Με μια συμφωνία υψηλού συμβολισμού αλλά και πολύ συγκεκριμένου ενεργειακού αποτυπώματος, η Αθήνα επιχειρεί να κλειδώσει τον ρόλο της ως κόμβος ασφάλειας για την Ουκρανία και την ευρύτερη περιοχή.
του Χρήστου Μυτιλινιού
Η επίσκεψη του Βολοντίμιρ Ζελένσκι χθες, Κυριακή 16 Νοεμβρίου 2025, κατέληξε στην υπογραφή συμφωνίας Μητσοτάκη Ζελένσκι για την προμήθεια αμερικανικού LNG μέσω Ελλάδας τον χειμώνα 2025-26, στην ενεργοποίηση του κάθετου διαδρόμου μέχρι την Ουκρανία, αλλά και σε μια κοινή δήλωση 7 σημείων που σκληραίνει τον τόνο απέναντι στη Μόσχα.
Το Μέγαρο Μαξίμου παρουσιάζει τις χθεσινές υπογραφές ως φυσική συνέχεια του διμερούς συμφώνου ασφάλειας Ελλάδας–Ουκρανίας του 2024 και της ευρύτερης δέσμευσης της G7, ενώ στο παρασκήνιο η κίνηση «κουμπώνει» με τη στρατηγική των ΗΠΑ για διείσδυση του αμερικανικού LNG στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.
Ο κάθετος διάδρομος ενεργοποιείται «εδώ και τώρα»
Κεντρικό στοιχείο της συμφωνίας Μητσοτάκη Ζελένσκι είναι η δήλωση προθέσεων μεταξύ DEPA Commercial και Naftogaz, που ανοίγει τον δρόμο για τη μεταφορά αμερικανικού LNG στην Ουκρανία. Το χρονοδιάγραμμα είναι συγκεκριμένο: Δεκέμβριος 2025 έως Μάρτιος 2026, δηλαδή ο πιο κρίσιμος χειμώνας για το ουκρανικό δίκτυο μετά από τέσσερα χρόνια ρωσικών επιθέσεων σε ενεργειακές υποδομές.
Το αέριο θα φτάνει σε ελληνικές υποδομές LNG, με αιχμή την Αλεξανδρούπολη και τη Ρεβυθούσα, και από εκεί θα ανεβαίνει μέσω του κάθετου διαδρόμου: Ελλάδα – Βουλγαρία – Ρουμανία – Μολδαβία – Ουκρανία. Στην πράξη, πρόκειται για την άμεση ενεργοποίηση του άξονα Αλεξανδρούπολη – Οδησσός, που η κυβέρνηση περιγράφει πλέον ως «νέα ασφαλή αρτηρία ενέργειας από Νότο προς Βορρά».
Η συνεργασία DEPA – Naftogaz πατά πάνω στο προηγούμενο μνημόνιο της ATLANTIC-SEE LNG TRADE με την ουκρανική πλευρά και «κουμπώνει» με τις συμφωνίες που είχαν υπογραφεί στο πλαίσιο του P-TEC για μακροχρόνιες ροές αμερικανικού LNG μέσω ελληνικών τερματικών. Η παρουσία της Αμερικανίδας πρέσβη Κίμπερλι Γκίλφοϊλ στις υπογραφές δεν άφηνε αμφιβολία ότι η Ουάσινγκτον βλέπει τη χθεσινή κίνηση ως ενεργειακό – αλλά και γεωπολιτικό – project εθνικής ασφάλειας.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης μίλησε για μια συμφωνία που «μετατρέπει την Ελλάδα σε πάροχο ενεργειακής ασφάλειας της Ουκρανίας», υπογραμμίζοντας ότι η χώρα γίνεται σημείο αναφοράς για τη ροή αερίου προς την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Από την πλευρά του, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι χαρακτήρισε καθοριστική τη συμφωνία για έναν χειμώνα όπου, όπως είπε, «κάθε βράδυ οι ρωσικοί και βορειοκορεατικοί πύραυλοι χτυπούν σταθμούς και δίκτυα».
Ιδιαίτερη βαρύτητα είχε και το γεγονός ότι ο Ουκρανός πρόεδρος ευχαρίστησε δημόσια τις αμερικανικές εταιρείες και τον Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ για τη συμβολή τους στο σχέδιο μέσω Ελλάδας – στοιχείο που δένει τη συμφωνία Μητσοτάκη Ζελένσκι με την ευρύτερη ατζέντα της νέας αμερικανικής διοίκησης.
Επενδύσεις, αντλησιοταμίευση και το «ελληνικό αποτύπωμα» στην ανοικοδόμηση
Η χθεσινή μέρα δεν περιορίστηκε στο LNG. Ο Έλληνας πρωθυπουργός ανέδειξε και μια δεύτερη πτυχή της συμφωνίας Μητσοτάκη Ζελένσκι: την υπογραφή συμφωνίας μεταξύ ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και Ukrhydroenergo για νέο έργο αντλησιοταμίευσης στην Ουκρανία.
Η Αθήνα «εξάγει» έτσι το μοντέλο της Αντλησιοταμίευσης Αμφιλοχίας, που για χρόνια παρουσιάζεται ως ναυαρχίδα της ελληνικής ενεργειακής αποθήκευσης, και επιχειρεί να το μεταφέρει σε ένα ουκρανικό project σταθεροποίησης του δικτύου. Σύμφωνα με την κυβέρνηση, η συμφωνία με την Ukrhydroenergo θα βοηθήσει:
• στην εξομάλυνση της λειτουργίας του συστήματος,
• στην ένταξη περισσότερων ΑΠΕ στο ουκρανικό μίγμα,
• στην ανθεκτικότητα απέναντι σε νέες επιθέσεις σε σταθμούς και υποσταθμούς.
Το μήνυμα προς την ελληνική επιχειρηματική κοινότητα είναι σαφές: η συμφωνία Μητσοτάκη Ζελένσκι ανοίγει δρόμο για συμμετοχή ελληνικών εταιρειών στην ανοικοδόμηση της Ουκρανίας, ιδίως σε υποδομές, ενέργεια, ψηφιακή υγεία και προστασία πολιτιστικών μνημείων. Ο πρωθυπουργός μίλησε ανοιχτά για δημόσιες-ιδιωτικές συνεργασίες και αξιοποίηση των «δεσμών αιώνων» με την Οδησσό για να υπάρξει ελληνικό αποτύπωμα στο «μετά τον πόλεμο».
Η 7πλή «ασπίδα» ασφαλείας: κατάπαυση πυρός, sea drones, cyber και παιδιά
Κομβικό πολιτικό στοιχείο της επίσκεψης ήταν η κοινή δήλωση 7 σημείων που συνυπέγραψαν Μητσοτάκης και Ζελένσκι, ως εξειδίκευση του διμερούς συμφώνου ασφάλειας του 2024.
Στον πυρήνα της:
• Η ανάγκη για άμεση, πλήρη και άνευ όρων κατάπαυση του πυρός ως πρώτο βήμα για «συνολική, δίκαιη και διαρκή ειρήνη» σύμφωνα με τον Χάρτη του ΟΗΕ.
• Η παροχή ισχυρών εγγυήσεων ασφαλείας στην Ουκρανία μέσω ενίσχυσης των Ενόπλων Δυνάμεων και αναβάθμισης της συνεργασίας στην αμυντική βιομηχανία. Η Ελλάδα επαναβεβαιώνει τη στήριξή της στην ευρωπαϊκή και ευρωατλαντική πορεία του Κιέβου.
• Η ενεργειακή ασφάλεια αναδεικνύεται σε ξεχωριστό πεδίο: διαφοροποίηση πηγών και οδεύσεων, ανάπτυξη ΑΠΕ και αποκατάσταση των κατεστραμμένων ουκρανικών υποδομών με ελληνική τεχνογνωσία.
• Ιδιαίτερο βάρος δίνεται στη θαλάσσια ασφάλεια. Το κείμενο μιλά για συνεργασία στα θαλάσσια μη επανδρωμένα συστήματα (sea drones), κοινές ασκήσεις και ανταλλαγή πληροφοριών για θαλάσσιες απειλές – σημείο με σαφή ενδιαφέρον για την Αθήνα, που παρακολουθεί στενά τη χρήση τέτοιων συστημάτων στη Μαύρη Θάλασσα.
• Η κυβερνοασφάλεια μπαίνει επίσης στην ατζέντα, με κοινές πρωτοβουλίες για προστασία κρίσιμων υποδομών και αντιμετώπιση υβριδικών απειλών.
• Ενισχύεται η δέσμευση για την επιστροφή των ουκρανικών παιδιών που έχουν απαχθεί από τις ρωσικές δυνάμεις και για απόδοση ευθυνών με βάση το διεθνές δίκαιο.
• Τέλος, οι δύο πλευρές συμφωνούν στη διατήρηση της πολυεπίπεδης πίεσης στη Ρωσία, με συντονισμό πολιτικών κυρώσεων μέχρι την πλήρη αποχώρηση από τα ουκρανικά εδάφη και τη συμμόρφωση με το διεθνές δίκαιο.
Στις δημόσιες δηλώσεις, ο Κυριάκος Μητσοτάκης συνέδεσε ευθέως αυτή τη στάση με το κυπριακό προηγούμενο, τονίζοντας ότι για την Ελλάδα η αρχή του απαραβίαστου των συνόρων είναι «αδιαπραγμάτευτη» και παραπέμποντας στα 51 χρόνια από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Στο ίδιο πνεύμα κινήθηκαν και οι δηλώσεις του Προέδρου της Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Τασούλα και του Νικήτα Κακλαμάνη στη Βουλή, που θύμισαν πως «αν η διεθνής κοινότητα είχε αντιδράσει αλλιώς στην Κύπρο, ίσως να ήταν διαφορετική η στάση της και στην Ουκρανία».
Τι σημαίνει για την Αθήνα – και τι λέει η αντιπολίτευση
Για το Μέγαρο Μαξίμου, η συμφωνία Μητσοτάκη Ζελένσκι επιβεβαιώνει τρία βασικά αφηγήματα:
1. Ότι η Ελλάδα είναι σταθερός, αξιόπιστος σύμμαχος της Ουκρανίας «από την πρώτη μέρα της εισβολής».
2. Ότι η χώρα εξελίσσεται σε ενεργειακό κόμβο για τα Βαλκάνια και την Κεντρική Ευρώπη, με αιχμή τις υποδομές LNG και τον κάθετο διάδρομο.
3. Ότι η Αθήνα τοποθετείται στον σκληρό πυρήνα της δυτικής στρατηγικής απέναντι στη Ρωσία, από τις κυρώσεις μέχρι τα ενεργειακά projects.
Την ίδια στιγμή, όμως, στο εσωτερικό πολιτικό σκηνικό αρχίζουν να διατυπώνονται οι πρώτες ενστάσεις από την αντιπολίτευση. Κόμματα της αριστεράς μιλούν για:
• περαιτέρω στοίχιση της ελληνικής πολιτικής με τις επιλογές της Ουάσινγκτον και προσωπικά του Ντόναλντ Τραμπ,
• κίνδυνο βαθύτερης εμπλοκής της χώρας σε έναν πόλεμο που παρατείνεται,
• και ελλιπή ενημέρωση της Βουλής για τις μακροπρόθεσμες δεσμεύσεις που συνεπάγονται οι ενεργειακές και αμυντικές συμφωνίες.
Η κυβέρνηση απαντά ότι όλες οι κινήσεις εντάσσονται σε ένα συνεκτικό πλαίσιο ευρωπαϊκής και ευρωατλαντικής πολιτικής, ότι η Ελλάδα «δεν γίνεται μέρος του πολέμου, αλλά μέρος της λύσης» και ότι ο νέος ρόλος της χώρας στα ενεργειακά ενισχύει τη γεωπολιτική και οικονομική της θέση.
Σε κάθε περίπτωση, η χθεσινή συμφωνία Μητσοτάκη Ζελένσκι κλείνει οριστικά το κεφάλαιο της «παθητικής» Ελλάδας στη σύγκρουση Ρωσίας–Ουκρανίας και ανοίγει ένα νέο, πιο απαιτητικό κεφάλαιο, όπου η Αθήνα παίζει ενεργό ρόλο: ως διάδρομος για το αμερικανικό LNG, ως εν δυνάμει εταίρος στην ανοικοδόμηση της Ουκρανίας και ως θεσμικός υπερασπιστής του διεθνούς δικαίου με το βλέμμα στραμμένο – πάντα – και στην Κύπρο.
