H ανακάλυψη που «τάραξε» τα νερά του Λονγκ Άιλαντ:
Το χαμένο πλοίο του θρυλικού καπετάνιου και διάσημου εξερευνητή, Τζέιμς Κουκ, ονόματι HMS Endeavour, βρέθηκε ξανά στα ανοιχτά του Ρόουντ Άιλαντ, στις ΗΠΑ βάζοντας τέλος σε ένα από τα μεγαλύτερα ναυτικά μυστήρια των τελευταίων 250 χρόνων.
Η πιθανή θέση του εμβληματικού σκάφους περιγράφεται σε πρόσφατη έκθεση του Εθνικού Ναυτικού Μουσείου της Αυστραλίας (ANMM), το οποίο ερευνούσε το χαμένο πλοίο από το 1999.
«Αυτή η τελική έκθεση είναι το αποκορύφωμα 25 ετών λεπτομερούς και επιμελούς αρχαιολογικής μελέτης πάνω σε αυτό το σημαντικό σκάφος», δήλωσε ο διευθυντής του μουσείου, Ντάριλ Καρπ, χαρακτηρίζοντας το έγγραφο ως την «οριστική δήλωση» για το έργο. «Περιλάμβανε υποβρύχια έρευνα στις ΗΠΑ και εκτεταμένη έρευνα σε ιδρύματα σε όλο τον κόσμο».
Η ιστορία του πλοίου
Κατά την πρώτη αποστολή του Βρετανού εξερευνητή, μεταξύ 1768 και 1771, το Endeavour έκανε τον γύρο του κόσμου και έγινε το πρώτο ευρωπαϊκό πλοίο που προσέγγισε την ανατολική Αυστραλία και περιέπλευσε τη Νέα Ζηλανδία.
Η New York Post αναφέρει πως το θρυλικό πλοίο σύντομα πέρασε στη λήθη: επαναχρησιμοποιήθηκε ως μεταγωγικό πλοίο για τα βρετανικά στρατεύματα. Αργότερα πουλήθηκε στη ναυτιλιακή εταιρεία Mather & Co., μετασκευάστηκε και μετονομάστηκε σε Lord Sandwich το 1775, όταν εντάχθηκε στον βρετανικό στόλο κατά τον Αμερικανικό Πόλεμο Ανεξαρτησίας.
Τελικά, το Endeavour βυθίστηκε στα ανοιχτά των ακτών των ΗΠΑ το 1778, όπου τα υπολείμματά του παρέμειναν στον πυθμένα του ωκεανού για δυόμισι αιώνες.
Το ναυάγιο, γνωστό ως RI 2394, βρίσκεται στο λιμάνι του Νιούπορτ, Ρόουντ Άιλαντ. Οι ειδικοί ταυτοποίησαν το πλοίο συγκρίνοντας τα απομεινάρια με τα ιστορικά σχέδια του Endeavour. Η τοποθέτηση ορισμένων ξύλινων δοκών ταίριαζε ακριβώς με τις θέσεις του κεντρικού και πρόστεγου ιστού, ενώ οι διαστάσεις του ναυαγίου ταίριαζαν με εκείνες που είχαν καταγραφεί κατά την επιθεώρηση του πλοίου το 1768.
Ο αρχαιολόγος Κίραν Χόστι από το ANMM δήλωσε: «Το μέγεθος όλων των ξύλινων δομικών στοιχείων είναι σχεδόν πανομοιότυπο με του Endeavour, και μιλάμε για ακρίβεια χιλιοστών – όχι ιντσών, αλλά χιλιοστών. Ο σύνδεσμος της πλώρης είναι απόλυτα πανομοιότυπος. Πρόκειται για ένα μοναδικό χαρακτηριστικό που δεν έχουμε βρει σε κανένα άλλο σχέδιο πλοίου του 18ου αιώνα».
Επιπλέον, η ανάλυση του ξύλου έδειξε ότι προερχόταν από τη Βρετανία, κάτι που ταιριάζει με τις αναφορές ότι το Endeavour είχε επισκευαστεί το 1776.
Έντονες αντιδράσεις
Παρά την πληθώρα αποδείξεων, το ANMM δέχτηκε αντιδράσεις μετά τη δημοσίευση των προκαταρκτικών ευρημάτων το 2022. Οι συνεργάτες του από το Rhode Island Marine Archaeology Project (RIMAP), που ηγούνταν της έρευνας, χαρακτήρισαν την ανακοίνωση «πρόωρη» και «παραβίαση σύμβασης», ενώ τόνισαν ότι δεν αποκλείουν άλλες πιθανές τοποθεσίες ναυαγίων.
Το ANMM αναγνώρισε την πολύτιμη συμβολή του RIMAP, ενώ σημείωσε ότι «συνεχίζουν να δέχονται πως το RI 2394 μπορεί να είναι το Endeavour, αλλά δεν αποκλείουν άλλες υποψήφιες τοποθεσίες».
Ο αρχαιολόγος Τζέιμς Χάντερ τόνισε ότι υπάρχουν αρκετά στοιχεία για να επιβεβαιωθεί η ταυτότητα του πλοίου, προσθέτοντας πως το Endeavour είχε «βυθιστεί σκόπιμα», συνεπώς ήταν απίθανο να βρεθούν άμεσα αναγνωρίσιμα αντικείμενα, καθώς «οτιδήποτε πολύτιμο αφαιρέθηκε πριν από το βύθισμα, αλλά όσα έχουν βρεθεί μέχρι στιγμής δείχνουν ξεκάθαρα τον 18ο αιώνα».
Ο Κίραν Χόστι συμπλήρωσε: «Δεν θα βρεις ποτέ μια ταμπέλα που να λέει “Ο Κουκ ήταν εδώ”. Ωστόσο, μια σειρά ενδείξεων δείχνουν ότι το RI 2394 είναι το Endeavour. Μέχρι στιγμής έχουμε βρει πολλά στοιχεία που το επιβεβαιώνουν και κανένα που να το αμφισβητεί».
