Προβλήματα και χρονοδιάγραμμα – Τι γίνεται με τα αγροτεμάχια χωρίς ΑΤΑΚ
Μάχη η κυβέρνηση στην προσπάθεια να αντιμετωπισθούν τα αιτήματα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον ΟΠΕΚΕΠΕ και να εφαρμοσθεί στο σύνολό του το σχέδιο δράσης που έχει συμφωνηθεί μεταξύ των εθνικών και των κοινοτικών Αρχών.
Το σχέδιο αυτό, σύμφωνα με πληροφορίες του ΑΠΕ-ΜΠΕ, έχει προχωρήσει σε μεγάλο βαθμό με σοβαρές προσπάθειες του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, ωστόσο η Κομισιόν φαίνεται ότι επιθυμεί να εφαρμοσθεί στην ολότητα του. Γι’ αυτό και στο πλαίσιο της συνεχούς αλληλογραφίας με τις ελληνικές Αρχές, με την επιστολή που έστειλε η Γενική Διεύθυνση Γεωργίας στις 4 Αυγούστου 2025 ήταν απολύτως ξεκάθαρη: Αν δεν γίνουν οι απαραίτητες αλλαγές στο σύστημα ελέγχου και πληρωμών του ΟΠΕΚΕΠΕ (ΟΣΔΕ), «η Επιτροπή ενδέχεται να εκδώσει εκτελεστικές πράξεις για την αναστολή των μηνιαίων πληρωμών […] ή των ενδιάμεσων πληρωμών…».
Επομένως για την Ελλάδα, όπως και για άλλες χώρες που αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα, υπάρχει μόνο μια επιλογή: η πλήρης συμμόρφωση με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, διαφορετικά η χώρα κινδυνεύει από νέα πρόστιμα και ακόμα περισσότερο οι αγρότες κινδυνεύουν από μερική η ολική αναστολή των επιδοτήσεων. Το έργο της αποκατάστασης της εικόνας της χώρας μας στις Βρυξέλλες και την προώθηση των απαραίτητων αλλαγών και μεταρρυθμίσεων συντονίζει ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Κωστής Χατζηδάκης σε συνεργασία με τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης Κώστα Τσιάρα, τον ΟΠΕΚΕΠΕ και την ΑΑΔΕ.
Ο Κωστής Χατζηδάκης επισκέφθηκε τις Βρυξέλλες τον Ιούνιο και συνάντησε τον αρμόδιο επίτροπο Γεωργίας Κριστόφ Χάνσεν. Έτσι εξασφάλισε την έγκριση της Κομισιόν για τη μετάβαση του ΟΠΕΚΕΠΕ στην ΑΑΔΕ και το σχέδιο δράσης για να γίνει αυτό μέχρι τον Μάρτιο του 2026. Επίσης συμφωνήθηκε να δημιουργηθεί μια task force από στελέχη της ελληνικής κυβέρνησης και της Κομισιόν ώστε να υπάρχει διαρκής συνεργασία και να επιλύονται άμεσα τα όποια προβλήματα ανακύπτουν.
Κυβερνητικά στελέχη παραδέχονται ότι η κυβέρνηση στο θέμα αυτό «έχει να ανέβει ένα βουνό». Και σε κάποιες περιπτώσεις να τετραγωνίσει τον κύκλο. Διότι από τη μία πρέπει να αντιμετωπιστούν παθογένειες -που προέρχονται και από εσφαλμένες πρακτικές δεκαετιών- μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα και από την άλλη πρέπει να εξασφαλισθεί η απρόσκοπτη πληρωμή των αγροτικών επιδοτήσεων. Πλέον δεν έχουμε περιθώριο για κανένα λάθος, λέει χαρακτηριστικά ο αντιπρόεδρος Κωστής Χατζηδάκης σε συνομιλητές του, διότι το όποιο λάθος θα το πληρώσουν πρώτα οι αγρότες μας.
Το 2026 θα έχουμε ένα νέο πλήρως αναβαθμισμένο σύστημα ελέγχων και πληρωμών και το πρόγραμμα καταβολής ενισχύσεων θα εφαρμόζεται πλήρως και χωρίς νέες επιπλοκές ή δυσάρεστες εκπλήξεις για τους αγρότες μας, σημειώνουν κυβερνητικά στελέχη. Το πρόβλημα υπάρχει εφέτος που οι πληρωμές πρέπει να γίνουν με το υφιστάμενο σύστημα ελέγχων και πληρωμών του ΟΠΕΚΕΠΕ.
Στο σύστημα αυτό έχουν βεβαίως ήδη γίνει βασικές διορθώσεις, με βάση τις υποδείξεις της Κομισιόν. Εξακολουθεί να έχει μεγάλα προβλήματα και δυσλειτουργίες. Όμως, όπως υπογραμμίζουν κυβερνητικά στελέχη, αν δεν γίνουν οι απαραίτητοι έλεγχοι δεν θα μπορούν να γίνουν πληρωμές στους αγρότες. Ενώ αν γίνουν όλοι οι απαιτούμενοι έλεγχοι, μπορεί να υπάρχουν κάποιες καθυστερήσεις στις πληρωμές, αλλά θα εξασφαλιστούν οι πληρωμές για τη μεγάλη πλειοψηφία των αγροτών που είναι νομοταγείς.
Για να δοθεί διέξοδος στο πρόβλημα, μετά από απαίτηση της Κομισιόν στις δηλώσεις του 2025 είναι υποχρεωτική η παροχή του Αριθμού Ταυτότητας Ακινήτου (ΑΤΑΚ) για πληρωμή, ώστε να διασφαλίζεται ότι οι αγρότες έχουν πράγματι την κατοχή της γη για την οποία ζητούν ενίσχυση. Επιπλέον, φέτος, για πρώτη φορά, τους διασταυρωτικούς ελέγχους (ΑΤΑΚ, ΑΦΜ, Ε9 και κυρίως διαλειτουργικότητα με Κτηματολόγιο) θα τους διενεργήσει η ΑΑΔΕ.
Οι δηλώσεις του 2025 υποβλήθηκαν μέχρι 29 Αυγούστου και ήδη ξεκίνησαν οι έλεγχοι. Στόχος είναι να αρχίσει η πληρωμή των επιδοτήσεων στο τέλος του χρόνου. Σύμφωνα με τον ΟΠΕΚΕΠΕ για το 2025 δηλώθηκαν 6,7 εκατ. αγροτεμάχια. Ωστόσο υπάρχει ένα επιπλέον ποσοστό 6,4% που υπέβαλε στη δήλωσή του μη έγκυρο ΑΤΑΚ. Αυτοί θα λάβουν ατομική ειδοποίηση από την ΑΑΔΕ να επιληφθούν του προβλήματος, καθώς η ακυρότητα είναι ουσιώδες θέμα. Επίσης ένα ποσοστό 4% των αγροτεμαχίων, κυρίως, στη Βόρεια Ελλάδα, δεν έχουν ΑΤΑΚ. Για το θέμα αυτό ο ΟΠΕΚΕΠΕ έχει καταθέσει προτάσεις στην Κομισιόν για να βρεθεί μια λύση. (βλ. σχετικά παρακάτω).
Αγώνας δρόμου γίνεται επίσης για να διευθετηθούν παλαιότερες εκκρεμότητες πληρωμών. Στο πλαίσιο αυτό έχουν προτεραιοποιηθεί ώστε να γίνουν άμεσα οι πληρωμές αποζημιώσεων για τα φερτά υλικά λόγω των καταστροφών του Daniel, για τις ζωοτροφές, για την ευλογιά, ενώ θα ακολουθήσουν οι ενισχύσεις για την βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία.
Προτάσεις του ΟΠΕΚΕΠΕ για τα αγροτεμάχια χωρίς ΑΤΑΚ
Προτάσεις για να λυθεί το πρόβλημα για τα αγροτεμάχια που δεν διαθέτουν Αριθμό Ταυτότητας Ακινήτου (ΑΤΑΚ) κατέθεσε ο ΟΠΕΚΕΠΕ στην Κομισιόν. Αυτό προκύπτει από επιστολή του νέου προέδρου του ΟΠΕΚΕΠΕ Γιάννη Καββαδά προς τον αρμόδιο επίτροπο Γεωργίας Κριστόφ Χάνσεν.
Όπως έχει υποδείξει η Κομισιόν προς τη χώρα μας (και έχει νομοθετηθεί), στις αιτήσεις των αγροτών προς τον ΟΠΕΚΕΚΕ για τις οικονομικές ενισχύσεις της ΚΑΠ είναι υποχρεωτική η αναγραφή του Αριθμού Ταυτότητας Ακινήτου (ΑΤΑΚ). Ο μηχανισμός αυτός εφαρμόσθηκε φέτος χωρίς προβλήματα στη συντριπτική πλειοψηφία των αγροτικών εκτάσεων κατά την υποβολή των Ενιαίων Αιτήσεων Ενίσχυσης της ΚΑΠ 2025.
Ωστόσο για ένα 4% των αγροτεμαχίων κυρίως, αλλά όχι αποκλειστικά, στη Βόρεια Ελλάδα, προέκυψαν σημαντικά προβλήματα. Εκεί εντοπίστηκαν μικρά αγροτεμάχια (έως 15 στρέμματα) στα οποία λόγω κληρονομικής διαδοχής υπάρχουν πολλοί συνιδιοκτήτες. Το γεγονός αυτό καθιστά συχνά αδύνατη την απόκτηση ΑΤΑΚ, είτε λόγω δυσκολίας ανεύρεσης όλων των συνιδιοκτητών είτε επειδή η χαμηλή οικονομική αξία στερεί κάθε κίνητρο για δήλωση των ακινήτων αυτών στο εθνικό μητρώο (Ε9).
Ο πρόεδρος του ΟΠΕΚΕΠΕ κ. Καββαδάς ζητάει από την Κομισιόν να αναγνωρισθεί αυτή η δομική ιδιαιτερότητα για να μην αποκλεισθεί ένας σημαντικός αριθμός πραγματικών γεωργών από τις ενισχύσεις της ΚΑΠ. Επομένως απαιτείται μία ειδικά προσαρμοσμένη ρύθμιση, με έμφαση στα μικρά αγροτεμάχια (έως 15 στρέμματα). Για να ξεπερασθεί το πρόβλημα ο ΟΠΕΚΕΠΕ πρότεινε στην Κομισιόν εναλλακτικές προτάσεις για να αντικατασταθεί το ΑΤΑΚ στις συγκεκριμένες περιπτώσεις.
Στο πλαίσιο αυτό:
- Οι αγρότες ιδιοκτήτες αγροτεμαχίων θα μπορούσαν, για παράδειγμα, να αντικαταστήσουν το ΑΤΑΚ είτε με ΚΑΕΚ, εφόσον υπάρχει, είτε με πράξη κατανομής αγροτεμαχίου ή καταχωρημένο τίτλο ιδιοκτησίας.
- Οι αγρότες που εκμισθώνουν αγροτεμάχια θα μπορούσαν, για παράδειγμα, να αντικαταστήσουν το ΑΤΑΚ είτε με ΚΑΕΚ, εφόσον υπάρχει, είτε με μισθωτήριο συμβόλαιο σε ισχύ για το έτος ενίσχυσης.
Επίσης ο ΟΠΕΚΕΠΕ κάνει προτάσεις στην Κομισιόν και για τον τρόπο πληρωμής των αγροτών που έχουν πρόβλημα με το ΑΤΑΚ. Στο πλαίσιο αυτό προτείνεται, είτε όλα τα δικαιολογητικά να κατατίθενται το αργότερο δεκαπέντε ημέρες πριν την πληρωμή είτε να καταβάλλεται αρχικά μια προκαταβολή προκειμένου στη συνέχεια να υπάρχει επαρκής χρόνος για τον έλεγχο όλων των δικαιολογητικών για την τελική πληρωμή.
