Ο Αμερικανός πρόεδρος που έχει αυτοανακηρυχθεί ειρηνοποιός και επιδιώκει να τιμηθεί με το Νόμπελ Ειρήνης, τελικά πέτυχε μια διπλωματική νίκη, καθώς ηγέτες από όλο τον κόσμο μετέβησαν στην Αίγυπτο για την υπογραφή μιας συμφωνίας εκεχειρίας και απελευθέρωσης των ομήρων μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς.
Όμως για να διαρκέσει η ειρήνη αναλυτές και διπλωμάτες εκτιμούν ότι ο Τραμπ θα πρέπει να διατηρήσει την πίεση στον άνθρωπο την υποστήριξη του οποίου θα χρειαστεί στις επόμενες φάσεις του σχεδίου του: στον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου.
Αμερικανοί πρόεδροι από τον Μπιλ Κλίντον ως τον Τζο Μπάιντεν έχουν δυσκολευτεί να συνεργαστούν με τον Νετανιάχου, ενώ ακόμη και αξιωματούχοι της κυβέρνησης Τραμπ έχουν εκφράσει την αγανάκτησή τους για κάποια ισραηλινά αεροπορικά πλήγματα που θεώρησαν ότι υπονομεύουν την αμερικανική πολιτική.
Ωστόσο ο Αμερικανός πρόεδρος κατάφερε να πιέσει τον Ισραηλινό πρωθυπουργό ώστε να αποδεχθεί το σχέδιό του για μια ειρηνευτική συμφωνία, ενώ παράλληλα πέτυχε αραβικές χώρες να πείσουν τη Χαμάς να επιστρέψει όλους τους ομήρους, οι οποίοι αποτελούσαν το βασικό μέσο πίεσης που διέθετε επί του Ισραήλ.
Όμως τα πράγματα μπορεί τώρα να δυσκολέψουν.
Το Ισραήλ και η Χαμάς εξακολουθούν να διαφωνούν έντονα αναφορικά με πολλές πτυχές του σχεδίου 20 σημείων του Τραμπ και, καθώς το Ισραήλ προετοιμάζεται για βουλευτικές εκλογές του χρόνου, η προσέγγιση του Νετανιάχου μπορεί να αλλάξει καθώς προσπαθεί να διατηρήσει ενωμένο τον δεξιό συνασπισμό του.
“Εισερχόμαστε σε μια πολιτική χρονιά στη διάρκεια της οποίας όλα σχετίζονται με την προεκλογική εκστρατεία και η στάση του Νετανιάχου μπορεί να αλλάξει από την υποχώρηση στην πίεση και την προσπάθεια να διασφαλίσει την πολιτική του επιβίωση”, εκτίμησε ο Νίμροντ Γκόρεν, πρόεδρος του Mitvim, ενός ισραηλινού think tank για την εξωτερική πολιτική.
Το σχέδιο Τραμπ αφήνει πολλά ζητήματα εκκρεμή και καμία πλευρά δεν συμφώνησε στην πραγματικότητα με τα ψιλά γράμματα κάθε όρου. Αυτή η ασάφεια ήταν το κλειδί για να πειστούν και οι δύο πλευρές να υπογράψουν, αλλά την ίδια ώρα αυτό σημαίνει επίσης ότι οι πιο δύσκολες διπλωματικές διαπραγματεύσεις μόλις ξεκινούν.
Μεταξύ των πιθανών σημείων τριβής του ειρηνευτικού σχεδίου του Τραμπ είναι ο όρος ότι η Χαμάς θα αφοπλιστεί και δεν θα διαδραματίσει κανένα ρόλο στη μελλοντική διακυβέρνηση της Γάζας. Αν και η παλαιστινιακή οργάνωση συμφώνησε σε γενικές γραμμές με το σχέδιο του Αμερικανού προέδρου, στην επίσημη απάντησή της δεν αναφέρθηκε σε αυτούς τους όρους και ηγετικά στελέχη της Χαμάς έχουν δηλώσει ότι πράγματι βλέπουν έναν ρόλο για τους ίδιους στη διακυβέρνηση της μεταπολεμικής Γάζας.
“Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους τα πράγματα μπορεί να πάνε στραβά”, σημείωσε ο Τζο Άλτερμαν ειδικός στη Μέση Ανατολή στο Center for Strategic and International Studies και πρώην αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. “Είναι δύσκολο να θυμηθούμε μια διεθνή συμφωνία που άφηνε τόσα πολλά ζητήματα να διευθετηθούν αργότερα”, πρόσθεσε.
Ανώτερος Αμερικανός αξιωματούχος εκτίμησε ότι ο Τραμπ ενίσχυσε την επιρροή του στον Νετανιάχου εν μέρει επειδή υποστήριξε ένθερμα το Ισραήλ σε άλλα σημαντικά ζητήματα. Κατά την πρώτη του θητεία στην αμερικανική προεδρία ο Ρεπουμπλικάνος αναγνώρισε την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ και τα διαφιλονικούμενα Υψίπεδα του Γκολάν ως μέρος του ισραηλινού εδάφους. “Ένα πράγμα που έκανε ο πρόεδρος Τραμπ με το Ισραήλ (…) είναι ότι δεν προσπαθεί να βρει μια μέση λύση”, επεσήμανε ο Αμερικανός αξιωματούχος. “Ουσιαστικά μένει στο πλευρό του Ισραήλ 100%. Αλλά εξαιτίας αυτού μπόρεσε να τους οδηγήσει στη σωστή κατεύθυνση”, σημείωσε.
Ένας αυστηρότερος Τραμπ
Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει να επιδείξει μικτά αποτελέσματα όσον αφορά την άσκηση πολιτικής πίεσης στον Νετανιάχου. Τον Ιούλιο το Ισραήλ βομβάρδισε το συριακό υπουργείο Άμυνας στη Δαμασκό, παρά το γεγονός ότι οι ΗΠΑ προσπαθούσαν να ενισχύσουν τους δεσμούς τους με τη νέα συριακή κυβέρνηση. Παράλληλα ο πρόεδρος των ΗΠΑ παρείχε πολιτική κάλυψη στον Νετανιάχου για μήνες εν μέσω αυξανόμενων ανησυχιών από Ευρωπαίους και Αράβες ηγέτες για την ανθρωπιστική κατάσταση στη Λωρίδα της Γάζας.
Αλλά τις τελευταίες εβδομάδες ο Τραμπ εμφανίζεται πιο αυστηρός: ανάγκασε τον Νετανιάχου να τηλεφωνήσει στον ηγέτη του Κατάρ για να ζητήσει συγγνώμη μετά τα ισραηλινά αεροπορικά πλήγματα εναντίον της Ντόχα με στόχο τους διαπραγματευτές της Χαμάς τον Σεπτέμβριο. Τελικά, έπεισε τον Ισραηλινό πρωθυπουργό να υπογράψει το σχέδιο των 20 σημείων του, παρά τις αμφιβολίες που είχε.
Αυτή τη στιγμή, σημείωσε ο Άλτερμαν, ο Τραμπ πιθανότατα μπορεί να ασκήσει πίεση στον Νετανιάχου, δεδομένης της μεγάλης δημοτικότητας του προέδρου των ΗΠΑ στο Ισραήλ. “Ο ισχυρότερος μοχλός πίεσης που διαθέτει ο Τραμπ είναι ότι είναι πολύ πιο δημοφιλής στο Ισραήλ από τον Νετανιάχου», εκτίμησε ο ίδιος, «και κατά συνέπεια μπορεί είτε να υποστηρίξει το πολιτικό μέλλον του Νετανιάχου είτε να το σαμποτάρει».
Όμως οι εκλογές του επόμενου έτους θα μπορούσαν να αλλάξουν τους πολιτικούς υπολογισμούς του Νετανιάχου με τρόπο που είναι δύσκολο να προβλεφθεί. Οι ψηφοφόροι των ακροδεξιών πολιτικών Ιταμάρ Μπεν-Γκβιρ και Μπεζαλέλ Σμότριχ θα μπορούσαν θεωρητικά να απειλήσουν τον κυβερνητικό συνασπισμό του Νετανιάχου, εάν εξοργιστούν αρκετά από την απόφαση να σταματήσουν οι στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά της Χαμάς.
Αναλυτές προειδοποιούν επίσης ότι τυχόν καθυστέρηση της Χαμάς να αφοπλιστεί θα μπορούσε να οδηγήσει τη δεξιά πτέρυγα του συνασπισμού να πιέσει τον Νετανιάχου να επαναλάβει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Γάζα, ουσιαστικά ακυρώνοντας τη συμφωνία του Τραμπ. “Μας ανησυχεί το γεγονός ότι η Χαμάς εξακολουθεί ακόμη και σήμερα να δηλώνει ότι θα παραμείνει στην εξουσία στη Γάζα”, δήλωσε χθες στο Reuters ο Σίμχα Ρόθμαν, βουλευτής του Θρησκευτικού Σιωνισμού που συμμετέχει στον κυβερνητικό συνασπισμό. “Δεν είμαστε ικανοποιημένοι με οποιαδήποτε συμφωνία δεν προβλέπει την πλήρη παράδοση της Χαμάς (…) Δεν θα δεχθούμε καμία μερική νίκη”, τόνισε.
Ακόμη ένα άλλο ζήτημα που θα μπορούσε να αποδειχθεί ακανθώδες: μια διάταξη στο ειρηνευτικό σχέδιο που αναφέρεται στην πιθανότητα δημιουργίας ενός παλαιστινιακού κράτους, την οποία οι αναλυτές εκτιμούν ότι οι περισσότεροι Ισραηλινοί θα δυσκολευτούν να αποδεχτούν μετά την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023.
Ο Νταν Σαπίρο, πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στο Ισραήλ, δήλωσε ότι, αν οι βουλευτές της κυβέρνησης και της αντιπολίτευσης πιέσουν έντονα κατά της δημιουργίας παλαιστινιακού κράτους, αυτό ενδέχεται να περιορίσει τη βούληση των αραβικών κρατών να πιέσουν τη Χαμάς να τηρήσει τις δεσμεύσεις της βάσει της συμφωνίας. Η αναφορά στη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους ήταν “πολύ σημαντική προκειμένου οι αραβικές χώρες να στηρίξουν” το αμερικανικό σχέδιο, σημείωσε ο Σαπίρο, εκτιμώντας ότι, αν το Ισραήλ απορρίψει εντελώς το ενδεχόμενο, “ενδέχεται να περιοριστεί η βούληση των αραβικών χωρών να διαδραματίσουν τον ρόλο που πρέπει” .
