Οι αλλαγές στην εποχή μας επηρεάζουν ριζικά το επαγγελματικό πεδίο των μηχανικών. Σήμερα, η παγκόσμια οικονομία κινείται υπό την επιρροή δύο κύριων παραγόντων: της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης.
Σύμφωνα με τη Διεθνή Υπηρεσία Ενέργειας (IEA), οι επενδύσεις σε βιώσιμες πηγές ενέργειας, δίκτυα, αυτοματισμούς και υποδομές πληροφορικής αναμένεται να φτάσουν τα 3,3 τρισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το 2025. Περισσότερο από τα δύο τρίτα αυτών των δαπανών θα κατευθυνθούν προς τεχνολογίες που σχετίζονται με μηδενικές εκπομπές και ενεργειακή αποδοτικότητα. Αυτό επισημαίνει τη σημαντικότητα του ρόλου των μηχανικών, ειδικότερα των ηλεκτρολόγων, μηχανικών υπολογιστών και μηχανολόγων, οι οποίοι πρωταγωνιστούν σε αυτή τη σημαντική βιομηχανική και τεχνολογική μεταμόρφωση.
Στην Ευρώπη, τα τελευταία δεδομένα της Eurostat αποδεικνύουν ότι η συμμετοχή των επιστημόνων και μηχανικών στο εργατικό δυναμικό αυξάνεται συνεχώς, με τους επαγγελματίες πληροφορικής να ανέρχονται στο 5% της συνολικής απασχόλησης. Μάλιστα, ο ρυθμός αύξησης των σχετικών θέσεων εργασίας την τελευταία δεκαετία είναι διπλάσιος σε σχέση με άλλες επαγγελματικές κατηγορίες, υποδεικνύοντας την ανθεκτικότητα αυτών των τομέων μακροχρόνια.
Οι πρόσφατες επενδύσεις μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και των ΕΣΠΑ έχουν ενισχύσει σημαντικά τα έργα υποδομής, την ψηφιοποίηση της δημόσιας διοίκησης, τις ενεργειακές βελτιώσεις και τα δίκτυα μεταφοράς. Αν και οι εκθέσεις της EURES για το 2024 θέτουν την κατηγορία «επιστήμονες και μηχανικοί» σε κατάσταση πλεονάσματος, η πραγματικότητα δίνει μια πιο περίπλοκη εικόνα: η ζήτηση ποικίλλει ανάλογα με τον τομέα και την εξειδίκευση.
Σημαντική έλλειψη παρατηρείται σε μηχανικούς με εμπειρία σε τομείς όπως η ανανεώσιμη ενέργεια, ο βιομηχανικός αυτοματισμός, τα data centers, οι τηλεπικοινωνίες και οι ενεργειακές υποδομές. Όπου υπάρχουν έργα, εκδηλώνεται και η ανάγκη, αλλά με αυξημένες απαιτήσεις όσον αφορά πιστοποιήσεις, διεθνή πρότυπα και εξειδικευμένες δεξιότητες.
Οι ηλεκτρολόγοι μηχανικοί βρίσκουν νέες προοπτικές στον τομέα της αναβάθμισης και της διασύνδεσης ηλεκτρικών δικτύων, της διαχείρισης ενέργειας και της ανάπτυξης υποδομών φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων. Μεγάλοι διαχειριστές όπως ο ΑΔΜΗΕ και ο ΔΕΔΔΗΕ, καθώς και διεθνείς προμηθευτές EPC, αναζητούν μηχανικούς με γνώσεις σε SCADA, προστατευτικά συστήματα, και πρότυπα IEC. Ταυτόχρονα, η ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ανοίγει νέες θέσεις εργασίας σε τομείς όπως το commissioning, το operation & maintenance, με γνώσεις προγραμματισμού στη Python ή MATLAB να είναι πλέον ουσιώδεις για τεχνικές αναλύσεις.
Από την άλλη, οι μηχανικοί υπολογιστών εξερευνούν μια ιδιαίτερα δυναμική αγορά. Από τα ενσωματωμένα συστήματα σε ηλεκτρικά οχήματα μέχρι την κυβερνοασφάλεια βιομηχανικών εγκαταστάσεων, οι εφαρμογές τους διευρύνονται συνεχώς. Η αύξηση των ειδικών ICT στην Ευρώπη ενισχύει αυτή τη δυναμική, εστιάζοντας σε τομείς όπως το Internet of Things, τα δίκτυα 5G, και τα data centers. Οι διεθνείς προβλέψεις δείχνουν ότι οι ρόλοι των computer hardware engineers και software developers αναμένονται να αυξηθούν από 7% έως 15% στην επόμενη δεκαετία. Έτσι, οι μηχανικοί που συνδυάζουν γνώσεις hardware με προγραμματισμό και κυβερνοασφάλεια είναι οι πιο περιζήτητοι σε διεθνές επίπεδο.
Οι μηχανολόγοι μηχανικοί, από την πλευρά τους, είναι θεμελιώδεις στον τομέα της βιομηχανίας και της ενεργειακής μετάβασης. Οι δεξιότητές τους είναι απαραίτητες για συστήματα ψύξης και θέρμανσης (HVAC), τη συντήρηση των παραγωγικών μονάδων, καθώς και τη σχεδίαση εξοπλισμού για έργα υδρογόνου. Η έμφαση κινείται προς τα ψηφιακά εργαλεία (CAD, FEM, CFD) και την ενεργειακή αποδοτικότητα. Στις ανεπτυγμένες οικονομίες, οι θέσεις εργασίας για μηχανολόγους αναμένεται να αυξηθούν κατά 9% μέχρι το 2034, αντανακλώντας την ανάγκη για μηχανικούς που κατανοούν τη μηχανική αξιοπιστία, τη βιωσιμότητα και τη ρομποτική παραγωγή.
Οι διεθνείς τάσεις επιβεβαιώνουν τη συνολική αλλαγή της αγοράς. Στον τομέα των αιολικών πάρκων, η WindEurope εκτιμά ότι η Ευρώπη θα χρειαστεί πάνω από 200.000 νέους υπαλλήλους μέχρι το 2030, με τις περισσότερες θέσεις να προϋποθέτουν ηλεκτρολόγους, μηχανολόγους και μηχανικούς ισχύος. Παρόμοια, η ανάπτυξη του υδρογόνου και των τεχνολογιών Power-to-X αναμένεται να δημιουργήσει δεκάδες χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας στα επόμενα πέντε χρόνια.
Όσον αφορά τις απολαβές, οι τομείς των μηχανικών και της πληροφορικής παραμένουν σταθερά υψηλότεροι από τον μέσο όρο. Στις ΗΠΑ, οι ηλεκτρολόγοι, μηχανολόγοι και μηχανικοί υπολογιστών θεωρούνται από τους καλύτερα αμειβόμενους προσοντούχους της τεχνολογικής βιομηχανίας, με παρόμοιες τάσεις να παρατηρούνται σε χώρες της Βόρειας και Κεντρικής Ευρώπης. Είναι ξεκάθαρο ότι το πτυχίο μηχανικού αποτελεί τη βάση, αλλά η επαγγελματική επιτυχία προϋποθέτει εξειδίκευση. Πιστοποιήσεις όπως η ISO 50001 και η IEC 61850 για ηλεκτρικά δίκτυα, η IEC 62443 για βιομηχανική ασφάλεια ή η GWO για έργα αιολικής ενέργειας διαφοροποιούν την αγορά εργασίας. Επιπλέον, οι ικανότητες στη διαχείριση δεδομένων, η εξοικείωση με εργαλεία προσομοίωσης και η εμπειρία σε πραγματικά έργα είναι κρίσιμα στοιχεία που μπορούν να μετατρέψουν έναν απόφοιτο σε περιζήτητο επαγγελματία.
Στην Ελλάδα παρατηρούνται ευκαιρίες – κυρίως για εκείνους που ανταγωνίζονται στις απαιτήσεις της επόμενης ημέρας: ενεργειακή αποδοτικότητα, έξυπνα δίκτυα, data centers, υποδομές 5G και βιώσιμες μεταφορές. Στο διεθνές επίπεδο, χώρες του Βορρά, όπως η Γερμανία, η Ολλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο, αποτελούν τους κυριότερους εργοδότες για Έλληνες μηχανικούς, ειδικά σε έργα ανανεώσιμων πηγών και βιομηχανικού αυτοματισμού.
Συμπερασματικά, οι ηλεκτρολόγοι, οι μηχανικοί υπολογιστών και οι μηχανολόγοι βρίσκονται στην καρδιά μιας θεμελιώδους μεταρρύθμισης της παγκόσμιας οικονομίας. Οι εργασίες δεν εξαφανίζονται – αλλά αλλάζουν μορφή. Οι επαγγελματίες που επενδύουν στην τεχνική τους εκπαίδευση, στις πιστοποιήσεις και στη διαρκή μάθηση είναι εκείνοι που θα καθοδηγήσουν την επόμενη δεκαετία των μηχανικών, τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς.
