Η Κριστίν Λαγκάρντ έστειλε αυστηρό μήνυμα προς τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, τονίζοντας ότι η Ευρώπη πρέπει να προσαρμοστεί επειγόντως στο νέο γεωοικονομικό τοπίο που χαρακτηρίζεται από ενισχυμένο προστατευτισμό και υποχώρηση της παγκοσμιοποίησης. Μιλώντας στη Φρανκφούρτη, στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Τραπεζιτών, η επικεφαλής της ΕΚΤ επισήμανε πως η ευρωπαϊκή οικονομία, αν και δεν βρίσκεται σε ύφεση, δεν ανταποκρίνεται με την απαιτούμενη ταχύτητα στις νέες παγκόσμιες ισορροπίες.
Χωρίς να κατονομάσει ευθέως τη Γερμανία, άσκησε κριτική στο εξαγωγικό μοντέλο που στηρίζει παραδοσιακά τη βιομηχανική της ισχύ. Σύμφωνα με τη Λαγκάρντ, η Ευρώπη «είναι κουρδισμένη πάνω σε έναν κόσμο που σταδιακά εξαφανίζεται», καθώς οι βασικοί εμπορικοί της εταίροι –προεξάρχουσας των ΗΠΑ– στρέφονται πλέον σε πολιτικές οικονομικής προστασίας.
Ο «καλύτερος πελάτης» αλλάζει στάση
Η επικεφαλής της ΕΚΤ τόνισε ότι οι ΗΠΑ, υπό τον Ντόναλντ Τραμπ, εφαρμόζουν επιθετική εμπορική πολιτική, επιβάλλοντας υψηλούς δασμούς ακόμη και στους συμμάχους τους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι ευρωπαϊκές εξαγωγές, ιδιαίτερα προϊόντων υψηλής τεχνολογίας και αυτοκινήτων, να πλήττονται. Η αναμενόμενη αύξηση των εξαγωγών της ευρωζώνης κατά 8% μέχρι τα μέσα του 2025, όπως υπογράμμισε η Λαγκάρντ, δεν υλοποιήθηκε τελικά.
Παράλληλα, η Κίνα χρησιμοποιεί τον έλεγχο που ασκεί σε κρίσιμες πρώτες ύλες –όπως οι σπάνιες γαίες, απαραίτητες για ηλεκτροκινητήρες και ανεμογεννήτριες– για να ενισχύσει τη γεωπολιτική της επιρροή, προκαλώντας περαιτέρω αστάθεια στις ευρωπαϊκές αλυσίδες παραγωγής.
Η Ευρώπη «ευάλωτη» σε κρίσιμα μέτωπα
Η Λαγκάρντ ανέδειξε την εξάρτηση της Ευρώπης από τρίτες χώρες τόσο σε θέματα ασφάλειας όσο και σε κρίσιμα υλικά, ένα φαινόμενο που την καθιστά ευάλωτη σε διεθνείς αναταράξεις. Υπενθύμισε πως η αμυντική ασφάλεια παραμένει στενά συνδεδεμένη με τις ΗΠΑ μέσω του ΝΑΤΟ, ενώ στον τομέα των πρώτων υλών η ήπειρος εξακολουθεί να εξαρτάται από το Πεκίνο.
Το μήνυμα προς τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις
Η επικεφαλής της ΕΚΤ κάλεσε τις ευρωπαϊκές χώρες να κινηθούν γρηγορότερα προς:
-
Ενίσχυση των εσωτερικών αγορών,
-
μείωση της εξάρτησης από εισαγόμενες πρώτες ύλες,
-
επενδύσεις στην πράσινη και ψηφιακή μετάβαση,
-
νέα βιομηχανική στρατηγική ανταγωνιστική του αμερικανικού και κινεζικού μοντέλου.
Με σαφήνεια και αυστηρό τόνο, η Λαγκάρντ υπενθύμισε ότι η Ευρώπη δεν μπορεί πλέον να στηρίζεται σε παλαιούς μηχανισμούς ανάπτυξης. «Ο κόσμος αλλάζει – και η Ευρώπη πρέπει να αλλάξει μαζί του», ήταν το κεντρικό της μήνυμα στους Ευρωπαίους τραπεζίτες και κυβερνητικούς εκπροσώπους.
«Η εσωτερική μας αγορά έχει παγώσει», υπογράμμισε, επισημαίνοντας τους τομείς της τεχνητής νοημοσύνης, της ψηφιακής τεχνολογίας και των κεφαλαιαγορών, όπου η Ευρώπη συνεχίζει να υπολείπεται δραματικά των ανταγωνιστών της.
Σύμφωνα με την επικεφαλής της ΕΚΤ, η Ευρώπη βρέθηκε παγιδευμένη σε έναν «φαύλο κύκλο»: οι Ευρωπαίοι αποταμιευτές κατευθύνουν τα χρήματά τους σε αμερικανικές μετοχές, ενισχύοντας έτσι την αμερικανική οικονομία, η οποία τρέχει ταχύτερα από την ευρωπαϊκή. Το αποτέλεσμα, όπως είπε, είναι μια στάσιμη παραγωγικότητα και μια ακόμη μεγαλύτερη εξάρτηση από τρίτες χώρες.
«Ο κόσμος δε θα κόψει ταχύτητα για χάρη της Ευρώπης», δήλωσε χαρακτηριστικά. «Αλλά μπορούμε να αποφασίσουμε πώς θα προχωρήσουμε μπροστά».
Τα «ατού» της Ευρώπης που μπορούν να στηρίξουν την επόμενη μέρα
Παρά τη σκληρή κριτική, η Λαγκάρντ παρουσίασε και τα θετικά στοιχεία της ευρωπαϊκής οικονομίας, τα οποία –όπως είπε– απέτρεψαν μια γενικευμένη ύφεση:
-
Μια ανθεκτική αγορά εργασίας,
-
αύξηση των ψηφιακών επενδύσεων,
-
ενισχυμένες κρατικές δαπάνες στην άμυνα, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Δεν παρέλειψε να υπογραμμίσει ότι η ΕΕ παρά τα προβλήματα, πέτυχε ανάπτυξη: το ΑΕΠ της σημείωσε άνοδο 1,6% στο γ’ τρίμηνο, χαμηλότερη των προσδοκιών μεν, αλλά πραγματική.
Σε αυτά τα θεμέλια κάλεσε τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να βασίσουν μια νέα στρατηγική ενίσχυοντας αποφασιστικά την εσωτερική αγορά.
Εμπόδια που μοιάζουν με «δασμούς»
Η Λαγκάρντ έθεσε στο στόχαστρο και τα ενδοευρωπαϊκά εμπόδια –γραφειοκρατικά, φορολογικά και ρυθμιστικά– που αποτρέπουν επενδύσεις από κράτος σε κράτος, λέγοντας ότι η ΕΚΤ τα αντιλαμβάνεται σαν «δασμούς 100% στις υπηρεσίες και 65% στα αγαθά».
Παρέπεμψε στο «μοντέλο της Ολλανδίας» ως θετικό παράδειγμα μιας ανοιχτής και λειτουργικής εσωτερικής αγοράς, σημειώνοντας πως η άρση των εμποδίων θα μπορούσε να αντισταθμίσει μέρος των πιέσεων από τους αμερικανικούς δασμούς.
Προς έναν ευρωπαϊκό προστατευτισμό;
Με απλά λόγια, η θέση της Λαγκάρντ είναι ξεκάθαρη:
Αφού οι ΗΠΑ υπό τον Ντόναλντ Τραμπ στρέφονται σε έναν επιθετικό προστατευτισμό, η Ευρώπη δεν μπορεί να συνεχίσει να στηρίζεται αποκλειστικά στις εξαγωγές και σε μια παγκοσμιοποιημένη πραγματικότητα που δεν υπάρχει πια.
Αντίθετα, καλεί τα κράτη-μέλη να:
-
επενδύσουν στην αύξηση των ευρωπαϊκών εισοδημάτων,
-
ενισχύσουν την κατανάλωση ευρωπαϊκών προϊόντων,
-
κατευθύνουν πόρους σε τεχνολογία, άμυνα, βιομηχανική παραγωγή,
-
θωρακίσουν την ήπειρο απέναντι στις απρόβλεπτες γεωπολιτικές εξελίξεις.
Σε μια περίοδο όπου η σύγκρουση στην Ουκρανία και οι ανακατατάξεις σε ΗΠΑ και Κίνα αλλάζουν τον παγκόσμιο χάρτη, η Λαγκάρντ ζητά από την Ευρώπη να πάψει να παρακολουθεί τις εξελίξεις και να αρχίσει να τις διαμορφώνει.
