Η εκτίμηση από τον διευθύνοντα σύμβουλο EY Ελλάδος Γιώργο Παπαδημητρίου
«Μετά από ένα μεγάλο διάστημα κατά το οποίο αντιμετωπίζαμε την επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα με επιφυλακτικότητα, σήμερα, όλοι αναγνωρίζουμε ότι οι επιχειρήσεις αποτελούν τον βασικό μοχλό για την επανεκκίνηση και τον μετασχηματισμό της οικονομίας μας. Είναι, όμως, έτοιμες οι ελληνικές επιχειρήσεις να ανταποκριθούν σε αυτήν την πρόκληση στο σημερινό παγκόσμιο περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από διαρκείς ανατροπές και προκλήσεις;». Τα παραπάνω αναφέρει μιλώντας στο Αθηναϊκό Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο κ. Γιώργος Παπαδημητρίου, διευθύνων σύμβουλος EY Ελλάδος.
Όπως εξηγεί, με την πρόσφατη έρευνα EY Entrepreneurship Barometer Ελλάδα 2025, επιχειρήθηκε μία ακτινογραφία της ελληνικής επιχειρηματικότητας, στο πλαίσιο αντίστοιχης έρευνας της EY σε 16 χώρες στην περιοχή της Κεντρικής, Ανατολικής, Νοτιοανατολικής Ευρώπης και Κεντρικής Ασίας (CESA). Ρωτήθηκαν 135 Έλληνες επιχειρηματίες σχετικά με βασικές πτυχές της επιχειρηματικότητας, όπως η καινοτομία, τα επενδυτικά και χρηματοδοτικά σχέδια, το ανθρώπινο δυναμικό, η βιώσιμη ανάπτυξη, οι επιπτώσεις της τεχνητής νοημοσύνης (AI), το γενικότερο επιχειρηματικό οικοσύστημα, καθώς και οι στρατηγικές και προκλήσεις των οικογενειακών επιχειρήσεων.
«Η εικόνα που προκύπτει είναι, σε γενικές γραμμές θετική», υπογραμμίζει ο κ. Παπαδημητρίου και συνεχίζει: «Προφανώς, στο σημερινό παγκόσμιο περιβάλλον, οι Έλληνες επιχειρηματίες προβληματίζονται για την αύξηση του λειτουργικού (83%) και εργατικού κόστους (81%) και ανησυχούν για τις αρνητικές επιπτώσεις της γεωπολιτικής αστάθειας στη χρηματοοικονομική ασφάλεια της επιχείρησής τους (75%). Ωστόσο, 95% αναμένουν αύξηση των εσόδων τους – από τα υψηλότερα ποσοστά στην περιοχή της Κεντρικής, Ανατολικής, Νοτιοανατολικής Ευρώπης και Κεντρικής Ασίας, όπου διεξήχθη η έρευνα».
Παράλληλα, προχωρούν σε επενδύσεις, τις οποίες -σε μεγάλο βαθμό- χρηματοδοτούν με ίδια κεφάλαια, και σχεδιάζουν προσλήψεις. «Είναι δε, χαρακτηριστικό, ότι δύο στους τρεις (67%) προγραμματίζουν προσλήψεις μόνιμου προσωπικού. Στην προσπάθεια αύξησης της απασχόλησης, βρίσκονται, βέβαια, αντιμέτωποι με τη μεγάλη πρόκληση του χάσματος των δεξιοτήτων που έχει εδώ και χρόνια αναδείξει στην ΕΥ» αναφέρει ο ίδιος. Επίσης, ποσοστό 78% των επιχειρηματιών που συμμετείχαν στην έρευνα, είπαν ότι δυσκολεύονται να βρουν υποψήφιους με τις απαραίτητες δεξιότητες και 61% αντιμετωπίζουν προκλήσεις στην εύρεση προσωπικού με την κατάλληλη εμπειρία, ποσοστά από τα υψηλότερα ανάμεσα στις χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα.
Επένδυση στην καινοτομία και ανάγκη για περισσότερες επενδύσεις σε AI
«Στα θετικά ευρήματα της έρευνας, ωστόσο, θα συμπεριλαμβάναμε και την έμφαση που δίνουν οι Έλληνες επιχειρηματίες στην καινοτομία, που αποτελεί προϋπόθεση για τον μετασχηματισμό των επιχειρήσεών τους και της οικονομίας μας γενικότερα» τονίζει ο κ. Παπαδημητρίου. Συγκεκριμένα, 59% επενδύουν στην καινοτομία προϊόντος, με την εισαγωγή, για παράδειγμα, νέων ή σημαντικά βελτιωμένων προϊόντων ή υπηρεσιών, και 54% στην οργανωτική καινοτομία, με βελτιώσεις στις επιχειρησιακές διαδικασίες, τα συστήματα ή τις οργανωτικές δομές.
Οι Έλληνες επιχειρηματίες συνειδητοποιούν, επίσης, τον καταλυτικό ρόλο της τεχνητής νοημοσύνης (AI), με τρεις στους τέσσερις (76%) να εκτιμούν ότι θα ενισχύσει σημαντικά τις επιχειρησιακές λειτουργίες και την παραγωγικότητα των οργανισμών τους. Ωστόσο, ένας στους τέσσερις επιχειρηματίες (27%) δήλωσε ότι η εταιρεία του δεν έχει πραγματοποιήσει καμία επένδυση στην τεχνητή νοημοσύνη την τελευταία τριετία, ενώ μόλις 5% έχουν επενδύσει πάνω από 250.000 ευρώ. «Θα πρέπει, συνεπώς, να ενισχύσουν τις επενδύσεις τους για να μπορέσουν να αξιοποιήσουν γρήγορα, αλλά και υπεύθυνα, τις τεράστιες ευκαιρίες που δημιουργεί η ΑΙ» υπογραμμίζει ο κ. Παπαδημητρίου.
Κινήσεις για μη οργανική ανάπτυξη και το μέλλον των οικογενειακών επιχειρήσεων
Ένα μεγάλο κεφάλαιο της έρευνας σε επιχειρηματίες στην Ελλάδα, αφορούσε τις συγχωνεύσεις και εξαγορές (Σ&Ε). Όπως αναφέρει μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Παπαδημητρίου, «οι Σ&Ε αποτελούν στρατηγικό εργαλείο που θα πρέπει να εξετάσουν σοβαρά οι επιχειρήσεις για τη μεγέθυνσή τους και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της ανθεκτικότητάς τους. Αποτελεί, επίσης, πιθανή επιλογή για την έξοδο των σημερινών μετόχων από την ιδιοκτησιακή δομή της εταιρείας τους».
Τέλος, η έρευνα εστίασε και στην ιδιαίτερη φύση των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι οικογενειακές επιχειρήσεις, και ειδικότερα στο ζήτημα της διαδοχής. Είναι ενδιαφέρον ότι, ενώ πάνω από τους μισούς εκπρόσωπους των οικογενειακών επιχειρήσεων (52%) του δείγματος, αναγνωρίζουν ότι ο σχεδιασμός της διαδοχής και της μετάβασης από γενιά σε γενιά αποτελεί κορυφαία πρόκληση, εντούτοις η πλειοψηφία δε διαχειρίζεται το ζήτημα με ένα δομημένο τρόπο. Οι περισσότερες επιχειρήσεις χειρίζονται τη διαδικασία ανεπίσημα, μέσω οικογενειακών συζητήσεων (37%), ενώ 19% των συμμετεχόντων δεν έχουν ακόμη ασχοληθεί με το θέμα. Μόνο 32% δηλώνουν ότι έχουν καταρτίσει επίσημο πλάνο διαδοχής, ενώ μόλις 6% έχουν ζητήσει τη συνδρομή εξωτερικών συμβούλων.
«Για να ανταποκριθούν στον κρίσιμο ρόλο που καλούνται να διαδραματίσουν, ώστε να βρεθεί η χώρα μας σε μία τροχιά δυναμικής ανάπτυξης τα επόμενα χρόνια, οι επιχειρήσεις θα πρέπει να προχωρήσουν με τόλμη στον μετασχηματισμό τους, επενδύοντας στην καινοτομία και στην προσέλκυση ανθρώπινου κεφαλαίου και την ανάπτυξη των κατάλληλων δεξιοτήτων των ανθρώπων τους» επισημαίνει ο κ. Παπαδημητρίου και συμπληρώνει: «από την πλευρά της, η πολιτεία, οφείλει να επιταχύνει τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις – εξάλλου, η έρευνα έδειξε μια μοιρασμένη εικόνα για τις τρέχουσες επιχειρηματικές συνθήκες στη χώρα, με το 41% να τις χαρακτηρίζουν ευνοϊκές, ενώ το 39% μη ευνοϊκές. Κινήσεις όπως η άρση των γραφειοκρατικών εμποδίων και ο εξορθολογισμός του ρυθμιστικού και κανονιστικού περιβάλλοντος, θα λειτουργούσαν υποστηρικτικά προς την υγιή επιχειρηματικότητα και θα τροφοδοτούσαν περαιτέρω την αναπτυξιακή δυναμική της αγοράς».
