα. Το στοίχημα για το Μαξίμου είναι το «τείχος προστασίας» που οικοδομήθηκε την περίοδο 2019-2025 να μην είναι μόνο ένα δίκτυο αριθμών και διατάξεων, αλλά μια πραγματική ασπίδα για κάθε γυναίκα που βρίσκει το θάρρος να μιλήσει στο σπίτι, στη δουλειά, στο διαδίκτυο.
