Έκθεση- κόλαφος από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
Να παραμείνει «παγωμένη» η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας ζητά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τονίζοντας ότι η συνεχής επιδείνωση των δημοκρατικών προτύπων στη γειτονική χώρα δεν αφήνει περιθώρια για πρόοδο. Το Ευρωκοινοβούλιο καταδικάζει τις αυταρχικές πρακτικές, όπως την καταστολή των διαδηλώσεων με αφορμή τη σύλληψη του Εκρέμ Ιμάμογλου, αλλά και εκείνες για την Πρωτομαγιά. Παράλληλα, εκφράζει δυσαρέσκεια για την επίσκεψη του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στα κατεχόμενα.
Η στρατηγική και γεωπολιτική αξία της Τουρκίας δεν μπορεί να δικαιολογήσει την υποχώρηση από τα δημοκρατικά κριτήρια που απαιτούνται για την ένταξη στην ΕΕ, επισημαίνει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τονίζοντας ότι τα κριτήρια αυτά είναι αδιαπραγμάτευτα.
367 «ναι» για συνέχιση του παγώματος των διαπραγματεύσεων
Σύμφωνα με την έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που εγκρίθηκε την Τετάρτη με 367 ψήφους υπέρ, 74 κατά και 188 αποχές, οι παρούσες συνθήκες δεν επιτρέπουν την επανεκκίνηση της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας, παρά τις φιλοευρωπαϊκές προσδοκίες μεγάλου μέρους της τουρκικής κοινωνίας.
Η έκθεση επισημαίνει την αδυναμία της τουρκικής κυβέρνησης να ανταποκριθεί στις θεμελιώδεις δημοκρατικές απαιτήσεις, ενώ υπογραμμίζει τη στροφή εντός της ΕΕ προς ένα εναλλακτικό πλαίσιο σχέσεων, που ενδέχεται να αποβεί επιζήμιο για τη συνέχιση της ενταξιακής διαδικασίας.
Το Κοινοβούλιο καλεί τόσο την τουρκική κυβέρνηση όσο και τα θεσμικά όργανα και τα κράτη μέλη της ΕΕ να επιδιώξουν μια στενότερη και πιο στρατηγική συνεργασία, ανεξάρτητα από την τρέχουσα στασιμότητα της ενταξιακής πορείας. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην κοινή δράση για το κλίμα, την ενεργειακή ασφάλεια, την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και τη σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή.
Τα κριτήρια προσχώρησης στην ΕΕ δεν επιδέχονται διαπραγμάτευση
Οι ευρωβουλευτές εκφράζουν έντονη ανησυχία για τη διαρκή υποβάθμιση των δημοκρατικών δικαιωμάτων στην Τουρκία και την αδιάκοπη καταστολή επικριτικών φωνών. Καταδικάζουν τις μαζικές διώξεις διαδηλωτών μέσω συνοπτικών δικαστικών διαδικασιών, χωρίς αποδείξεις εγκληματικής συμπεριφοράς, ενώ επικρίνουν τη στοχοποίηση της αντιπολίτευσης και τις ενέργειες κατά του δημάρχου Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου, χαρακτηρίζοντάς τες ως πολιτικά υποκινούμενες με σκοπό τον αποκλεισμό του από τις επερχόμενες εκλογές. Υπογραμμίζουν πως τέτοιες πρακτικές ενισχύουν την αυταρχική στροφή της Τουρκίας.
Η ένταξη στην ΕΕ προϋποθέτει την πλήρη συμμόρφωση με τα Κριτήρια της Κοπεγχάγης, τα οποία απαιτούν σταθερούς θεσμούς που προάγουν τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την προστασία των μειονοτήτων, καθώς και την τήρηση των διεθνών σχέσεων και την ευθυγράμμιση με τις εξωτερικές και αμυντικές πολιτικές της Ένωσης. Τα κριτήρια αυτά είναι αδιαπραγμάτευτα και δεν μπορούν να υπόκεινται σε συμβιβασμούς ή στρατηγικές ανταλλαγές. Η αναγνώριση όλων των κρατών-μελών της ΕΕ αποτελεί επίσης θεμελιώδη προϋπόθεση για τη συνέχιση της ενταξιακής διαδικασίας, σύμφωνα με την έκθεση.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αναγνωρίζει και επικροτεί τις δημοκρατικές φιλοδοξίες μεγάλου μέρους της τουρκικής κοινωνίας, κυρίως μεταξύ των νέων, και τονίζει ότι αυτές οι προσδοκίες δεν θα πρέπει να εγκαταλειφθούν. Αντίθετα, αποτελούν βασικό λόγο για τη διατήρηση της προοπτικής ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ.
Βαθύτερη συνεργασία σε τομείς αμοιβαίου στρατηγικού ενδιαφέροντος
Οι ευρωβουλευτές αναγνωρίζουν τη στρατηγική και γεωπολιτική σημασία της Τουρκίας, καθώς και την αυξανόμενη παρουσία και επιρροή της σε τομείς ζωτικής σημασίας για τη διεθνή ασφάλεια, όπως η περιοχή του Εύξεινου Πόντου, η Ουκρανία και η Μέση Ανατολή. Η Τουρκία είναι στρατηγικός εταίρος και σύμμαχος του ΝΑΤΟ, αλλά και μια χώρα με την οποία η ΕΕ διατηρεί στενές σχέσεις στους τομείς της ασφάλειας, του εμπορίου, της οικονομίας και της μετανάστευσης, προσθέτουν. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να διατηρηθεί εποικοδομητικός διάλογος και να εμβαθυνθεί η συνεργασία σε τομείς αμοιβαίου στρατηγικού ενδιαφέροντος.
Ωστόσο, η δημοκρατική οπισθοδρόμηση και η μη ευθυγράμμιση με την κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας της ΕΕ δεν ευνοούν την πρόοδο, προειδοποιούν οι ευρωβουλευτές, σημειώνοντας επίσης με ανησυχία ότι η Τουρκία έχει ζητήσει να καταστεί μέλος των BRICS+, ενώ εξετάζει το ίδιο για τον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) και δείχνει αυξανόμενο ενδιαφέρον για ένα εναλλακτικό πλαίσιο εταιρικής σχέσης με την ΕΕ, το οποίο είναι θεμελιωδώς ασύμβατο με τη διαδικασία προσχώρησης.
Στο πλαίσιο αυτό, αναφέρουν τις ευθύνες της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ και εκφράζουν ανησυχία για την τάση της για μια «πολυμερή προσέγγιση για την προώθηση των συμφερόντων της χωρίς να δεσμεύεται για πλήρη συνεργασία με οποιαδήποτε από αυτές τις συμμαχίες».
Περιφερειακή συνεργασία και σχέσεις καλής γειτονίας
Το Κοινοβούλιο επαναλαμβάνει τη σημασία της συνεργασίας της Τουρκίας για την διαχείριση μεταναστευτικών ροών, καλώντας την Επιτροπή να διασφαλίσει διαφάνεια στην κατανομή των κονδυλίων και εκφράζοντας ανησυχία για αναφορές για σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ κέντρα κράτησης στην Τουρκία. Σημειώνει δε με ανησυχία ότι τα τελευταία χρόνια καταγράφεται συνεχής αύξηση των αιτήσεων ασύλου στην Κυπριακή Δημοκρατία και υπενθυμίζει την υποχρέωση της Τουρκίας να λάβει όλα τα αναγκαία σχετικά μέτρα για την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης, ιδίως προς την Ελλάδα και την Κύπρο, αλλά και να εφαρμόσει τη σχετική συμφωνία επανεισδοχής και για την Κύπρο.
Το κείμενο αποτυπώνει επίσης τη λύπη του Κοινοβουλίου για το casusbelli για τα ελληνικά χωρικά ύδατα, αλλά και για το γεγονός ότι η Τουρκία εξακολουθεί να παραβιάζει την κυριαρχία Ελλάδας και Κύπρου, μεταξύ άλλων μέσω της προώθησης του δόγματος της γαλάζιας πατρίδας. Καλεί την Τουρκία να σεβαστεί τα κυριαρχικά δικαιώματα που ορίζει το ενωσιακό και το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένης της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, η οποία αποτελεί μέρος του κεκτημένου της ΕΕ, καταδικάζοντας ταυτόχρονα το τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Όσον αφορά το Κυπριακό, το Κοινοβούλιο ζητά σοβαρή επαναδέσμευση και πολιτική βούληση για ειρηνικές διαπραγματεύσεις υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, ενώ χαιρετίζει την επανέναρξη των άτυπων συνομιλιών στις 18 – 19 Μαρτίου 2025 και τη νέα δέσμη μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Επαναβεβαιώνει σθεναρά την άποψή του ότι η μόνη λύση στο Κυπριακό είναι μια δίκαιη, ολοκληρωμένη, βιώσιμη και δημοκρατική διευθέτηση, στο συμπεφωνημένο πλαίσιο του ΟΗΕ, στη βάση μιας δικοινοτικής, διζωνικής ομοσπονδίας με ενιαία διεθνή νομική προσωπικότητα, ενιαία κυριαρχία, ενιαία ιθαγένεια και πολιτική ισότητα, όπως ορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας και σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και με τις αρχές και αξίες στις οποίες εδράζεται η Ένωση. Οι ευρωβουλευτές καταδικάζουν παράλληλα σειρά παράνομων ή/και μονομερών ενεργειών της Τουρκίας, μεταξύ άλλων σε συνάρτηση με την πρόσφατη παράνομη επίσκεψη του προέδρου Ερντογάν στα κατεχόμενα, την Πράσινη Γραμμή, τα Βαρώσια, τα δικαιώματα της τουρκοκυπριακής κοινότητας αλλά και των εγκλωβισμένων Ελληνοκυπρίων, τις ελληνοκυπριακές περιουσίες στα κατεχόμενα και την έρευνα για τους αγνοούμενους της εισβολής.
«Η ιδιότητα του μέλους αφορά τη δημοκρατία»
Ο εισηγητής Νάτσο Σάντσεθ Αμόρ (Σοσιαλιστές, Ισπανία), δήλωσε: «Ακούμε συνεχώς από τις τουρκικές αρχές για την υποτιθέμενη δέσμευσή τους να προσχωρήσουν στην ΕΕ και για το πόσο σημαντικό είναι για εμάς να δώσουμε νέα πνοή σε αυτή τη διαδικασία λόγω της ασφάλειας και της γεωπολιτικής, αλλά κάνουν λάθος. Η ιδιότητα του μέλους αφορά τη δημοκρατία και όσο περισσότερο προωθούν ένα πλήρως αυταρχικό μοντέλο (όπως παρατηρήθηκε πρόσφατα με τη σύλληψη του Εκρέμ Ιμάμογλου), τόσο περισσότερο απομακρύνονται από την ιδιότητα του μέλους της Ευρωπαϊκή Ένωση».
